Z artykułu autorów reprezentujących kilka ośrodków badawczych w Brazylii i Niderlandach, który opublikowano w lipcowym wydaniu czasopisma „Gene Expression”, wynika, iż zmienność w obrębie kilku genów może przekładać się na podwyższone ryzyko rozwoju próchnicy zębów.
Autorzy pracy zidentyfikowali dwa geny mające wpływ na formowanie zębiny i szkliwa. Zmiany w genach ENAM i MMP mają istotne znaczenie dla progresji próchnicy, sprawiając, iż ząb jest bardziej podatny na demineralizację.
Rola genów ENAM i MMP
Gen ENAM (enamelin) koduje białko enamelin, jedno z kluczowych białek strukturalnych szkliwa w czasie amelogenezy. Enamelin uczestniczy w prawidłowym rozwoju i mineralizacji szkliwa oraz w kształtowaniu kryształów hydroksyapatytu. Mutacje w genie ENAM mogą prowadzić do amelogenesis imperfecta – wrodzonych zaburzeń rozwoju szkliwa. Polimorfizmy (mniejsze zmiany w sekwencji genu, a nie pełne mutacje) wiązane są z różnym stopniem twardości i odporności szkliwa na demineralizację, co może wpływać na indywidualne ryzyko próchnicy. Niektóre warianty tego genu powodują cieńsze lub mniej zmineralizowane szkliwo, bardziej podatne na działanie kwasów.
Z kolei geny MMP to grupa genów kodujących metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej, enzymy odpowiedzialne za rozkład białek macierzy pozakomórkowej, w tym kolagenu, elastyny i innych białek strukturalnych. W kontekście próchnicy największe znaczenie mają MMP-2, MMP-8 oraz MMP-9, które znajdują się w zębinie, dziąsłach i ślinie. Pod wpływem demineralizacji MMP mogą się aktywować i degradować kolagen zębiny, co przyspiesza progresję zmian próchnicowych w zębinie.
Geny odpowiedzialne za skład oraz przepływ śliny
Stwierdzono też, iż znaczenie w kontekście podatności na próchnicę mają geny odpowiedzialne za przepływ i skład śliny, ponieważ ślina rozcieńcza mikroorganizmy i węglowodany uznawane za czynniki rozwoju próchnicy. Sama ślina zawiera wapń i fosforany, które są najważniejsze dla procesów mineralizacji.
Inne białka zawarte w ślinie wpływają na indywidualną odpowiedź immunologiczną, ponieważ wykazują adekwatności przeciwdrobnoustrojowe, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze oraz przeciwzapalne. Gen LTF (laktoferryna) reguluje poziom tych białek i odgrywa istotną rolę w obronie organizmu przed patogenami, które powodują próchnicę.
Czy geny mogą zmieniać odczuwanie smaku?
Oprócz fizycznych aspektów oddziaływania genetyki, naukowcy przypuszczają, iż na rozwój próchnicy wpływać mogą też genetyczne różnice w percepcji smaku. Geny kodujące receptory smakowe mogą powodować preferencję do smaku słodkiego, zwiększając spożycie węglowodanów w diecie, co prowadzi do częstszego występowania próchnicy.
– Szlak związany z genami percepcji smaku jest jednym z najbardziej obiecujących w wyjaśnianiu podatności na próchnicę, ponieważ wykazuje znaczące powiązania – napisał główny autor pracy – dr Luiz Alexandre Chisini. Naukowcy zauważyli też, iż kombinacje tych predyspozycji genetycznych częściej zwiększają ryzyko próchnicy niż pojedyncze geny analizowane osobno.
Autorzy artykułu pt. „Polygenic Architecture of Dental Caries: Single Nucleotide Polymorphisms in Genetic Epidemiology” zasugerowali, aby przyszłe badania w tym obszarze obejmowały większe i bardziej zróżnicowane grupy badawcze, uwzględniały interakcje gen–środowisko oraz bardziej bezpośrednio odnosiły się do genetycznego pochodzenia uczestników badań.
Źródło: https://dentistry.co.uk/
https://www.xiahepublishing.com/
