Według najnowszych danych urzędu statystycznego Unii Europejskiej – Eurostatu – problem palenia papierosów w krajach UE wciąż pozostaje istotnym wyzwaniem zdrowotnym, choć widoczne są powolne zmiany. W 2023 r. odsetek palaczy wśród osób powyżej 15. roku życia wyniósł w całej Wpólnocie 24%, co oznacza spadek o 2 punkty procentowe w porównaniu z rokiem 2017. Podział według płci wskazuje, iż papierosy pali 28% mężczyzn oraz 21% kobiet, przy czym różnica ta powoli się zmniejsza.
Najniższe wskaźniki odnotowano w Szwecji, gdzie pali zaledwie 8% populacji powyżej 15. roku życia. Tuż za Szwecją plasują się Niderlandy (11%) i Dania (14%) – te same kraje wyróżniają się również najniższą liczbą palaczy zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet. Na przeciwnym biegunie znajduje się Bułgaria, gdzie łącznie pali 37% dorosłych, z tego niemal połowa męskiej populacji (49%) i znacznie niższy odsetek kobiet (20%). Wysokie wskaźniki palenia notuje się również w Grecji (36%) i Chorwacji (35%). Wśród kobiet papierosy najpopularniejsze są w Grecji (32%), Chorwacji (30%) i Rumunii (29%), co pokazuje, iż kraje południowej i środkowo-wschodniej Europy przez cały czas borykają się z wysoką konsumpcją tytoniu.
Zmiany na przestrzeni ostatnich lat są widoczne, choć zbyt wolne – w 2017 r. średni udział palaczy w krajach UE wynosił 26%, a osiem lat później 24%. Spadek o około 2 punkty procentowe to efekt zaostrzania przepisów antynikotynowych, wzrostu świadomości zdrowotnej oraz efektywnej polityki antytytoniowej w wielu krajach, choć redukcja ta przez cały czas nie jest wystarczająco dynamiczna, aby zbliżyć się do celów WHO w zakresie ograniczenia globalnej konsumpcji tytoniu.
Polska: odsetek palących wciąż wysoki, ale trend optymistyczny
Nasz kraj w statystykach używania wyrobów tytoniowych plasuje się w środku europejskiej stawki. Zgodnie z danymi za 2023 r., wskaźnik palenia w Polsce wśród dorosłych przekracza unijną średnią, ale od kilku lat obserwuje się wyraźny trend spadkowy, szczególnie wśród młodych dorosłych oraz kobiet. Wciąż jednak pali u nas 34% mężczyzn oraz 21% kobiet. Jednocześnie rośnie zainteresowanie alternatywnymi produktami nikotynowymi i elektronicznymi papierosami.
Na tle ostatniej dekady Polska może pochwalić się stabilnym spadkiem liczby palaczy, choć wyzwaniem pozostaje wciąż wysoki odsetek palących mężczyzn, który obniża się nie dość szybko, zwłaszcza w starszych wiekowo grupach społeczeństwa.
Jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju nowotworów obszaru szyi i głowy – w tym jamy ustnej – jest palenie papierosów. Dużą rolę w diagnozowaniu palaczy i zwracaniu uwagę na zwiększone ryzyko pojawienia się u nich raka odgrywają lekarze dentyści. – Lekarz dentysta jako jeden z pierwszych może podczas badania pacjenta zauważyć, iż pali on papierosy. W takiej sytuacji warto wykonać tzw. minimalną interwencję, czyli wprost zapytać, czy pacjent pali, a jeżeli uzyska się twierdzącą odpowiedź, dać mu kontakt np. do poradni leczenia uzależnień, gdzie otrzyma pomoc w walce z nałogiem – mówi dr n. med. Paweł Koczkodaj, absolwent zdrowia publicznego na WUM, specjalista zdrowia publicznego, adiunkt w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym, ambasador Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem w Polsce.
Źródło: https://ec.europa.eu/
