W prawidłowych warunkach bakteria Eikenella corrodens (Ec) występuje w jamie ustnej jako niepatogenny składnik mikrobiomu. Ale w określonych okolicznościach, m.in. w przypadku osłabienia organizmu, może współuczestniczyć w zakażeniu. Choć w chorobach przyzębia główną rolę odgrywają bakterie z kompleksu czerwonego (jak Porphyromonas gingivalis czy Tannerella forsythia), nie bez znaczenia jest też E. corrodens – jest ona często obecna w strukturze biofilmów i w interakcjach z innymi patogenami.
Eikenella corrodens to Gram-ujemna pałeczka, która może rosnąć zarówno w obecności tlenu, jak i w jego braku (czyli fakultatywnie beztlenowa) i adaptuje się do różnych warunków środowiskowych. Poza jamą ustną może być obecna w górnych drogach oddechowych, w jelitach oraz układzie moczowo-płciowym. Ec może wywoływać zakażenia, gdy bariera śluzówkowa zostaje naruszona lub odporność organizmu jest osłabiona. W jamie ustnej Ec bywa częścią flory mieszanej w przebiegu zapalenia przyzębia.
Od komensala do groźnego patogenu
Jej obecność wykracza jednak poza jamę ustną, ponieważ opisano infekcje dróg oddechowych, opłucnej, płuc, jamy brzusznej, stawów i kości. Bakteria ta jest również dobrze znana z zakażeń ran po urazach kąsanych, w których wraz ze śliną wprowadzane są mikroorganizmy do skóry i tkanek miękkich. Istotny jest także związek Ec z infekcyjnym zapaleniem wsierdzia (IZW), co świadczy o zdolności bakterii do wnikania do krwiobiegu i przetrwania w środowisku ubogim w tlen. Przejściu od roli komensala (który odnosi korzyści z symbiozy z zasiedlonym organizmem) do groźnego patogenu sprzyja zła higiena jamy ustnej, zabiegi inwazyjne oraz osłabienie układu odpornościowego.
Ec wykorzystuje wiele mechanizmów wirulencji. najważniejsze jest tworzenie się biofilmu, ponieważ chroni on bakterie przed odpowiedzią immunologiczną gospodarza i działaniem antybiotyków. Bakteria wytwarza adhezyny (struktury na powierzchni bakterii, które odpowiadają za ich przywieranie do komórek i tkanek gospodarza), umożliwiające koagregację z innymi mikroorganizmami w biofilmach wielogatunkowych. W periimplantitis Ec może przywierać do powierzchni tytanowych, stabilizując biofilm. Podobnie jak w przypadku innych bakterii Gram-ujemnych, lipopolisacharyd Ec może wywoływać stan zapalny i powodować uszkodzenie tkanek.
W zmianach w przyzębiu proces ten przyczynia się do niszczenia dziąseł i utraty kości, a w ropniach może prowadzić do martwicy i rozprzestrzeniania się infekcji. Patogenność Ec wzrasta przy złej higienie jamy ustnej, immunosupresji, stosowaniu narkotyków dożylnych oraz obecności zastawek serca (sztucznych lub protez).
Rozpoznanie infekcji wywołanych przez Ec jest trudne, ponieważ objawy kliniczne są niespecyficzne. U pacjentów może występować gorączka, złe samopoczucie, mogą pojawiać się nowe szmery serca w przebiegu zapalenia wsierdzia. Szczególną uwagę należy zwrócić na osoby po niedawnych zabiegach stomatologicznych lub urologicznych, z urazami kąsanymi oraz osoby używające narkotyków dożylnych.
Eikenella corrodens a antybiotyki
Leczenie zależy od lokalizacji infekcji, przy czym ropnie i poważne urazy kąsane zwykle wymagają drenażu chirurgicznego lub oczyszczania. Eikenella corrodens jest zwykle wrażliwa na penicylinę, cefalosporyny III generacji oraz fluorochinolony. Jest natomiast naturalnie oporna na klindamycynę i metronidazol. Chociaż produkcja beta-laktamaz (które rozkładają i inaktywują antybiotyki β-laktamowe, np. penicyliny, cefalosporyny) występuje rzadko, może powodować oporność na penicylinę w niektórych szczepach.
Profilaktyka antybiotykowa może być wskazana u pacjentów z grupy ryzyka, takich jak osoby z wadami zastawek serca lub immunosupresją, przed inwazyjnymi zabiegami stomatologicznymi lub chirurgicznymi, przy przestrzeganiu wytycznych (antybiotykoterapia w stomatologii i kardiologii) oraz zachowaniu zasad racjonalnego stosowania antybiotyków.
– Periodontitis nigdy nie było – i jest na to coraz więcej dowodów naukowych – przeciwwskazaniem do wszczepiania implantów. Choroba przyzębia, w zależności od swojego stadium i stopnia zaawansowania, zmniejsza możliwości implantoprotetyczne u pacjenta, ale nie ma żadnych twardych dowodów naukowych na to, iż jest przeciwwskazaniem do użycia wszczepów – mówi dr n. med. Witold Jurczyński, absolwent Collegium Medicum na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, specjalista II stopnia periodontologii.
Źródło: https://www.rdhmag.com/
