Prawidłowa, kompleksowa higiena jamy ustnej to nie tylko szczotkowanie zębów, ale także regularne oczyszczanie przestrzeni między zębami przy pomocy szczoteczek międzyzębowych lub nici dentystyczne. To właśnie ta czynność pozwala na usunięcie osadzających się tam resztek jedzenia oraz biofilmu bakteryjnego, a dzięki temu – na zmniejszenie ryzyka rozwoju próchnicy i stanów zapalnych dziąseł. Czym są nici dentystyczne i jak ich prawidłowo używać? Dlaczego nitkowanie zębów powinno stać się rutyną w codziennej pielęgnacji jamy ustnej? Podpowiadamy!
Większość pacjentów wciąż ogranicza higienę jamy ustnej do szczotkowania zębów – oczywiście jest to absolutna podstawa, ale nie wystarcza, by zapewnić kompleksową ochronę przed chorobami zębów i dziąseł. Szczoteczka do zębów – choćby elektryczna – nie jest w stanie efektywnie oczyścić wszystkich powierzchni, zwłaszcza w wąskich i trudno dostępnych przestrzeniach międzyzębowych. To właśnie tam w szczególności gromadzą się resztki pokarmowe i bakterie, które tworzą płytkę nazębną. Jest ona siedliskiem szkodliwych bakterii wywołujących próchnicę. Dodatkowo, nieusunięta płytka nazębna gwałtownie się mineralizuje i przekształca w kamień nazębny, będący jedną z przyczyn rozwoju stanów zapalnych dziąseł.
Biorąc pod uwagę, jak groźne – nie tylko dla zdrowia jamy ustnej, ale i zdrowia ogólnego – są z kolei możliwe powikłania próchnicy i chorób przyzębia eksperci wskazują, iż codzienne mycie zębów należy uzupełnić o zabiegi oczyszczające przestrzenie międzyzębowe. Do ich higieny służą specjalne szczoteczki międzyzębowe oraz nici dentystyczne.
Czym jest nić dentystyczna i jakie są jej rodzaje?
Nić dentystyczna to elastyczny materiał (najczęściej z nylonu lub politetrafluoroetylenu – PTFE), służący do usuwania płytki bakteryjnej oraz resztek pokarmowych z miejsc niedostępnych dla szczoteczki. Dzięki swojej strukturze pozwala na dokładne oczyszczenie powierzchni stycznych zębów, czyli tych, które stykają się bezpośrednio z sąsiednimi zębami.
Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów nici, które różnią się adekwatnościami mechanicznymi oraz sposobem użycia. Wybór odpowiedniego rodzaju powinien uwzględniać indywidualne cechy anatomiczne pacjenta (np. szerokość przestrzeni międzyzębowych), jego zdolności manualne, obecność aparatu ortodontycznego czy mostów protetycznych.
• Nić niewoskowana – klasyczna, cienka, niepokryta żadną substancją ochronną. Charakteryzuje się wysoką skutecznością czyszczenia, ale bywa trudna w użyciu, szczególnie przy ciasnych przestrzeniach międzyzębowych.
• Nić woskowana – pokryta cienką warstwą wosku, która ułatwia przesuwanie nici między zębami. Jest bardziej odporna na strzępienie i zalecana dla osób początkujących.
• Nić PTFE (teflonowa) – wykonana z politetrafluoroetylenu, gładka, bardzo odporna na rozrywanie, łatwo prześlizguje się przez ciasne przestrzenie. Idealna dla osób z aparatami ortodontycznymi i wrażliwymi dziąsłami.
• Taśma dentystyczna (dental tape) – szersza i bardziej płaska niż klasyczna nić, dedykowana dla osób z większymi przestrzeniami międzyzębowymi. Zapewnia lepszy kontakt z powierzchnią zęba.
• Nić z dodatkiem fluoru lub substancji antyseptycznych – zawiera środki bakteriostatyczne, wspomagające ochronę przed próchnicą i zapaleniem dziąseł.
• Nić typu „super floss” – składa się z trzech części: utwardzonego końca, gąbczastego segmentu oraz klasycznej nici. Zaprojektowana z myślą o pacjentach ortodontycznych i protetycznych.
Nitkowanie zębów – dlaczego warto? Rola nitkowania w profilaktyce chorób zębów i dziąseł
Systematyczne nitkowanie jest jednym z najefektywniejszych sposobów zapobiegania chorobom przyzębia oraz próchnicy międzyzębowej (zwanej też próchnicą powierzchni stycznych). Przestrzenie międzyzębowe stanowią idealne środowisko do namnażania bakterii beztlenowych, odpowiedzialnych za powstawanie patologicznej płytki nazębnej.
Badania opublikowane w renomowanych czasopismach stomatologicznych jednoznacznie wskazują, iż osoby regularnie nitkujące zęby wykazują niższe wartości wskaźników zapalnych, takich jak krwawienie z dziąseł podczas sondowania czy głębokość kieszonek dziąsłowych. Dodatkowo, u pacjentów stosujących nitkowanie, obserwuje się mniejsze ryzyko progresji próchnicy w odcinkach bocznych.
Nitkowanie przyczynia się do:
• redukcji liczby szkodliwych drobnoustrojów w biofilmie,
• ochrony przed nadwrażliwością zębów,
• zmniejszenia ryzyka krwawienia dziąseł,
• zmniejszenia ryzyka stanów zapalnych dziąseł,
• poprawy skuteczności fluoryzacji (oczyszczona powierzchnia lepiej wchłania fluor),
• eliminacji występowania nieprzyjemnego zapachu z ust.
Co ważne, z punktu widzenia ekonomicznego, regularne nitkowanie to prosta i tania metoda, która może zapobiec zdecydowanie większym wydatkom związanym z leczeniem próchnicy.
Nitkowanie zębów przy aparacie ortodontycznym
W przypadku pacjentów ortodontycznych utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej stanowi szczególne wyzwanie. Stałe aparaty ortodontyczne – składające się z zamków, łuków i ligatur – utrudniają dostęp szczoteczki i nici dentystycznej do przestrzeni międzyzębowych oraz okolic przydziąsłowych. Brak odpowiedniej higieny prowadzi u tej grupy pacjentów do demineralizacji szkliwa (białe plamy wokół zamków), zwiększonego ryzyka rozwoju próchnicy i zapalenia dziąseł, a także powstawania patologicznych kieszonek przyzębnych. Dlatego nitkowanie jest nie tylko wskazane, ale wręcz niezbędne jako element codziennej profilaktyki.
W praktyce u pacjentów w trakcie leczenia ortodontycznego najlepiej sprawdzają się nici typu „super floss” oraz specjalne przewlekacze (nawlekacze), które pozwalają na bezpieczne i wygodne wprowadzenie nici pod łuk ortodontyczny. Pomocne są również irygatory stomatologiczne, które poprzez emisję strumienia wody pod ciśnieniem pomagają usuwać resztki pokarmowe z jamy ustnej. Należy je jednak traktować jako uzupełnienie, a nie alternatywę dla mechanicznego oczyszczania nicią.
Jak należy używać nici dentystycznej? Praktyczne wskazówki dla pacjentów
Na koniec jeszcze kilka porad dotyczących sposobu nitkowania zębów. Czynność tą należy zawsze wykonywać czystymi dłońmi, co minimalizuje ryzyko przeniesienia bakterii ze skóry do jamy ustnej.
• Oderwij odpowiednią długość nici – zalecane jest około 45-50 cm, co pozwala na użycie świeżego odcinka dla każdej przestrzeni międzyzębowej.
• Owiń nić wokół palców środkowych – pozostawiając roboczy fragment długości około 5 cm pomiędzy palcami wskazującymi.
• Wprowadź delikatnie nić pomiędzy zęby – wykonując ruch przypominający piłowanie, aby nie uszkodzić brodawki dziąsłowej.
• Formuj nić w literę „C” – i przesuń ją wzdłuż jednej, a potem drugiej powierzchni zęba.
• Wsuń nić poniżej linii dziąsła – do około 2-3 mm, ale bez wywierania nadmiernego nacisku.
• Używaj nowego kawałka nici – dla wszystkich kolejnego zęba, aby uniknąć przenoszenia bakterii.
• Nie spiesz się – nitkowanie powinno trwać około 2-3 minut.
Prawidłowe użycie nitki dentystycznej wymaga cierpliwości i wprawy, ale przynosi wymierne korzyści zdrowotne. Warto rozpocząć od użycia nici przynajmniej raz dziennie – najlepiej wieczorem, przed snem, gdy mamy więcej czasu niż rano, ilość wydzielanej śliny maleje, a ryzyko kolonizacji bakteryjnej rośnie.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących tego, jaką nić wybrać lub jak jej używać, warto skonsultować się dentystą lub higienistką stomatologiczną i poprosić o instruktaż.
Nitkowanie zębów to nie dodatek do codziennej pielęgnacji jamy ustnej, ale jej nieodzowny element. Tylko kompleksowe podejście – obejmujące zarówno szczotkowanie, jak i oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych – pozwala skutecznie zapobiegać próchnicy, zapaleniu dziąseł oraz chorobom przyzębia. Stomatolodzy i higienistki stomatologiczne jednogłośnie rekomendują codzienne nitkowanie jako podstawę dbałości o zdrowe zęby i dziąsła. Niezależnie od wieku, rodzaju uzębienia czy obecności aparatu ortodontycznego – prawidłowe użycie nici dentystycznej przynosi realne, długoterminowe korzyści.
