Bulimia a zdrowie jamy ustnej – rola higienistki stomatologicznej

dentonet.pl 8 godzin temu

Zdjęcie: Bulimia a zdrowie jamy ustnej – rola higienistki stomatologicznej

Bulimia – jedno z najczęściej występujących zaburzeń odżywiania – niesie ze sobą poważne następstwa zarówno ogólnoustrojowe, jak i stomatologiczne. Ze względu na bezpośredni kontakt struktur jamy ustnej z kwasem żołądkowym, skutki tego schorzenia w obrębie uzębienia oraz błon śluzowych są widoczne stosunkowo wcześnie i wymagają kompleksowej opieki stomatologicznej. Asystentki i higienistki stomatologiczne odgrywają kluczową rolę w profilaktyce, edukacji oraz wspieraniu osób dotkniętych bulimią.

Bulimia nervosa jest przewlekłym zaburzeniem odżywiania o podłożu psychologicznym, charakteryzującym się cyklami nadmiernego spożywania pokarmów, po których następują zachowania kompensacyjne. Najczęściej są to prowokowane wymioty, stosowanie środków przeczyszczających, nadmierna aktywność fizyczna lub głodówki.

Schorzenie to występuje przede wszystkim u młodych kobiet, choć dotyka również mężczyzn, a szczyt zachorowań przypada na wiek dojrzewania i wczesnej dorosłości. Choroba wiąże się nie tylko z zaburzeniami metabolicznymi i psychicznymi, ale także z poważnymi konsekwencjami dla jamy ustnej, których wczesne rozpoznanie może odegrać istotną rolę w skierowaniu pacjenta po specjalistyczną pomoc.

Objawy i mechanizm powstawania zmian w jamie ustnej

Powtarzające się epizody wymiotów powodują systematyczne oddziaływanie kwasu solnego na zęby i błony śluzowe jamy ustnej. Prowadzi to do szeregu zmian o charakterze zarówno miejscowym, jak i ogólnym.

• Erozja szkliwa – najbardziej charakterystyczny objaw, lokalizujący się początkowo na powierzchniach podniebiennych siekaczy górnych oraz powierzchniach żujących zębów trzonowych. Proces erozyjny stopniowo prowadzi do utraty szkliwa, odsłonięcia zębiny, a w dalszej kolejności do powstawania nadwrażliwości i zwiększonej podatności na próchnicę.

• Zmiany w obrębie błony śluzowej – podrażnienia, nadżerki oraz owrzodzenia wywołane działaniem kwasu i urazami mechanicznymi powstałymi w trakcie prowokowania wymiotów. Często obserwuje się również rumień i zanik brodawek języka.

• Obrzmienie ślinianek przyusznych – będące następstwem przewlekłego podrażnienia i zaburzeń elektrolitowych. Objawia się symetrycznym powiększeniem gruczołów, bolesnością oraz zmianami w wydzielaniu śliny.

• Kserostomia – suchość w jamie ustnej wynikająca z odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych oraz przyjmowania leków psychotropowych. Sprzyja rozwojowi próchnicy, chorób przyzębia i infekcji grzybiczych.

• Nieprzyjemny zapach z ust – konsekwencja obecności treści żołądkowej oraz zaburzeń mikroflory jamy ustnej.

Ryzyko dla zdrowia jamy ustnej

Bulimia prowadzi do przewlekłych i postępujących uszkodzeń zębów, które w zaawansowanych przypadkach skutkują ich znacznym osłabieniem oraz koniecznością leczenia protetycznego. Zniszczenie szkliwa ma charakter nieodwracalny, a erozje często współistnieją z próchnicą, przyspieszając utratę tkanek twardych. Z czasem dochodzi także do powikłań w obrębie przyzębia – przewlekłego zapalenia dziąseł, utraty przyczepu łącznotkankowego oraz resorpcji kości wyrostka zębodołowego.

Częstym objawem współtowarzyszącym, potęgującym destrukcję narządu żucia, są także nasilony bruksizm oraz zaburzenia czynnościowe stawów skroniowo-żuchwowych. Wszystko to sprawia, iż estetyczne i funkcjonalne konsekwencje bulimii istotnie wpływają na jakość życia pacjentów, dodatkowo obniżając ich samoocenę oraz motywację do leczenia.

Zasady higieny jamy ustnej u pacjenta z bulimią

Działania profilaktyczne u pacjentów z bulimią powinny koncentrować się na ochronie szkliwa i błon śluzowych przed dalszą degradacją.

• Unikanie szczotkowania zębów bezpośrednio po wymiotach – należy odczekać co najmniej 30 minut, aby umożliwić neutralizację kwasu i remineralizację szkliwa.

• Płukanie jamy ustnej wodą lub roztworem fluorkowym tuż po epizodzie wymiotów celem redukcji kwasowości.

• Stosowanie past do zębów z wysokim stężeniem fluoru (do 5000 ppm) oraz profesjonalnych preparatów fluorkowych, które zwiększają odporność szkliwa na działanie kwasów.

• Stosowanie środków remineralizujących zawierających jony wapnia i fosforany, wspomagających odbudowę zdemineralizowanych obszarów.

• Używanie szczoteczek o miękkim włosiu i past niskoabrazyjnych (niski wskaźnik RDA), aby ograniczyć mechaniczne uszkodzenia.

• Nawilżanie jamy ustnej dzięki sztucznej śliny, płynów nawilżających oraz żucie gum bezcukrowych z ksylitolem, które dodatkowo stymulują wydzielanie śliny.

Profilaktyka i rola zespołu stomatologicznego

Profesjonalna opieka stomatologiczna nad pacjentami z bulimią wymaga holistycznego podejścia, opartego na ścisłej współpracy interdyscyplinarnej. Higienistki stomatologiczne pełnią niezwykle istotną funkcję w procesie edukacji i motywowania pacjenta do utrzymywania prawidłowych nawyków higienicznych.

Regularne wizyty kontrolne umożliwiają monitorowanie postępu zmian erozyjnych i wdrażanie działań profilaktycznych na wczesnym etapie. Kluczową rolę w ochronie osłabionych tkanek odgrywa zastosowanie profesjonalnych metod fluoryzacji, takich jak lakierowanie czy aplikacja żeli i pianek fluorkowych. W praktyce gabinetowej niezwykle istotne jest prowadzenie instruktażu higieny jamy ustnej dopasowanego do potrzeb pacjenta oraz rekomendowanie odpowiednich preparatów wspierających remineralizację szkliwa.

Zespół stomatologiczny powinien wykazywać się empatią i zrozumieniem wobec trudności pacjenta, jednocześnie zachęcając go do podjęcia terapii psychologicznej oraz leczenia podstawowego zaburzenia. kooperacja z psychologiem, psychiatrą i dietetykiem pozwala na skuteczniejsze zarządzanie konsekwencjami choroby, a profilaktyczna opieka stomatologiczna stanowi istotny element poprawy jakości życia chorego.

Bulimia nervosa stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia jamy ustnej, prowadząc do nieodwracalnych uszkodzeń szkliwa, zaburzeń funkcji żucia i powikłań estetycznych. Wczesne rozpoznanie zmian erozyjnych przez personel stomatologiczny może być najważniejsze dla skierowania pacjenta do odpowiedniego specjalisty.

W mediach społecznościowych co rusz pojawiają się nowe, rzekomo skuteczne metody wybielania zębów polecane przez samozwańczych influencerów. Należy na nie mocno uczulać pacjentów, przede wszystkim ze względu na związane z nimi zagrożenia. – Według mnie najbardziej niebezpieczne są te, w których użyta jest soda oczyszczona w połączeniu z cytryną. Substancje te mogą bardzo mocno osłabić szkliwo zębów i wpływać na podrażnienie dziąseł – przestrzega mgr dypl. hig. stom. Anna Makówka, higienistka stomatologiczna, technik dentystyczny oraz specjalistka promocji zdrowia, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, członek Sekcji Profilaktyki PTS-u.