Zaburzenia równowagi mikrobiomu jamy ustnej mogą odgrywać istotną rolę w rozwoju raka płaskonabłonkowego – wynika z metaanalizy opublikowanej w czasopiśmie „mSystems”.
Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej (ang. OSCC – oral squamous cell carcinoma) to nowotwór rozwijający się w komórkach nabłonka wyściełającego jamę ustną. Choroba ta jest często diagnozowana w zaawansowanym stadium, co wiąże się z niekorzystnym rokowaniem – jak podaje Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (International Agency for Research on Cancer), każdego roku umiera na nią około 450 000 osób.
Choć wiele dotychczasowych badań wskazywało już na możliwy związek między zmianami mikrobiomu a OSCC, ich wyniki były niejednoznaczne. Najnowsza metaanaliza może pomóc rozwiązać te rozbieżności.
Spójne wzorce mikrobiologiczne
Zespół naukowców z Southern Medical University w Shenzhen (Chiny), którym kierował mikrobiolog dr Zhenjiang Zech Xu, przeanalizował dane z 11 wcześniejszych badań, aby zidentyfikować mikrobiologiczne markery obecności OSCC w próbkach śliny. Analiza wykazała spójne zmiany w składzie mikrobiomu – niezależnie od źródła danych – a także odkryła, iż nowotwór zakłóca znane wzorce mikrobiologiczne związane z wiekiem i płcią.
– Nasze wyniki sugerują, iż nowotwór jamy ustnej wywołuje fundamentalne zmiany w interakcjach między gospodarzem a jego mikrobiomem – mówi dr Xu. – Zidentyfikowaliśmy wzorce, które w pojedynczych badaniach mogły być niezauważalne.
Badacze skoncentrowali się na OSCC nie tylko ze względu na jego śmiertelność, ale również dlatego, iż próbki śliny są łatwe do pobrania. – To obiecujący kierunek dla rozwoju metod wczesnego wykrywania oraz zrozumienia roli mikrobiomu w progresji nowotworu – dodaje dr Xu.
Streptococcus, Lactobacillus i Prevotella – potencjalne markery nowotworu
W poprzednich badaniach obserwowano powiązania między zmianami mikrobiomu jamy ustnej a rozwojem raka, ale wyniki były niespójne. Różne zespoły naukowe raportowały zarówno zwiększoną, jak i zmniejszoną różnorodność mikrobiologiczną (alfa-różnorodność) u pacjentów z OSCC w porównaniu z osobami zdrowymi. Podobne rozbieżności dotyczyły również występowania konkretnych gatunków bakterii.
Dzięki integracji danych z 11 badań, zespół dr. Xu wykazał, iż pewne zmiany są jednak powtarzalne. W próbkach od pacjentów z OSCC częściej występowały bakterie z rodzajów: Streptococcus, Lactobacillus oraz Prevotella. Jednocześnie choroba wydaje się zakłócać ustalone wzorce mikrobiomu charakterystyczne dla wieku i płci – co sugeruje, iż nie chodzi jedynie o zmiany w liczbie konkretnych drobnoustrojów, ale o głębsze zaburzenia w relacjach między gospodarzem a mikroflorą jamy ustnej.
Sztuczna inteligencja w diagnostyce raka jamy ustnej?
Po zidentyfikowaniu mikrobiologicznych markerów nowotworu, badacze wykorzystali je do trenowania modelu uczenia maszynowego. Model ten potrafił z wysoką dokładnością przewidzieć obecność choroby, a jego skuteczność rosła wraz z ilością danych.
– To pokazuje potencjał opracowania nieinwazyjnego testu przesiewowego na raka jamy ustnej, opartego na analizie śliny – mówi dr Xu.
Jednocześnie badacz zaznacza, iż konieczne są dalsze prace: – Na tym etapie potrzebujemy jeszcze badań prospektywnych, które potwierdzą skuteczność zidentyfikowanych markerów, oraz wypracowania standardów dotyczących pobierania i analizy próbek.
Zespół planuje kontynuację prac i skoncentrowanie się na różnicach demograficznych w mikrobiologicznych sygnaturach raka płaskonabłonkowego jamy ustnej. – Mogą one pomóc wyjaśnić, dlaczego ryzyko i przebieg choroby różnią się pomiędzy populacjami – tłumaczy Xu.
W planach jest również duże badanie kohortowe, które będzie śledzić zmiany w mikrobiomie jamy ustnej u osób z grupy wysokiego ryzyka. Jak podkreśla Xu, głębsze zrozumienie związku między zaburzeniami mikrobiomu a rakiem jamy ustnej może doprowadzić do stworzenia skuteczniejszych narzędzi diagnostycznych i terapeutycznych.
Artykuł „Systematic analyses uncover robust salivary microbial signatures and host-microbiome perturbations in oral squamous cell carcinoma” został opublikowany na łamach czasopisma „mSystems”.
W diagnostyce, podczas leczenia, w rehabilitacji – na wszelkich polach leczenia nowotworów głowy i szyi onkolodzy potrzebują wsparcia lekarzy dentystów. – Martwi mnie jednak, iż tak niewielu lekarzy dentystów chce się tym zajmować – mówi prof. dr hab. Wojciech Golusiński z Wielkopolskiego Centrum Onkologii w Poznaniu.
Źródło: https://asm.org/
