Rozchwiane zęby to sygnał poważnych problemów zdrowotnych jamy ustnej. Nie wolno ich bagatelizować – jeżeli w porę nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, może dojść do przedwczesnej utraty zębów. Jakie są przyczyny rozchwiania zębów? Jak można je leczyć? Czy rozchwianiu zębów można w jakiś sposób zapobiegać? Sprawdzamy!
Rozchwiane zęby to problem, który w zdecydowanej większości przypadków dotyczy osób dorosłych – u dzieci czasowe rozchwianie zębów mlecznych jest zjawiskiem fizjologicznym, związanym z wymianą uzębienia mlecznego na stałe. W przypadku osób dorosłych ruszające się zęby zawsze wskazują na poważniejsze problemy zdrowotne. W pierwszej kolejności zmniejszona stabilność zębów jest związana z chorobami przyzębia, jednak istnieją również inne przyczyny, które mogą prowadzić do tego stanu. Są to m.in. niedobory żywieniowe oraz osteoporoza.
Choroby przyzębia – najczęstsze przyczyny rozchwianych zębów
Przyzębie to tkanki otaczające i podtrzymujące zęby – jest to m.in. dziąsło, błona śluzowa wyrostka zębodołowego, kość zębodołu oraz ozębna. Jego rolą jest m.in. utrzymywanie zęba we adekwatnej pozycji w zębodole, amortyzowanie sił mechanicznych wpływających na zęby np. podczas jedzenia oraz ochrona tkanek położonych głębiej przed wnikaniem szkodliwych patogenów.
Choroby przyzębia to najczęstsza przyczyna rozchwiania zębów. Rozwijają się one na skutek przewlekłego stanu zapalnego, wywołanego gromadzeniem się płytki nazębnej, która z czasem przekształca się w kamień nazębny. Zarówno płytka, jak i kamień nazębny są siedliskiem szkodliwych bakterii, które powodują infekcje, stan zapalny i stopniowo prowadzą do destrukcji tkanki otaczającej zęby.
Choroby przyzębia rozwijają się stopniowo. Na początku pojawia się zapalenie dziąseł (gingivitis), objawiające się krwawieniem, zaczerwienieniem i obrzękiem dziąseł, odczuwalny może być również nieprzyjemny zapach z ust. Nieleczone zapalenie dziąseł może natomiast przyjąć zaawansowaną postać – mowa wówczas o paradontozie, kiedy dochodzi do utraty tkanki kostnej, a zęby zaczynają tracić swoje oparcie w kości. Z czasem mogą się one rozchwiać, a w skrajnych przypadkach – wypaść.
Niedobory żywieniowe jako przyczyny rozchwiania zębów
Na stan zdrowia przyzębia – czyli także na rozwój jego chorób objawiających się ruchomością zębów – mogą wpływać niedobory żywieniowe, szczególnie brak niektórych witamin i minerałów. Witamina C odgrywa kluczową rolę w produkcji kolagenu, który jest niezbędny dla zachowania dobrej kondycji i zdrowia przyzębia. Niedobór witaminy C może prowadzić do krwawień z dziąseł oraz ich osłabienia, co zwiększa ryzyko stanów zapalnych i w konsekwencji – rozchwiania zębów.
Kolejnym istotnym składnikiem odżywczym jest wapń, który jest najważniejszy dla zdrowia kości i zębów. Niedobór wapnia prowadzi do osłabienia kości, nie wyłączając kości szczęki i żuchwy, co może powodować problemy ze stabilnością zębów w zębodole. Również witamina D, która reguluje wchłanianie wapnia, jest istotna dla utrzymania zdrowego układu kostnego. Niedobór tej witaminy może skutkować osłabieniem kości i zwiększeniem ryzyka osteoporozy, a to pośrednio również wpływa na zdrowie zębów.
Ruszające się zęby a osteoporoza
Osteoporoza to choroba układu kostnego, charakteryzująca się zmniejszeniem gęstości kości, co zwiększa ich podatność na urazy i złamania. Schorzenie to dotyka przede wszystkim kobiet po menopauzie, ale może również występować u mężczyzn, zwłaszcza w podeszłym wieku. Osteoporoza nie ogranicza się wyłącznie do kości długich, np. kości kończyn górnych, dolnych czy kości kręgosłupa – może również dotyczyć kości szczęki i żuchwy.
W wyniku zaawansowanej osteoporozy u pacjentów może dochodzić do zaniku kości wokół zębów, co osłabia ich oparcie i może prowadzić do utraty stabilności. U osób z osteoporozą obserwuje się także trudności w procesie gojenia po zabiegach stomatologicznych, takich jak ekstrakcje zębów czy implantacje. Dlatego w przypadku osteoporozy najważniejsze jest wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia, które może obejmować suplementację wapnia i witaminy D, a także stosowanie leków hamujących resorpcję kości.
Bruksizm a rozchwianie zębów
Bruksizm – czyli mimowolne, nawykowe zgrzytanie i zaciskanie zębów – może być jedną z przyczyn problemu rozchwianych zębów. Osoby cierpiące na bruksizm, zwykle nieświadomie, zwłaszcza podczas snu, narażają swoje zęby na nadmierne obciążenia. Zbyt silne i długotrwałe naciski na zęby mogą prowadzić do uszkodzenia szkliwa, ścierania zębów, a także mikropęknięć w ich strukturze. W rezultacie dochodzi do osłabienia zarówno samych zębów, jak i tkanek podtrzymujących je w szczęce lub żuchwie.
Chroniczne przeciążenia wynikające z bruksizmu mogą przyspieszać procesy degradacji kości przyzębia, co sprzyja rozchwianiu zębów. Ponadto, bruksizm często współwystępuje z innymi czynnikami ryzyka, np. zaburzeniami zgryzu, co może pogłębiać problemy.
Terapia bruksizmu obejmuje przede wszystkim stosowanie szyn relaksacyjnych (nakładek na zęby), które chronią zęby przed dalszym uszkodzeniem, wdrożenie technik redukcji stresu, a także, w zależności od indywidualnych potrzeb, także np. leczenie protetyczne albo leczenie ortodontyczne.
Jak leczyć rozchwiane zęby?
Współczesna stomatologia ma oczywiście sposoby na chwiejące się zęby, choć metoda leczenia zawsze zależy od przyczyny problemu. W przypadku chorób przyzębia najważniejsze jest usunięcie płytki i kamienia nazębnego, które wywołują stan zapalny. Najczęściej stosowane metody leczenia to skaling, kiretaż i zabieg szynowania zębów.
• Skaling – polega na usunięciu płytki oraz kamienia nazębnego przy użyciu specjalistycznych narzędzi, np. ultradźwiękowych. Skaling może być wykonywany nad- i poddziąsłowo, w zależności od stopnia zaawansowania choroby.
• Kiretaż – to bardziej inwazyjna metoda, pozwalająca oczyścić kieszonki przyzębne (kiretaż zamknięty) oraz powierzchnie wokół korzenia (kiretaż otwarty) z nagromadzonych złogów i zainfekowanej tkanki. Zabieg ten pomaga zahamować rozwój choroby przyzębia i umożliwia jego regenerację. Wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym.
• Szynowanie zębów – stosowane jest w przypadku znacznego rozchwiania zębów. Polega na połączeniu kilku zębów w jedną, stabilną konstrukcję dzięki specjalnych materiałów (najczęściej kompozytów światłoutwardzalnych lub włókna szklanego), co ma je ustabilizować i zabezpieczyć przed pogłębianiem się ruchomości. Szynowanie może być rozwiązaniem tymczasowym lub trwałym, w zależności od stanu zdrowia przyzębia.
W zaawansowanych przypadkach może być konieczne przeprowadzenie zabiegów chirurgicznych, np. regeneracji kości.
Rozchwiane zęby – metody profilaktyki
Zapobieganie rozchwianiu zębów jest możliwe poprzez utrzymywanie prawidłowej higieny jamy ustnej i zdrowego trybu życia. Oto kilka kluczowych zasad profilaktyki!
• Regularne szczotkowanie zębów – należy szczotkować zęby po każdym posiłku (a co najmniej dwa razy dziennie) przez 2-3 minuty. Ważne jest również stosowanie nici dentystycznych i płukanek antybakteryjnych, które pomagają usunąć resztki jedzenia i bakterie z przestrzeni międzyzębowych.
• Zdrowa dieta – bogata w witaminy i minerały, zwłaszcza witaminę C, wapń i witaminę D. Należy unikać nadmiernego spożycia cukrów prostych, które są główną pożywką dla szkodliwych bakterii bytujących w jamie ustnej.
• Regularne wizyty u stomatologa – lekarza dentystę należy odwiedzać przynajmniej dwa razy w roku, aby monitorować stan zdrowia jamy ustnej i wcześnie reagować na pierwsze objawy chorób przyzębia.
• Unikanie używek – palenie papierosów i nadmierne spożycie alkoholu osłabiają układ odpornościowy i sprzyjają chorobom przyzębia.
• Dbanie o zdrowie ogólne – w tym leczenie chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca czy osteoporoza, które mogą wpływać na stan zdrowia jamy ustnej.
Rozchwiane zęby są poważnym problemem, którego nie wolno ignorować. Najczęstszą przyczyną tego stanu są choroby przyzębia, jednak inne czynniki, takie jak niedobory żywieniowe czy osteoporoza, również mogą prowadzić do osłabienia zębów. Skuteczność leczenia zależy od wczesnego rozpoznania problemu oraz wdrożenia odpowiednich metod terapeutycznych, takich jak skaling, kiretaż czy szynowanie zębów. Profilaktyka odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu rozchwianiu zębów, a regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym i zdrowy tryb życia mogą uchronić przed poważnymi konsekwencjami.
