Zaburzenia skroniowo-żuchwowe (TMD) i związany z nimi ból twarzy to powszechna, przewlekła dolegliwość, która dotyka od 10 do 15% światowej populacji. Najnowsze badania przeprowadzone w Szwecji pokazują, iż kobiety częściej niż mężczyźni zapadają na TMD, a ich szanse na pełne wyzdrowienie są niższe – szczególnie w przypadku dolegliwości bólowych. Wyniki te podkreślają konieczność indywidualizacji terapii pod kątem płci pacjenta.
Zespół naukowców z Umeå University i Malmö University na potrzeby badania przeanalizował dane z lat 2010-2017 pochodzące od niemal 95 tys. dorosłych pacjentów z północnej Szwecji, którzy co najmniej dwukrotnie odbyli rutynową kontrolę stomatologiczną pod kątem objawów TMD.
Uczestników podzielono na grupy w zależności od obecności lub braku bólu oraz objawów mechanicznych, takich jak przeskakiwanie lub zablokowanie stawu skroniowo-żuchwowego. Badano, jak objawy zmieniały się z roku na rok.
Kobiety z TMD rzadziej wracają do pełni zdrowia
Wyniki wykazały, iż kobiety znacznie częściej niż mężczyźni przechodziły z fazy bezobjawowej do stanu z bólem lub mechanicznymi objawami TMD. Co więcej, u kobiet częściej obserwowano nasilenie dolegliwości. Choć u niektórych osób ból TMD pojawiał się i ustępował w czasie, odsetek pacjentów, którzy całkowicie wyzdrowieli, był niski – w przedziale od 10 do 20%, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Jednak kobiety rzadziej niż mężczyźni powracały do stanu pełnego zdrowia, co potwierdza przewlekły charakter TMD, szczególnie u tej grupy.
Z wiekiem ryzyko rozwoju objawów TMD rosło u obu płci, jednak kobiety po 30. roku życia miały wyraźnie wyższe ryzyko wystąpienia bólu oraz mechanicznych objawów TMD niż mężczyźni w tym samym wieku. Jednocześnie osoby powyżej 50. roku życia częściej wracały do zdrowia, szczególnie w grupie pacjentów z izolowanym bólem TMD. Wśród pacjentów w wieku 60-72 lata poprawa była najbardziej zauważalna w przypadku objawów mechanicznych (np. przeskakiwania żuchwy).
Nierówności płciowe w diagnostyce i leczeniu TMD
Badanie podkreśla znaczenie uwzględniania różnic płci w planowaniu leczenia TMD. Autorzy zwracają uwagę, iż kobiety częściej zgłaszają silniejszy ból, mają więcej objawów, dłużej zmagają się z dolegliwościami i częściej szukają pomocy medycznej. Mimo to, ze względu na utrzymujące się stereotypy i uprzedzenia, ich objawy są niekiedy bagatelizowane, co opóźnia adekwatną terapię oraz pogarsza rokowanie.
Dodatkowo czynniki psychospołeczne, takie jak negatywne nastawienie do bólu, mogą wpływać na przebieg i rozwój TMD. Niestety, przez cały czas brakuje długoterminowych badań, które wyjaśniałyby, jak objawy TMD zmieniają się w czasie, a także jaką rolę odgrywają w tym wiek oraz płeć pacjentów.
Dentysta na pierwszej linii diagnostyki
Ponieważ dentyści często jako pierwsi mają kontakt z pacjentami cierpiącymi na TMD, to właśnie oni odgrywają kluczową rolę w diagnostyce i leczeniu tej dolegliwości. Jednak – jak podkreślają autorzy badania – wielu lekarzy dentystów nie czuje się wystarczająco przygotowanych do prowadzenia takich przypadków, co wskazuje na potrzebę lepszego szkolenia oraz dostępu do aktualnych wytycznych.
Pełne wyniki badania opublikowano w artykule „Women are worse off in developing and recovering from temporomandibular disorder symptoms” na łamach „Scientific Reports”.
Do gabinetów stomatologicznych – zarówno ogólnych, jak i np. protetycznych oraz chirurgicznych – zgłasza się coraz więcej pacjentów z dolegliwościami bólowymi w obrębie mięśni żucia. – Jako lekarze stomatolodzy musimy być przygotowani na pomoc takim pacjentom – mówi dr hab. n. med. Aleksandra Nitecka-Buchta, specjalistka protetyki stomatologicznej, prezes Polskiego Towarzystwa Dysfunkcji Narządu Żucia, wykładowca w Katedrze i Zakładzie Dysfunkcji Narządu Żucia Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Jakie są przyczyny bólu mięśni żucia? Jak odróżnić, czy u pacjenta występuje ból mięśnia, czy ból zęba? Jakie są metody leczenia tego typu dysfunkcji? Zapraszamy do obejrzenia materiału filmowego!
Źródła: https://nordic.dental-tribune.com
https://www.nature.com
