Przyjmowanie leków może stanowić wyzwanie dla wielu pacjentów, nie tylko z powodu liczby lub wielkości tabletek, ale również ze względu na ich smak. Nierzadkim problemem jest dysgeuzja – zaburzone odczuwanie smaku, najczęściej opisywane jako smak gorzki lub metaliczny. Może to stanowić poważny problem dla pacjentów, wpływając na ich komfort i konsekwencję w przyjmowaniu leków.
Z dysgeuzją mamy do czynienia wtedy, gdy leki oddziałują na określone receptory smakowe w jamie ustnej, wyzwalając kaskadę reakcji, które sygnalizują mózgowi odczuwanie określonego smaku, np. goryczy. Wiedza, które leki mogą powodować zmianę odczuwanego smaku, ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia odpowiedniej opieki i skutecznego leczenia naszych pacjentów.
Leki na ADHD
Amfetamina/dekstroamfetamina powoduje objaw znany jako „język Adderall” (od nazwy handlowej leku), który odnosi się do nieprzyjemnych dla pacjenta skutków ubocznych w jamie ustnej. Jak potwierdzono, dysgeuzję powoduje również inny lek na ADHD: lisdeksamfetamina (np. Vyvanse/Elvanse).
Wiele leków powoduje wysuszanie błony śluzowej jamy ustnej, co może skutkować zmianą smaku odczuwanego przez pacjenta. Do grupy tej należą:
– leki przeciwhistaminowe: cetyryzyna, loratadyna,
– leki moczopędne: hydrochlorotiazyd, furosemid, spironolakton,
– leki na chorobę Parkinsona: karbidopa/lewodopa,
– antydepresanty: paroksetyna, bupropion.
Leki przeciwwirusowe
Wiadomo, iż nirmatrelwir/rytonawir (Paxlovid), czyli lek stosowany w leczeniu COVID-19, odpowiada za objaw znany jako „usta Paxlovidowe”. Uważa się, iż rytonawir pobudza receptory wykrywające gorzki smak.
Leki stosowane w chorobie refluksowej przełyku
Do leków skutecznych w leczeniu refluksu zalicza się inhibitory pompy protonowej (lansoprazol, omeprazol) oraz leki blokujące receptory H2 (famotydyna).
Zmieniony smak może wystąpić także, gdy niektóre leki są częściowo wchłaniane przez organizm, a następnie uwalniane do śliny, pozostawiając metaliczny posmak. Niektóre popularne leki, o których wiadomo, iż powodują taki efekt, to:
– antybiotyki: tetracyklina, metronidazol, klarytromycyna, klindamycyna,
– leki przeciwcukrzycowe: metformina,
– leki przeciw dnie moczanowej: allopurynol,
– leki przeciwpsychotyczne: lit,
– witaminy i multiwitaminy dla kobiet w ciąży: Leki te zawierają metale, takie jak żelazo, miedź i cynk, które są niezbędne do odżywiania i rozwoju płodu, ale mogą powodować metaliczny smak,
– leki stosowane w chemioterapii: wielu pacjentów poddawanych chemioterapii zgłasza występowanie „chemicznego” lub metalicznego posmaku w ustach; cisplatyna, karboplatyna i oksaliplatyna to związki na bazie platyny, które mogą być bezpośrednio wyczuwalne przez pacjenta, także cyklofosfamid, doksorubicyna, winkrystyna i 5-fluorouracyl powodują metaliczny posmak, choć mechanizm tej reakcji nie jest wciąż w pełni poznany.
Jak radzić sobie w przypadku zmiany smaku?
U niektórych pacjentów zaburzenie smaku może sprawić, iż żywność lub napoje staną się niejadalne, a to doprowadzi do zmniejszenia apetytu, utraty masy ciała i niedoboru składników odżywczych. Choć skutecznym sposobem na powstrzymanie dysgeuzji jest odstawienie leku, który ją wywołuje, są też inne metody pomocne w przypadku wystąpienia tego efektu ubocznego w jamie ustnej.
Utrzymywanie prawidłowej higieny jamy ustnej. Regularne szczotkowanie zębów i stosowanie płynu do płukania jamy ustnej może być pomocne w ograniczeniu i maskowaniu nieprzyjemnego smaku.
Żucie miętówki lub gumy bez cukru. Mogą one pomóc zneutralizować metaliczny lub gorzki smak.
Unikanie naczyń kuchennych wykonanych z metalu. Zapobiegnie to wzmocnieniu metalicznego posmaku żywności spożywanej przez pacjenta.
Należy unikać palenia. Substancje chemiczne zawarte w tytoniu i w dymie papierosowym zawierają metale ciężkie, które mogą wpływać na odczuwanie smaku.
Warto sprawdzić, czy u pacjenta nie występuje inne schorzenie. jeżeli przyczyną dysgeuzji nie są leki, może nią być np. choroba dziąseł, próchnica zębów, niedobór witaminy B12 lub cynku, cukrzyca bądź infekcja.
Ważne jest, aby lekarze stomatolodzy byli świadomi, które leki mogą prowadzić do dysgeuzji i tą wiedzą dzielili się ze swoimi pacjentami, proponując im skuteczne rozwiązania w przypadku występowania zaburzeń smaku wywołanych przez leki.
– Zaburzenia krzepnięcia krwi u pacjentów to zagadnienie, które budzi obawy u lekarzy praktycznie każdej specjalności – mówi w rozmowie z Dentonetem dr n. med. Magdalena Górska-Kosicka z Kliniki Zaburzeń Hemostazy i Chorób Wewnętrznych IHIT w Warszawie.
Źródło: https://www.drbicuspid.com/
