Fluor w organizmie - jakie ma znaczenie?
Najbardziej znane działanie fluoru dotyczy ochrony szkliwa. Pierwiastek wzmacnia je, tym samym uodparniając zęby na działanie kwasów i bakterii odpowiedzialnych za próchnicę. Dlatego właśnie dodaje się go do past do zębów i czasem do wody pitnej. Jednak nie należy utożsamiać go wyłącznie z zębami: fluor bierze także udział w mineralizacji kości, stymuluje powstawanie nowej tkanki kostnej oraz jej przebudowę.
Na co dzień fluor kojarzy się nam przede wszystkim jako dodatek do środków wykorzystywanych w stomatologii. Jednak nie każdy wie, iż jego związki wykorzystuje się w terapii przeciwnowotworowej i iż wchodzi w skład leków stosowanych w leczeniu zakażeń układu moczowego (antybiotyków - fluorochinolonów).Reklama
Czym skutkuje niedobór fluoru?
Choć organizm potrzebuje fluoru w minimalnych ilościach, jego niedobór również może nieść określone konsekwencje. Najbardziej oczywistym problemem jest zwiększona podatność na próchnicę. Bez wystarczającej ilości fluoru szkliwo staje się mniej odporne na demineralizację i działanie bakterii, co może skutkować powstawaniem ubytków w zębach.
Ale to nie wszystko - jeżeli niedobór fluoru trwa przez dłuższy czas, może dojść do zmian w gęstości kości, osłabienia ich struktury i wzrostu ryzyka osteoporozy. Jednak uspokajamy: niedobór fluoru to dość rzadka przypadłość, ponieważ choćby niewielka ilość fluoru w wodzie i diecie zwykle wystarcza, by pokryć zapotrzebowanie organizmu.
Czym grozi nadmiar fluoru?
Zbyt wysokie spożycie fluoru w diecie lub ekspozycja na jego związki, może skończyć się fluorozą, czyli chorobą objawiającą się białymi plamami lub przebarwieniami na szkliwie zębów. W cięższych przypadkach nadmiar fluoru prowadzi do powstawania ciemnych plam i pęknięć szkliwa, co osłabia zęby i zwiększa ryzyko złamań. Fluor zaburza też metabolizm kości i syntezę kolagenu, przez co kości stają się kruche, a więzadła mniej elastyczne, co może powodować bóle stawów i ograniczenie ruchomości. Pierwiastek zakłóca również równowagę wapnia, magnezu i fosforu oraz zwiększa wchłanianie toksycznego glinu.
Poza tym nadmiar fluoru to zagrożenie również dla nerek, które odpowiadają za jego usuwanie z organizmu oraz dla wątroby, w której może rozwinąć się zapalenie. Fluor w za dużej ilości uszkadza również struktury mózgu, zaburzając funkcjonowanie neuroprzekaźników. Długotrwałe narażenie szkodzi także mięśniom i układowi rozrodczemu, zwiększając ryzyko bezpłodności i poronień.
Czy fluor jest szkodliwy?
Nie, o ile dostarczamy go do organizmu w odpowiednich ilościach. Niemniej zalicza się go do pierwiastków silnie toksycznych. Jak możesz pamiętać z lekcji chemii: jest bardzo aktywny, dlatego w przyrodzie nie występuje w stanie wolnym, a jedynie w postaci różnych związków. W temperaturze pokojowej ma postać żółto-zielonego, trującego gazu o ostrym zapachu.
Ze względu na swoje adekwatności, może wyrządzić w organizmie wiele złego, jeżeli będzie go za dużo - nadmiar fluoru może zaburzać oddychanie tkankowe i sprzyjać powstawaniu wolnych rodników, co prowadzi do stresu oksydacyjnego. Wpływa negatywnie na metabolizm węglowodanów, tłuszczów i białek, może osłabiać tolerancję glukozy oraz zakłócać syntezę hormonów tarczycy, przytarczyc i przysadki mózgowej. Stopień toksyczności fluoru zależy od dawki oraz czasu ekspozycji na jego działanie.
Jakie są objawy zatrucia fluorem?
Ostre zatrucie fluorem może dawać różne objawy: od ślinotoku, łzawienia i biegunki po drżenie mięśni, problemy z oddychaniem i zaburzenia pracy serca. Zaś wdychanie fluorków często prowadzi do kaszlu, duszności i uszkodzenia układu oddechowego. Mogą też pojawić się gorączka, dreszcze, ból w klatce piersiowej, objawy neurologiczne czy zmiany skórne.
W skrajnych przypadkach zatrucie fluorem może być śmiertelne. Na zatrucie najbardziej narażone są osoby mające długotrwały kontakt z jego wysokimi stężeniami, głównie pracownicy przemysłu chemicznego, hutniczego i aluminiowego, gdzie fluor występuje w postaci gazów lub pyłów. Ryzyko dotyczy także osób zamieszkałych w rejonach, gdzie woda pitna naturalnie zawiera duże ilości fluoru. Grupą szczególnie narażoną są także ci, którzy przyjmują suplementy fluoru w niekontrolowanych dawkach.
Źródła:
Prystupa J. Fluorine--a current literature review. An NRC and ATSDR based review of safety standards for exposure to fluorine and fluorides. Toxicol Mech Methods. 2011 Feb;
Guth S, Hüser S, Roth A, Toxicity of fluoride: critical evaluation of evidence for human developmental neurotoxicity in epidemiological studies, animal experiments and in vitro analyses. Arch Toxicol. 2020 May;
CZYTAJ TAKŻE:
