Fluor jest jednym z najlepiej przebadanych i najskuteczniejszych składników stosowanych w profilaktyce próchnicy. Dodatek fluoru do past do zębów zmniejsza ryzyko demineralizacji szkliwa, wspiera proces remineralizacji i działa przeciwbakteryjnie. Z punktu widzenia stomatologii stosowanie past z fluorem jest uznawane za standard profilaktyczny, rekomendowany zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Najważniejsze znaczenie ma odpowiednia dawka i regularne stosowanie.
Fluor jest jednym z najlepiej przebadanych i najskuteczniejszych składników stosowanych w profilaktyce próchnicy. Dodatek fluoru do past do zębów zmniejsza ryzyko demineralizacji szkliwa, wspiera proces remineralizacji i działa przeciwbakteryjnie. Z punktu widzenia stomatologii stosowanie past z fluorem jest uznawane za standard profilaktyczny, rekomendowany zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Najważniejsze znaczenie ma odpowiednia dawka i regularne stosowanie.
Mechanizm działania fluoru
Fluor wykazuje działanie na kilku poziomach, co czyni go kluczowym elementem w profilaktyce stomatologicznej. Po pierwsze, wiąże się z hydroksyapatytem szkliwa, przekształcając go w fluoroapatyt. Taka struktura krystaliczna jest bardziej stabilna i cechuje się wyższą odpornością na kwasy wytwarzane przez bakterie próchnicotwórcze, głównie Streptococcus mutans i Lactobacillus. Po drugie, fluor wpływa bezpośrednio na metabolizm mikroorganizmów, hamując aktywność enzymu enolazy i ograniczając proces glikolizy. Skutkuje to zmniejszeniem produkcji kwasów organicznych, które odpowiadają za demineralizację szkliwa. Po trzecie, fluor wspomaga proces remineralizacji – jony fluorkowe ułatwiają odkładanie się wapnia i fosforanów w miejscach wczesnej demineralizacji, przywracając strukturę szkliwa. Dzięki temu choćby subkliniczne, mikroskopijne ubytki mogą zostać cofnięte, zanim rozwinie się pełnoobjawowa próchnica. Dodatkowo fluor zmniejsza adhezję bakterii do powierzchni zębów, co ogranicza tworzenie się płytki nazębnej i sprzyja zachowaniu równowagi w ekosystemie jamy ustnej.
Rekomendowane stężenia fluoru
Stężenie fluoru w paście oznacza się w ppm (ang. parts per million). Dla dzieci do 3. roku życia zalecane jest 1000 ppm F w ilości wielkości ziarnka ryżu, a dla dzieci 3–6 lat – 1000–1450 ppm F w ilości ziarnka grochu. U dorosłych stosuje się pasty o stężeniu 1450 ppm F, a w uzasadnionych przypadkach klinicznych – choćby 5000 ppm F (pasty lecznicze dostępne na receptę). Prawidłowe dawkowanie i kontrola nad techniką szczotkowania są najważniejsze dla bezpieczeństwa terapii fluorowej.
Bezpieczeństwo i kontrowersje
Najczęściej podnoszonym problemem jest ryzyko fluorozy, czyli zaburzenia rozwoju szkliwa spowodowanego nadmiernym spożyciem fluoru w okresie wzrostu zębów. W praktyce klinicznej ryzyko to jest minimalne, jeżeli przestrzega się zaleceń dotyczących ilości pasty i nadzoru rodzicielskiego. Badania epidemiologiczne potwierdzają, iż korzyści płynące ze stosowania fluoru znacząco przewyższają potencjalne ryzyko. Światowe organizacje zdrowotne jednoznacznie rekomendują fluor jako podstawowy element profilaktyki próchnicy.
Znaczenie w praktyce stomatologicznej
Stomatolodzy na całym świecie podkreślają, iż stosowanie past z fluorem jest filarem profilaktyki. W praktyce klinicznej obserwuje się wyraźnie mniejszą liczbę ubytków u pacjentów stosujących fluor w codziennej higienie. W połączeniu z innymi metodami – takimi jak nitkowanie, stosowanie płynów do płukania jamy ustnej czy regularne wizyty kontrolne – fluor pozostaje najskuteczniejszym i najlepiej udokumentowanym składnikiem w profilaktyce próchnicy.
Źródła:
1. World Health Organization – Oral health
2. PubMed – Fluoride toothpaste and caries prevention
3. American Dental Association – Fluoride toothpaste
4. https://drogeria-zdrowie.com.pl/poradnik/322,pasta-do-zebow-dla-dzieci-z-fluorem-czy-bez.html
