Higiena jamy ustnej to najważniejszy element profilaktyki chorób zębów i dziąseł. Składa się na nią szczotkowanie zębów, oczyszczanie przestrzeni między zębami oraz języka, a także płukanie jamy ustnej. Usta można płukać zwykłą wodą, ale lepszym wyborem są specjalne płyny do płukania jamy ustnej. Sprawdzamy, jakie składniki zawierają takie płukanki, jakie są ich rodzaje oraz jak prawidłowo płukać jamę ustną.
Higiena jamy ustnej – razem z regularnymi wizytami w gabinecie stomatologicznym oraz zdrową dietą – odgrywa kluczową rolę w profilaktyce próchnicy oraz chorób przyzębia. Składa się ona z kilku elementów, w tym szczotkowania zębów, oczyszczania przestrzeni międzyzębowych, czyszczenia języka oraz płukania jamy ustnej. Szczotkowanie zębów pozwala przede wszystkim usunąć płytkę nazębną z powierzchni zębów – szczoteczką nie zawsze da się jednak dotrzeć do trudno dostępnych miejsc, więc bardzo ważne jest oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych nitką dentystyczną lub szczoteczkami międzyzębowymi. Z kolei czyszczenie języka pomaga m.in. w redukcji bakterii odpowiedzialnych za nieświeży oddech.
Jednym z nieco bagatelizowanych, ale bardzo istotnych elementów codziennej higieny jamy ustnej jest płukanie ust. Choć można płukać usta zwykłą wodą, lepszym wyborem są płyny do płukania jamy ustnej, które dzięki zawartości odpowiednich substancji aktywnych wspomagają ochronę zębów i dziąseł. Jakie są zatem najważniejsze aspekty wyboru płynu do płukania jamy ustnej?
Płukanie jamy ustnej – istotny element codziennej higieny
Płukanie jamy ustnej płynem to istotny element codziennej higieny, który pozwala na dodatkową ochronę przed próchnicą i chorobami dziąseł. Płyny do płukania jamy ustnej docierają do miejsc, które są trudno dostępne dla szczoteczki i nitki dentystycznej, pomagając w redukcji płytki nazębnej i bakterii odpowiedzialnych za stany zapalne.
Regularne stosowanie płynów do płukania ust może także pomóc w redukcji ryzyka próchnicy, odświeżyć oddech oraz wspomagać remineralizację szkliwa dzięki zawartości fluoru. Dodatkowo, płyny do płukania ust mogą działać łagodząco na stany zapalne i podrażnienia błony śluzowej, a także działać przeciwbólowo i wspierać gojenie tkanek np. po zabiegach chirurgicznych.
Płyn do płukania jamy ustnej i jego składniki. Płyn z fluorem, chlorheksydyną i chlorkiem cetylopirydyny
Płyny do płukania jamy ustnej zawierają różne substancje aktywne, które pełnią najważniejsze funkcje w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej.
• Fluor – fluor jest jednym z najważniejszych składników płynów do płukania ust. Jego główną funkcją jest wzmacnianie szkliwa zębów poprzez proces remineralizacji, co zwiększa odporność zębów na działanie kwasów produkowanych przez bakterie próchnicotwórcze. Regularne stosowanie płynów zawierających fluor pomaga w redukcji ryzyka próchnicy.
• Chlorheksydyna – chlorheksydyna to silny środek antyseptyczny, który wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Jest szczególnie skuteczna w redukcji bakterii odpowiedzialnych za choroby przyzębia. Należy jednak stosować ją z umiarem, gdyż długotrwałe używanie np. płynu do płukania jamy ustnej z chlorheksydyną może powodować przebarwienia zębów i zaburzenia odczuwania smaku.
• Chlorek cetylopirydyny – ten związek działa jako środek przeciwdrobnoustrojowy, skutecznie zmniejszając liczbę bakterii w jamie ustnej. Chlorek cetylopirydyny jest stosowany w płynach do płukania ust m.in. w celu redukcji płytki nazębnej i odświeżania oddechu.
• Benzokaina – benzokaina jest środkiem znieczulającym miejscowo, stosowanym w płynach do płukania ust, aby łagodzić ból np. ból po zabiegach stomatologicznych oraz dyskomfort związany z podrażnieniami jamy ustnej, takimi jak nawracające afty czy drobne uszkodzenia błony śluzowej np. na skutek użytkowania protez zębowych.
Płyn do ust – jakie składniki naturalne może zawierać? Mięta, anyż, szałwia
Wiele płukanek dentystycznych zawiera składniki pochodzenia naturalnego, zwykle ziołowych, które wzbogacają ich działanie o dodatkowe korzyści.
• Mięta – mięta to jeden z najpopularniejszych składników naturalnych środków do pielęgnacji jamy ustnej, znany z działania odświeżającego i antybakteryjnego. Olejek miętowy pomaga również w redukcji stanu zapalnego dziąseł.
• Eukaliptus – wyciąg z eukaliptusa wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne, co czyni go skutecznym składnikiem w walce z bakteriami i stanami zapalnymi dziąseł.
• Anyż – anyż działa łagodząco i ma adekwatności antybakteryjne. Jego charakterystyczny, przyjemny smak pomaga także w odświeżaniu oddechu.
• Szałwia – działa antybakteryjne, ma adekwatności przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, co sprawia, iż jest często stosowana w płynach do płukania jamy ustnej, zwłaszcza tych przeznaczonych do pielęgnacji dziąseł.
• Rumianek – rumianek jest znany ze swoich adekwatności łagodzących i przeciwzapalnych. Jest szczególnie polecany dla osób z wrażliwymi dziąsłami lub podrażnieniami błon śluzowych jamy ustnej.
Rodzaje płynów: płyn ortodontyczny, płyn wybielający czy antybakteryjny płyn do płukania jamy ustnej?
Na rynku dostępne są różne rodzaje płukanek do ust, dostosowane do rozmaitych potrzeb.
• Płyny antybakteryjne – dzięki zawartości chlorheksydyny albo chlorku cetylopirydyny, które pomagają w redukcji szkodliwych bakterii w jamie ustnej. Są polecane szczególnie osobom z próchnicą, stanami zapalnymi dziąseł lub skłonnościami do infekcji jamy ustnej.
• Płyny wybielające – te płyny zawierają składniki pomagające usuwać powierzchniowe przebarwienia zębów, często wykorzystując delikatne substancje wybielające. Są przeznaczone dla osób, które chcą poprawić estetykę swojego uśmiechu.
• Płyny ortodontyczne – płyny te są ukierunkowane na potrzeby osób noszących aparaty ortodontyczne. Zawierają składniki antybakteryjne i przeciwzapalne, które pomagają w redukcji ryzyka próchnicy wtórnej, rozwijającej się na skutek utrudnionej higieny jamy ustnej podczas leczenia ortodontycznego, gdy na zębach znajduje się aparat.
• Płyny na nadwrażliwość – zawierają składniki takie jak azotan potasu, które pomagają łagodzić objawy nadwrażliwości zębów, chroniąc odsłonięte kanaliki zębinowe i redukując ból związany z nadwrażliwością.
• Płyny na nieświeży oddech – płyny te zawierają składniki, które pomagają neutralizować lotne związki siarki, odpowiedzialne za nieprzyjemny zapach z ust. Zawartość mentolu czy innych olejków eterycznych zapewnia długotrwałe uczucie świeżości.
Wybór odpowiedniego płynu do płukania ust zależy więc od indywidualnych potrzeb. Po zabiegach chirurgicznych w jamie ustnej można sięgnąć np. po przeciwbólowy płyn z benzokainą, w przypadku zwiększonego ryzyka próchnicy sprawdzi się specjalistyczny płyn antybakteryjny zawierający chlorheksydynę, a pacjentom z nadwrażliwością do płukania jamy ustnej polecany bywa np. płyn z azotanem potasu.
Prawidłowa higiena jamy ustnej, czyli jak często i jak długo używać płynu do płukania ust
Aby płukanie jamy ustnej przyniosło oczekiwane korzyści, ważne jest stosowanie się do zaleceń dotyczących częstotliwości i czasu płukania. Płyny do płukania ust powinny być więc stosowane dwa razy dziennie – po szczotkowaniu zębów, oczyszczeniu przestrzeni zębowych i języka. Zaleca się płukać usta przez około 30 sekund, aby składniki aktywne mogły skutecznie działać na powierzchni zębów i dziąseł.
Zgodnie z oficjalnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, stosować płyn do płukania jamy ustnej mogą dzieci po ukończeniu 6. roku życia i to pod nadzorem rodziców – do czasu uzyskania pewności, iż dziecko nie połyka płynu.
Płyny do płukania jamy ustnej stanowią istotny element codziennej higieny jamy ustnej, pomagając w walce z próchnicą, chorobami dziąseł oraz nieświeżym oddechem. Wybór odpowiedniej płukanki do jamy ustnej zależy od indywidualnych potrzeb, takich jak ochrona przed bakteriami, redukcja nadwrażliwości czy poprawa estetyki zębów. Warto przy tym pamiętać, iż stosowanie płukanek dentystycznych powinno być elementem kompleksowej higieny jamy ustnej, obejmującej również szczotkowanie zębów przy użyciu pasty do zębów z fluorem, oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych oraz czyszczenie języka.
