Rozwód rodziców, przemoc w domu, wykorzystywanie, prześladowania ze strony rówieśników – to doświadczenia dzieci, które często wykazują większe obawy przed leczeniem stomatologicznym, niż ich rówieśnicy wolni od tego rodzaju przeżyć. Potwierdzenie tej tezy znajdujemy w badaniu naukowców z Norwegii, opublikowanym w „BMC Oral Health”.
Z najnowszego badania wynika, iż obawa przed wizytą u dentysty może prowadzić u części pacjentów do unikania leczenia stomatologicznego, a u innych także do nagłej potrzeby ucieczki z gabinetu w trakcie wizyty. Szacuje się, iż od 8 do 20% dzieci i młodzieży odczuwa tak silny lęk przed zabiegami stomatologicznymi, iż spełnia kryteria rozpoznania „dental fear”.
Badania przeprowadzone przez naukowców z Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii (NTNU) w Trondheim wykazały, iż lęk przed dentystą znacznie częściej występuje u osób, które były narażone na trudne i stresujące doświadczenia w dzieciństwie. Analiza odpowiedzi ponad 5800 nastolatków w wieku 13-17 lat potwierdziła wyraźną zależność: im więcej negatywnych doświadczeń z okresu dzieciństwa, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia lęku przed leczeniem stomatologicznym.
Istotny wpływ pozycji pacjenta podczas leczenia
– Dla wielu osób, które dorastały w poczuciu niepewności i braku bezpieczeństwa, leczenie u dentysty bywa wyjątkowo trudnym doświadczeniem. Pacjent leży na plecach, w pozycji utrudniającej obronę, podczas gdy osoba, która jest w roli autorytetu, przeprowadza leczenie wewnątrz jamy ustnej. Nic dziwnego, iż taka sytuacja może wywoływać napięcie i opór – tłumaczy pierwsza autorka badania, dr Lena Myran z Wydziału Psychologii NTNU.
– Mam pacjentów, którzy nie byli u dentysty choćby od 40 lat – dodaje główna autorka pracy pt. „Associations of adverse childhood experiences with dental fear, and the mediating role of dental fear on caries experience: the Young-HUNT4 Survey”. Jednocześnie badaczka podkreśla, iż było to badanie przekrojowe, a więc nie pozwala ono na jednoznaczne stwierdzenie związku przyczynowo-skutkowego – można jedynie obserwować współwystępowanie tych zjawisk.
Wyraźna różnica między obu płciami
Z badania wynika naukowców z NTNU, iż zależność między trudnymi doświadczeniami a lękiem stomatologicznym była silniejsza u dziewcząt niż u chłopców. – Wiemy, iż strach przed leczeniem częściej występuje u dziewcząt, oraz to, iż dziewczęta częściej niż chłopcy doświadczają przemocy seksualnej. Znamy też dane, które pokazują, iż u dziewcząt w wieku dojrzewania częściej rozwija się lęk i depresja. Mimo to skala różnic, które zaobserwowaliśmy w naszym materiale, była zaskakująca – dodała Lena Myran.
Zdaniem badaczki, uzyskane wyniki powinny skłonić personel stomatologiczny do refleksji nad podejściem do młodych pacjentów. Myran podkreśla jednak, iż nie u każdego dziecka po trudnych przejściach rozwija się lęk przed leczeniem u stomatologa. Co więcej, niepokój przed dentystą jest zwykle największy w dzieciństwie, a z wiekiem często ulega stopniowemu zmniejszeniu.
Badaczka przekonuje też, iż znajomość mechanizmów psychologicznych związanych z trudnymi doświadczeniami w dzieciństwie może pomóc dentystom lepiej rozumieć i skuteczniej wspierać młodych pacjentów, którzy zmagają się z lękiem przed leczeniem.
Nastawienie lekarza do małego pacjenta, otoczenie i wystrój gabinetu, podejście całego zespołu stomatologiczna i wiedza rodziców dotycząca tego, jak przygotować dziecko do pierwszej wizyty – to, zdaniem lek. dent. Mai Lipiec, kilka czynników, które mogą pomóc uchronić młodych pacjentów przed rozwojem dentofobii.
Źródła: https://dentistry.co.uk/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
