Biologii nie oszukasz. To nasze ciało sprawia, iż więź z mamą jest tak intensywna. Związki te są jednak czasem szokujące.
Pierwsze słowo jakie wypowiadamy po urodzeniu to, z reguły, „mama”. W prawie każdym języku słowo oznaczające matkę zaczyna się na literę „M” lub jest jakąś iteracją dźwięku „ma”. Czy to oznacza, iż większość dzieci to z matką ma najsilniejszą więź w początkowym okresie życia? Wcale nie! No dobra… Niekoniecznie. Może chodzić nie tyle o znaczenie tego słowa, co o jego budowę. Składa się z prostych powtarzalnych sylab.
Powiedz mama
„Prawdopodobnie to nie przypadek, iż w wielu językach świata w 'słowach dla dzieci’ występują powtarzające się sylaby – na przykład baby i daddy w języku angielskim, papa w języku włoskim i tata (dziadek) w języku węgierskim” – tłumaczy Judit Gervain, doktorantka z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej.
W Centrum Badań nad Niemowlętami Wydziału Psychologii UBC, udokumentowała aktywność mózgu 22 noworodków (2-3-dniowych) poddanych działaniu nagrań wymyślonych słów. Podczas eksperymentu łączyła te, które kończą się powtarzającymi się sylabami – takie jak „mubaba” i „penana” – ze słowami bez powtórzeń, takimi jak „mubage” i „penaku”. Stwierdzono zwiększoną aktywność mózgu w obszarach skroniowych i lewym przednim mózgu noworodków, gdy odtwarzane były powtarzające się sylaby.
Nasz mózg rozpozna głos matki
Pozostając przy mówieniu, okazuje się, ze nasze mózgi bardzo gwałtownie rozpoznają głos własnej matki. Może być on słyszany choćby krócej niż sekundę. Dowiedli tego badacze ze Stanford University School of Medicine. Mózgi dzieci są bardziej zaangażowane, gdy słyszą głos matki.
Podczas eksperymentu mózgi dzieci były skanowane dzięki rezonansu magnetycznego, podczas gdy słuchały krótkich fragmentów nagrań z nonsensownymi słowami. Część wypowiadały ich własne matki, a część obce im kobiety. choćby na podstawie bardzo krótkich nagrań, trwających mniej niż sekundę, dzieci były w stanie rozpoznać głosy własnych matek z ponad 97-procentową dokładnością.
Regiony mózgu, które były bardziej zaangażowane przez głosy własnych matek dzieci niż przez głosy kontrolne, obejmowały obszary słuchowe, regiony, które odpowiadają za emocje (jądro migdałowate), wykrywają i przypisują wartość bodźcom nagradzającym, regiony, które przetwarzają informacje o sobie, oraz obszary zaangażowane w postrzeganie i przetwarzanie widoku twarzy.
Dzieci, których mózgi wykazywały silniejszy stopień połączenia między wszystkimi tymi regionami, gdy słyszały głos mamy, miały również najsilniejsze zdolności komunikacji społecznej.
Mama starsza od mamuta
Okazuje się też, iż słowo „mama” jest tak stare, iż mogły je słyszeć mamuty. Zespół ekspertów z Wielkie Brytanii i Nowej Zelandii badał stare języki uralskie (m.inn. fiński i węgierski), drawidyjskie (południowoindyjskie) i eskimoskie[1]. Eksperci odkryli, iż istnieją co najmniej 23 „ultrakonserwatywne słowa”, które są wspólne dla wszystkich badanych języków. Zmieniły się w stosunkowo niewielkim stopniu od około 15 000 lat. Należą do nich: ogień, robak, stary, pluć i matka.
Zmutowane piersi z witaminą D
Być może ludzie w ogóle nie przetrwaliby do czasu, gdy powstały ultrakonserwatywne słowa, gdyby nie zmutowane piesi kobiet. Około 20 000 lat temu ludzie przenieśli się na wysokie szerokości geograficzne uciekając przed lodowcem. Problem polegał na tym, iż w tych regionach na skórę działa niski poziom promieniowania UV. To prowadziło do niebezpiecznie niskiego poziomu witaminy D. Wtedy w rozgałęzieniach przewodów gruczołów sutkowych pojawiła się mutacja genetyczna (EDAR V370A). Zdaniem niektórych naukowców umożliwiła dopływ niezbędnych składników odżywczych z mleka matki do organizmu niemowlaka w warunkach niedoboru witaminy D.
Więź matki z dzieckiem jest silniejsza niż myślisz
Każdy z nas jest w jakimś stopniu częścią swojej matki i ojca (poprzez geny). Więź dziecka z matką jest jednak znacznie głębsza niż nam się wydaje. Szacuje się, iż około połowa matek ma w sobie komórki swoich dzieci! Najczęściej osadzone w skórze, nerkach, płucach i wątrobie. Komórki matki mogą również znaleźć się w jej dziecku, choć jest to nieco rzadsze.
Spytacie: jak to możliwe?
W czasie ciąży matkę i płód łączy łożysko. Jego główną funkcją jest odżywianie dziecka i oczyszczanie jego krwi z produktów przemiany materii. Narząd ten jest zbudowany z komórek pochodzących od obu organizmów. Według naukowców mogą przez niego migrować także komórki, które namnażają się przez lata w ciele drugiej osoby[2].
Zjawisko to nazywane jest mikrochimeryzmem. Używając precyzyjnego języka: to utrzymująca się w organizmie obecność kilku genetycznie odrębnych komórek. Po raz pierwszy zauważono to, gdy we krwi kobiet po ciąży wykryto komórki zawierające męski chromosom „Y”. Ponieważ komórki te są genetycznie męskie, nie mogły należeć do kobiety, ale najprawdopodobniej pochodziły od jej dziecka w czasie ciąży.
Zdarza się, iż komórki dziecka mogą migrować aż do mózgu matki. Badania wykazały również, iż kobiety, u których występuje więcej takich komórek, rzadziej zapadają na chorobę Alzheimera[3].
Mamy wolą mieć dzieci z lewej strony
Zastanawialiście się kiedyś dlaczego większość matek nosi niemowlę na lewej ręce? Pierwsza myśl, to uwolnienie prawej, do innych czynności. Naukowcy sprawdzili to i okazało się, że… niezależnie od prawo, czy leworęczności matki i tak noszą najczęściej dziecko po lewej stronie swojego ciała[4].
Wytłumaczeniem może być budowa i funkcjonowanie naszego mózgu. Informacje sensoryczne z lewej strony ciała są przetwarzane przez prawą półkulę mózgu. Prawa półkula mózgu jest również miejscem, w którym przetwarzane są emocje. Dlatego trzymanie i obserwowanie dziecka po lewej stronie może pomóc w skuteczniejszym przekazywaniu informacji społecznych do prawej półkuli.
Ciążowy mózg matki
Zostając przy mózgu: kobiety w ciąży i matki karmiące bywają czasem bardziej roztargnione. Niektóre mówią o rodzaju mgły, która otacza jej mózg. Lekarze potwierdzają, iż problemy z pamięcią i gorsze funkcjonowanie może pojawić się już w pierwszym trymestrze i pogarszać w trzecim. Okazuje się, iż matki tracą podczas ciąży substancję szarą – a straty te utrzymują się przez co najmniej dwa lata[5].
Nie ma jednak tego złego, co by na dobre nie wyszło. Kobiety, które doświadczyły największego ubytku substancji szarej, uzyskały lepsze wyniki w standardowej ocenie przywiązania matki do dziecka. Prawdopodobnie dzieje się tak dlatego, iż strefy mózgu wykorzystywane do przetwarzania i reagowania na sygnały społeczne mogą być bardziej wydajne w czasie ciąży.
Matka czuje, czy to chłopiec czy dziewczynka
Słyszeliście o opinii, iż matka choćby bez USG czuje czy urodzi chłopca, czy dziewczynkę? Te wszystkie przesądy o apetycie na określone produkty itd są skrupulatnie badane przez naukowców. Na zaskakujący pomysł wpadli Agnieszka Żelaźniewicz i Bogusław Pawłowski. Podsuwali kobietom w ciąży różne obrzydliwe obrazy i badali ich reakcje. W pierwszym trymestrze kobiety, które nosiły pod sercem chłopców miały większą wrażliwość na obrzydliwości w porównaniu z matkami noszącymi córki.
TOP 5 najdziwniejszych faktów o mamach
- Przeciętna mama (lub tata) zmienia około 7300 pieluch w czasie dwóch pierwszych lat życia dziecka.
- Najdłuższa odnotowana ciąża człowieka trwała 375 dni.
- Najcięższe dziecko urodziła Carmelina Fedele we Włoszech. Jej syn ważył 10.2 kg.
- Najmłodszą matką w historii jest Lina Medina z Peru. Miała zaledwie 5 lat i 7 miesięcy.
- Na świecie żyją około 2 miliardy mam.
Fact checking, czyli źródła
Wiarygodność naszych tekstów możesz sprawdzić analizując badania naukowe lub inne weryfikowalne źródła wiedzy, na jakich opieramy się pisząc teksty.
1. Proc Natl Acad Sci USA. 2013 May 21;110(21):8471-6.
2. Lab Invest. 2006 Nov;86(11):1185-92.
3. PLoS One. 2012;7(9):e45592.
4. Biol Lett. 2018 Jan;14(1):20170707.
5. Hoekzema, Elseline, et al. „Pregnancy leads to long-lasting changes in human brain structure.” Nature neuroscience 20.2 (2017): 287-296
6. Proc Natl Acad Sci U S A. 2018 May 8;115(19):E4426-E4432.
