Alergia - co to takiego?
Powszechnie się z nią "znamy", a wielu z nas ma z nią do czynienia na co dzień. Czym tak naprawdę jest alergia?
Alergia należy do tzw. reakcji nadwrażliwości. Nadwrażliwość oznacza powtarzalne objawy przedmiotowe i podmiotowe występujące w odpowiedzi na czynniki, które u osób zdrowych nie wywołują reakcji (są przez nie tolerowane). Nadwrażliwość może być alergiczna i niealergiczna - różnią się one mechanizmem powstawania, choć z zewnątrz ich objawy mogą być podobne.
Alergia opiera się na pośredniej lub bezpośredniej reakcji układu odpornościowego na czynniki zdolne wywołać reakcję uczuleniową, tzw. alergeny. Jest to patologiczna i zmieniona jakościowo reakcja organizmu na niewielkie części alergenów, tzw. antygeny. Alergia opiera się na dwóch mechanizmach: bardziej powszechnym, gdzie w odpowiedź na alergeny zaangażowane są przeciwciała - tzw. alergia Ig-E - zależna, i mniej powszechnym, niezależnym od produkcji przeciwciał - alergie Ig-E - niezależna.Reklama
W najpowszechniejszym wariancie alergii (Ig-E - zależnym) organizm odpowiada produkcją przeciwciał na antygeny alergenów - niewielkie fragmenty alergenów wywołujące reakcję układu odpornościowego, co wiąże się z powstawaniem objawów alergii: kichania, kaszlu, swędzenia, opuchlizny, nietolerancji pokarmowej itp. Ig-E - zależny oznacza "zależy od powstawania przeciwciał (Ig - immunoglubulin) klasy E. Objawy alergii związane są z uruchomieniem przez organizm kaskady mediatorów stanu zapalnego, dlatego przypominają niektóre objawy chorób infekcyjnych.
Przyczyny powstawania alergii
Choć w tej chwili znamy już dokładnie mechanizm powstawania alergii, nie mamy stuprocentowej pewności co do przyczyny. Istnieje szereg teorii, skąd bierze się reakcja alergiczna, począwszy od wadliwej reakcji układu odpornościowego, przez aktywność specyficznych genów, aż po czynniki środowiskowe - coraz bardziej zanieczyszczone powietrze, wody i gleby. Jedna z teorii dotyczy faktu, iż nasze domy stały się zbyt sterylne, przez co dorastając w nich, nie mamy styczności z odpowiednią ilością potencjalnych alergenów i wykształcamy w sobie niewłaściwą reakcję odpornościową. Z dużym prawdopodobieństwem prawda leży gdzieś pośrodku, gdzie spotykają się wszystkie te teorie.
Jak sprawdzić, czy to alergia?
Obecnie do naszej dyspozycji w diagnostyce alergii jest wiele narzędzi. Możemy się posłużyć różnymi rodzajami testów, które pomogą nam ocenić, czy mamy do czynienia z alergią.
Do tej pory najbardziej powszechnym sposobem sprawdzania, czy mamy alergię, są testy skórne. Polegają one na nakłuwaniu skóry wewnętrznej części przedramienia i nakrapianiu w miejscu nakłucia roztworu alergenu. Obserwuje się powstający na skórze "bąbel", którego odpowiednie wymiary świadczą o odwiedzi alergicznej. Testy te są najpowszechniejsze ze względu na niskie koszty i możliwość wykonania ich ze środków NFZ, a także ze względu na szybkość otrzymywania wyniku (ok. 15 minut). W ten sposób wykryć możemy alergie wziewne, pokarmowe i kontaktowe.
Kolejnym powszechnie wykonywanym rodzajem testów są testy płatkowe wykrywające alergię kontaktową. Polegają one na przyklejeniu plastra, w którym znajduje się kilkanaście różnych alergenów, na plecy pacjenta. Reakcję na alergeny sprawdza się po 48-96 godzinach. Testy te również można wykonać z Narodowego Funduszu Zdrowia, choć są one bardziej uciążliwe w przeprowadzeniu. W takich testach ocenić można obecność alergii kontaktowej (skórnej).
Dużą niedogodnością skórnych i płatkowych testów alergicznych jest konieczność odstawienia leków przeciwalergicznych przez pacjenta na okres kilkunastu dni. W tym czasie pacjent walczy z objawami, których nasilenie bywa czasem intensywne i utrudnia funkcjonowanie. Z tego względu coraz większą popularnością cieszą się testy alergiczne z krwi.
Testy alergiczne z krwi
W obliczu niedogodności, z jakimi muszą mierzyć się pacjenci, którzy podchodzą do "klasycznych" testów alergicznych, nowym i dużo bardziej komfortowym rozwiązaniem są testy alergiczne z krwi. Ich największą przewagą nad testami skórnymi jest fakt, iż nie trzeba odstawiać leków na alergię przed ich wykonaniem. Ponadto testy z krwi dają z jednej próbki wynik, który obejmuje wiele alergenów. Zasada testów alergicznych z krwi opiera się na ocenie ilości przeciwciał IgE w pobranej próbce krwi. Ocenia się zarówno bazową ilość przeciwciał Ig-E ogólnie, jak i ilość przeciwciał przeciw konkretnym alergenom.
W testach alergicznych z krwi do dyspozycji mamy tzw. panele alergiczne, które wykrywają po kilkanaście - kilkadziesiąt alergii za jednym razem. Najczęściej mamy do czynienia z trzema rodzajami paneli:
pokarmowym, gdzie analizuje się alergeny pokarmowe (np. ryż, seler, marchewka);wziewnym, gdzie analizuje się alergeny wziewne (np. roztocza, kurz, pyłki, sierść zwierząt);pediatrycznym, gdzie analizuje się alergeny typowe dla dzieci (pokarmowe i wziewne).
Panele alergiczne z krwi mają jedną główną wadę, a jest nią cena. Zwykle jeden panel to koszt 200-300 złotych, czasem więcej. Można je wykonać na Narodowy Fundusz Zdrowia, jednak kieruje na nie tylko lekarz alergolog, do którego najpierw skierować nas musi lekarz pierwszego kontaktu. Zwykle czas oczekiwania na wizytę w poradni alergologicznej, następnie na testy jest dosyć długi.
Testów na alergię z krwi nie trzeba powtarzać, zwykle wykonuje się je tylko raz. Do pobrania krwi, które jest jednorazowe, nie trzeba przystępować na czczo. Można je wykonać o dowolnej porze, można, co istotne, być na dowolnych lekach przeciwalergicznych. Jedyną niedogodność stanowi pobranie krwi.
Dla kogo testy alergiczne z krwi?
Przede wszystkim testy alergiczne z krwi polecane są osobom z intensywnymi objawami alergii, dla których odstawienie leków wiąże się z dużymi niedogodnościami. Idealne są również dla dzieci, które często nie współpracują przy wykonywaniu testów skórnych i płatkowych. Są to świetne testy dla osób, którym zależy na jednym spójnym wyniku na kilkanaście - kilkadziesiąt uwzględnionych alergenów jednocześnie.
Czy są jeszcze jakieś alternatywy?
Jednym z najdroższych pakietów testów alergicznych jest tzw. ALEX 2. Jest to badanie analizujące kompleksowo 296 alergenów, pozwalające na wskazanie dokładnej cząstki uczulającej, możliwych reakcji krzyżowych i umożliwiające wybór odpowiedniej ścieżki terapeutycznej (odczulania bądź unikania antygenu). Niestety, cena badania (ok. 1200 zł) to dla wielu osób próg zaporowy, przez co nie jest to do tej pory badanie wykonywane tak powszechnie jak podstawowe panele alergiczne z krwi.
Źródła:
Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
ttps://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57566,rozpoznanie-alergii.
https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57548,alergia.
https://beesafe.pl/porady/testy-alergiczne/#Testy_alergiczne_skorne.
https://diag.pl/sklep/pakiety/e-pakiet-alex-molekularna-diagnostyka-alergii-ige-zaleznej-z-konsultacja/.
CZYTAJ TAKŻE:
![Na co pomaga kortyzol? Lekarz: ma w twoim ciele trzy ważne zadania [FRAGMENT KSIĄŻKI]](https://cdn.medonet.pl/1/mS6k9lBaHR0cHM6Ly9vY2RuLmV1L3B1bHNjbXMvTURBXy8wMzRhNzg1MjU5YjU5YzY0M2NkMGMwYjIwM2ViY2QzNi5qcGeSlQMWAM0Eg80CipMFzQSwzQJ23gACoTAHoTEE)