W dniach 15-20 września 2025 r. obchodzony jest XIII Europejski Tydzień Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi – międzynarodowa inicjatywa, której celem jest zwrócenie uwagi na znaczenie wczesnego wykrywania i zapobiegania chorobom nowotworowym tego obszaru. W Polsce działania związane z obchodami koordynuje Polskie Towarzystwo Nowotworów Głowy i Szyi. To także okazja, by podkreślić szczególną rolę lekarzy dentystów i higienistek stomatologicznych w profilaktyce oraz wczesnej diagnostyce zmian przednowotworowych i nowotworowych.
Nowotwory głowy i szyi to zróżnicowana grupa schorzeń rozwijających się w obrębie jamy ustnej, gardła, krtani, nosa, zatok przynosowych oraz gruczołów ślinowych. Najczęściej występujące są raki płaskonabłonkowe jamy ustnej i gardła. Do głównych czynników ryzyka rozwoju choroby zalicza się palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu, infekcję wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), przewlekłe podrażnienie błon śluzowych, niedostateczną higienę jamy ustnej oraz dietę ubogą w warzywa i owoce.
Choroby te przez długi czas mogą rozwijać się bezobjawowo, a pierwsze symptomy bywają niecharakterystyczne i często bagatelizowane przez pacjentów.
Skala problemu – dane epidemiologiczne
Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, w Polsce diagnozuje się rocznie około 12 tys. nowych przypadków nowotworów głowy i szyi. Co istotne, ponad 60% pacjentów trafia do specjalistów w zaawansowanym stadium choroby, co obniża szanse na skuteczne leczenie. Globalnie nowotwory te dotyczą ponad 700 tys. osób rocznie, a ich śmiertelność przez cały czas pozostaje wysoka – głównie z powodu późnej diagnostyki.
Statystyki jasno pokazują, iż wczesne rozpoznanie decyduje o rokowaniu. Przy wykryciu nowotworu w stadium początkowym odsetek wyleczeń może sięgać choćby 80-90%, podczas gdy w zaawansowanych stadiach spada poniżej 50%.
Objawy, które powinny budzić czujność
Wczesne objawy często przypominają niegroźne infekcje, jednak ich utrzymywanie się powyżej trzech tygodni powinno skłonić pacjenta do konsultacji lekarskiej. Do sygnałów ostrzegawczych zalicza się:
• przewlekłą chrypkę i ból gardła,
• trudności w połykaniu i uczucie ciała obcego w gardle,
• niewyjaśnione krwawienia w jamie ustnej lub gardle,
• niegojące się owrzodzenia i nadżerki w jamie ustnej,
• asymetrię migdałków, powiększone węzły chłonne szyi,
• zmiany barwy głosu lub przewlekły ból ucha.
Świadomość tych objawów i szybka reakcja pacjenta znacząco zwiększają szanse na skuteczne leczenie.
Zespół stomatologiczny w profilaktyce i diagnostyce
Lekarze dentyści i higienistki stomatologiczne odgrywają kluczową rolę w profilaktyce oraz wczesnej diagnostyce nowotworów głowy i szyi. Podczas rutynowych wizyt mają oni możliwość przeprowadzenia oceny błony śluzowej jamy ustnej, języka, podniebienia i gardła, identyfikacji zmian przednowotworowych, takich jak leukoplakia czy erytroplakia, edukacji pacjentów w zakresie czynników ryzyka (palenie, alkohol, higiena jamy ustnej), motywowania do regularnych samokontroli jamy ustnej oraz kierowania pacjentów z podejrzanymi zmianami do specjalistów laryngologów i onkologów.
W praktyce to właśnie stomatolodzy są często pierwszymi lekarzami, którzy mogą zauważyć niepokojące objawy, a tym samym – uratować życie pacjenta poprzez wczesne skierowanie na diagnostykę.
XIII Europejski Tydzień Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi
W dniach 15-20 września 2025 r. – pod hasłem „Zjednoczona Europa w walce z nowotworami głowy i szyi. Równy dostęp – równe szanse” – obchodzony jest XIII Europejski Tydzień Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi – międzynarodowa inicjatywa, której celem jest zwrócenie uwagi na znaczenie wczesnego wykrywania oraz zapobiegania chorobom nowotworowym tego obszaru.
Za organizację obchodów w Polsce odpowiada Polskie Towarzystwo Nowotworów Głowy i Szyi. W akcję zaangażowane są 23 ośrodki z 16 miast w całej Polsce, w niemal wszystkich regionach kraju, gdzie realizowane są bezpłatne badania przesiewowe w kierunku nowotworów głowy i szyi. W ramach XIII Europejskiego Tygodnia Profilaktyki zaplanowano także spotkania edukacyjne z młodzieżą w szkołach średnich, debatę z decydentami zdrowotnymi w Pałacu Działyńskich w Poznaniu, warsztaty dla pacjentów i ich rodzin oraz wydarzenia medialne, edukacyjne i sportowe w całym kraju.
– Naszą ambicją jest, aby każda Polka i każdy Polak znali kilka prostych zasad, które pomogą zmniejszyć ryzyko zachorowania, a w razie potrzeby – pozwolą jak najwcześniej trafić do specjalisty i zwiększyć szanse na skuteczne leczenie – powiedział cytowany w komunikacie prof. Wojciech Golusiński, koordynator i inicjator Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi.
W diagnostyce, podczas leczenia, w rehabilitacji – na wszelkich polach leczenia nowotworów głowy i szyi onkolodzy potrzebują wsparcia lekarzy dentystów. – Martwi mnie jednak, iż tak niewielu lekarzy dentystów chce się tym zajmować – mówi prof. dr hab. n. med. Wojciech Golusiński z Wielkopolskiego Centrum Onkologii w Poznaniu.
Źródło, grafiki: https://www.glowaiszyja.pl/
