Choroba Hashimoto to choroba autoimmunologiczna i najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy. Rzadko występuje jako osobna jednostka, gdyż choroby autoimmunologiczne mają to do siebie, iż zwykle występują w towarzystwie innych chorób o tym samym podłożu. W przypadku wystąpienia jednej z chorób autoimmunologicznych automatycznie zwiększa się ryzyko wystąpienia innych. Aż 30% osób z chorobą Hashimoto doświadcza pojawienia się dodatkowych chorób autoimmunologicznych. Ponadto zaburzenie pracy, tak ważnego gruczołu jakim jest tarczyca, niesie za sobą ryzyko zaburzenia pracy innych organów.
Czym są choroby autoimmunologiczne?
Pojęcie “autoimmunologiczne” dotyczy grupy chorób, w których przebiegu dochodzi do autoagresji. Organizm zaczyna atakować sam siebie, błędnie odczytując sygnały o zagrożeniu, w wyniku czego zaczyna produkować przeciwciała przeciwko własnym tkankom. Powoduje to szereg nieprawidłowości, w tym pogorszenie samopoczucia i pojawianie się chorób. Etiologia występowania chorób autoimmunologicznych nie jest do końca poznana, niemniej jednak z pewnością przyczyniają się do tego czynniki środowiskowe, stres, używki, przepracowanie, niewystarczająca ilość snu czy predyspozycje genetyczne. W przypadku chorób autoimmunologicznych można zauważyć okresy zaostrzenia i remisji, a także dodatkowe, niespecyficzne objawy, które można przypisać innym dolegliwościom lub chorobom. Najczęściej współistniejącymi chorobami, przy niedoczynności tarczycy są: cukrzyca typu I, anemia, celiakia, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca, bielactwo, depresja, a także insulinooporność i PCOS.
Diagnostyka chorób autoimmunologicznych
Diagnostyka chorób autoimmunologicznych zależy oczywiście od objawów towarzyszących zaburzeniom. To dzięki nim lekarz może postawić wstępną diagnozę i skierować na dalsze badania. Najbardziej szczegółowymi badaniami są testy laboratoryjne, do których należą testy immunofluorescencji pośredniej (IFT) i immunoenzymatyczne (ELISA i CLIA) – niemniej choćby one nie są w stanie w 100% potwierdzić lub wykluczyć choroby. Dlatego bardzo ważnym jest zauważenie wszelkich nietypowych objawów i holistyczne podejście do pacjenta. Lekarz dodatkowo może zlecić również badania krwi, takie jak: pełna morfologia, stężenie CRP, przeciwciała przeciwjądrowe oraz stężenia składowych dopełniacza.
Cukrzyca typu I przy Hashimoto
Cukrzyca typu I jest jedną z częściej występujących chorób autoimmunologicznych, towarzyszących Hashimoto. Aby stwierdzić czy mamy do czynienia z cukrzycą, należy najpierw wykonać badanie glukozy we krwi. Szczególnie istotne jest zwrócenie uwagi na objawy, mogące wskazywać na tę chorobę. Należą do nich:
- uczucie senności i ciągłego zmęczenia,
- częste oddawanie moczu,
- uczucie wzmożonego pragnienia,
- suchość skóry,
- nagły spadek masy ciała,
- odczuwanie zimna – szczególnie w obrębie stóp i dłoni.
Należy niemniej pamiętać, iż cukrzyca jest chorobą, którą diagnozuje wyłącznie lekarz i tylko dzięki prawidłowej i szybkiej diagnozie może rozpocząć odpowiednie leczenie (farmakologiczne oraz dietetyczne).
Celiakia przy Hashimoto
Celiakia – kolejna z chorób autoimmunologicznych, która polega na nietolerancji glutenu. Choroba bardzo często objawia się nieprawidłowościami ze strony układu pokarmowego, takimi jak:
- przewlekła biegunka,
- wzdęcia,
- intensywne bóle brzucha,
A także dodatkowymi objawami, np. bólami głowy, pogorszeniem samopoczucia, sennością, spadkiem masy ciała, czy anemią. Diagnostyka celiakii opiera się na wywiadzie ogólnym, badaniach krwi, wykrywające obecność konkretnych przeciwciał (endomysium mięśni gładkich (EmA), transglutaminazie tkankowej (tTG), przeciwciała gliadynowe (AGA) i przeciwciała przeciwko deaminowanym peptydom gliadyny (DGP) w klasie IgA oraz IgG), biopsji jelita grubego, czy badaniach genetycznych. W przypadku celiakii leczenie opiera się na stosowaniu przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej.
Reumatoidalne zapalenie stawów przy Hashimoto
RZS to choroba autoimmunologiczna, która wpływa głównie na wyściółkę maziową i przyczynia się do wystąpienia dolegliwości bólowych, obrzęków oraz zaczerwienienia w obrębie stawów. Aby trafnie postawić diagnozę, lekarz powinien skierować na badania serologiczne, które rozpoznają charakterystyczne dla choroby przeciwciała (anty-CCP), będące najbardziej wiarygodnym wskaźnikiem w RZS, oraz czynnik reumatoidalny (CF).
Stopień nasilenia choroby można również wykazać dzięki badania stężenia
kalprotektyny. Pomocne są również: rezonans magnetyczny, USG, oraz RTG. Leczenie choroby polega głównie na włączeniu odpowiednich leków, uśmierzających ból i zmniejszających stan zapalny. Warto dodatkowo zadbać o mikrobiotę.
Łuszczyca i bielactwo przy Hashimoto
To choroby skóry, które należą do chorób autoimmunologicznych i często występują również wspólnie z chorobą Hashimoto. U osób chorujących na łuszczycę pojawiają się charakterystyczne zmiany skórne (najczęściej grudki barwy czerwonobrunatnej), wyraźnie kontrastujące z resztą koloru skóry. Ich powierzchnia jest szorstka i łuszcząca się. Leczenie polega na niwelowaniu uporczywych objawów. Osobie chorej zaleca się maści działające miejscowo, fototerapię, a także leki o działaniu ogólnym. Z kolei w przypadku bielactwa, występują liczne odbarwienia na skórze – początkowo najczęściej pojawiają się one na dłoniach bądź w okolicach oczodołów. Niestety obie choroby cechują się trudnościami w skuteczności leczenia. Najczęściej stosowane w przypadku bielactwa są kremy i maści immunosupresyjne. Wspierająco również glikokortykosteroidy i pochodne witaminy D3.
Anemia złośliwa przy Hashimoto
Anemia złośliwa inaczej zwana immunologiczną niedokrwistością Addisona i Biermera. W przebiegu choroby organizm wytwarza przeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym śluzówki żołądka. W wyniku tego zjawiska zaburzone zostaje wchłanianie witaminy B12, co prowadzi do niedokrwistości. Zdecydowanie większe ryzyko wystąpienia choroby pojawia się u kobiet niż u mężczyzn (co interesujące grupa krwi A oraz niebieskie oczy również zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania), a sama choroba objawia się:
- osłabieniem i ogólnym brakiem energii,
- problemami z koncentracją i pamięcią,
- ciemnoczerwonym, gładkim językiem,
- drętwieniem dłoni oraz stóp,
W badaniach laboratoryjnych obserwuje się natomiast niedobory erytrocytów, hemoglobiny i hematokrytu. Leczenie anemii złośliwej opiera się na odpowiednio dobranej farmakoterapii oraz wsparciu w postaci zmiany nawyków żywieniowych.
Depresja przy Hashimoto
Depresja mimo iż, nie należy do chorób autoimmunologicznych, niezwykle często towarzyszy osobom z Hashimoto. Choroba jest wielokrotnie bardzo ciężka do zdiagnozowania, gdyż towarzyszy jej szereg nietypowych objawów i niejednokrotnie mogą one zostać zbagatelizowane, kierując ich wystąpienie w stronę przemęczenia, przepracowania, czy niewystarczającej ilości snu. Osoba chora dodatkowo często maskuje swoje emocje w towarzystwie innych osób uchodząc za wesołą i pełną energii. Do najbardziej powszechnych objawów depresji należą:
- poczucie przygnębienia i pustki,
- zmęczenie, niechęć do podejmowania aktywności,
- brak euforii z życia,
- smutek,
- zaburzenia pamięci i koncentracji,
- problemy ze snem,
- niechęć do spotkań z innymi ludźmi,
- utrata zainteresowań.
Leczenie depresji opiera się na odpowiednio dobranej przez lekarza psychiatrę farmakologii oraz terapii psychologicznej. Pomocnym okazuje się również zmiana nawyków żywieniowych – włączenie do diety produktów przeciwzapalnych oraz obfitujących w witaminy i minerały, a także aktywność fizyczna – zwłaszcza na świeżym powietrzu.
Insulinooporność przy Hashimoto
O rozwoju insulinooporności mówi się wówczas, kiedy pojawia się spadek wrażliwości tkanek na insulinę. Choroba dotyczy głównie osób z nadmiarem tkanki tłuszczowej zgromadzonej wewnątrz jamy brzuszne – to właśnie tłuszcz trzewny (“brzuszny”) jest aktywny w hormony odpowiadające za działanie przeciwstawne do działania insuliny. Ponadto, w grupie ryzyka znajdują się osoby o niskiej aktywności fizycznej, stosujący niewłaściwie zbilansowaną, często wysoko przetworzoną dietę, czy sięgające po używki, takie jak papierosy czy alkohol. Do objawow insulinnoporności należą:
- napady wilczego głodu,
- apetyt na słodycze,
- senność poposiłkowa,
- nadmierna potliwość,
- przybieranie na wadze,
- zaburzenia koncentracji, rozdrażnienie.
Pierwszymi badaniami, które wykonuje się w momencie podejrzenia przez lekarza wystąpienia insulinooporności są: badanie glukozy na czczo oraz doustny test obciążenia glukozą. Ponadto lekarz może zlecić: metodę klamry metabolicznej, doustny test obciążenia glukozą uzupełniony o oznaczenie stężenia insuliny, metodę HOMA czy oznaczenie peptydu C. Leczenie insulinooporności polega w pierwszej kolejności na zmianie nawyków żywieniowych, wprowadzeniu regularnej aktywności fizycznej, redukcji masy ciała i dbaniu o komfort psychiczny. Lekceważona insulinooporność może prowadzić kolejno do pojawienia się między innymi cukrzycy typu II.
Zespół policystycznych jajników przy Hashimoto
Przyczyną policystycznych jajników są zaburzenia hormonalne mające negatywny wpływ na funkcjonowanie jajników. W wyniku choroby powstaje w jajnikach duża ilość pęcherzyków, w których dojrzewa komórka jajowa, jednak nie przemieszcza się ona do jajowodu. Najczęstsze objawy PSOS to:
- nieregularne miesiączki, lub ich brak,
- problemy z zajściem w ciążę,
- problemy skórne, takie jak trądzik czy zarost na twarzy typu męskiego,
- nadmierna skłonność do przybierania na wadze,
- wydłużony czas trwania napięcia przedmiesiączkowego, rozdrażnienie, wrażliwość,
- objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak gazy czy wzdęcia,
- bóle pleców.
Aby prawidłowo zdiagnozować PCOS należy wykonać między innymi USG dróg rodnych oraz badania hormonalne krwi. Terapia PCS opiera się głównie na przyjmowaniu leków antyandrogenowych oraz dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Pomocna okazuje się również zmiana stylu życia (odżywcza dieta, regularna aktywność fizyczna, suplementacja, odpowiednia ilość snu, czy redukcja stresu).
Podsumowanie
Choroby autoimmunologiczne mogą dotyczyć wielu narządów, a wstąpienie jednej z nich znacząco zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się innych. W związku z powyższym po rozpoznaniu Hashimoto, osoba chora powinna być objęta stałą kontrolą i regularnymi badaniami, a pojawienie się jakichkolwiek sygnałów niepokojących powinna niezwłocznie zgłaszać swojemu lekarzowi prowadzącemu. W przypadku chorób autoimmunologicznych warto szczególnie zadbać o higienę snu, dietę przeciwzapalną, celowaną suplementację (uwzględniającą niedobory pacjenta), aktywność fizyczną (najlepiej na świeżym powietrzu), a także praktykę metod pozwalających na redukcję stresu jak np. techniki oddechowe czy medytacja.
Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.
Bibliografia
- Marta Broniarczyk-Czarniak “Zaburzenia psychiczne współistniejące z chorobą Hashimoto — przegląd piśmiennictwa”
- Marta Kuśnierczak “Hashimoto a ryzyko rozwoju innych chorób autoimmunologicznych.”
- Krysiak R, Okopień B, Bołdys A,: Autoimmunologiczne zespoły wielogruczołowe. Przegląd Lekarski 2008; 9(65): 393-400.
- Agnieszka Ślagowska “Hashimoto – najczęstsze choroby współistniejące. Na jakie objawy zwrócić uwagę?” 2021 r.
- Hebzda A, Szczeblowska D, Serwin D, Wojtuń S, Hebzda Z, Grys I, Choroby tarczycy w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna. Pediatr Med Rodz 2011: 7 (2), 98-103.
- Małecki M.; Otyłość – insulinooporność – cukrzyca typu 2; Kardiol Pol 2006; 64: 10 (supl. 6): 561–566.
- https://diag.pl/pacjent/artykuly/choroby-autoimmunizacyjne-czym-sa-objawy-przyczyny-leczenie/#5-Choroby-autoimmunologiczne-diagnostyka-czyli-jakie-badania-wykonac
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
