Czym jest niebieskie światło?
Światło niebieskie, jedna z najbardziej energetycznych składowych widzialnego spektrum światła, odgrywa znaczącą rolę zarówno w naturalnym środowisku, jak i w codziennym użytkowaniu technologii.
Jest ono wszechobecne — od rozproszonego niebieskiego odcienia nieba po ekrany Twoich urządzeń — a jego wpływ na zdrowie i percepcję jest często niedoceniany. Światło niebieskie, to długość fali pomiędzy około 380 a 500 nanometrów (długość fali światła czerwonego mieści się w zakresie od około 620 do 750 nanometrów). Jest nie tylko najważniejsze dla regulacji Twojego cyklu dobowego, ale także stanowi wyzwanie w kontekście coraz bardziej cyfrowego stylu życia.
W poprzednim tekście poznaliśmy trochę światło czerwone. Dziś przyjrzymy się złożonym aspektom światła niebieskiego, badając zarówno jego pozytywne, jak i potencjalnie negatywne skutki dla zdrowia ludzkiego.
Pozytywny wpływ światła niebieskiego
Skoro wiemy, iż światło niebieskie ma mniejszą częstotliwość od „cieplejszych”, to co to tak naprawdę znaczy?
- Światło niebieskie daje poczucie zwiększonej energii, wzmożonej aktywności.
- Spektrum niebieskiego światła stymuluje organizm do lepszej pracy. Zalecane jest, aby przyjmować to spektrum światła, jak najwięcej o poranku.
- Taki nadmiar może być pomocny do regulowania rytmu okołodobowego [1].
- Pomaga regulować swój własny zegar biologiczny, jednak takie światło nie jest przystosowane do ciągłej pracy.
- Kiedy światło niebieskie występuję z innym spektrum światła, tak jak to emituje słońce, to nie posiada negatywnego wpływu.
- Światło z tak szerokim spektrum, jak blask słońca jest wskazane w ciągu dnia.
Natomiast kiedy takie światło występuje tylko we własnym spektrum, to powoduje negatywne skutki. Człowiek po prostu myli je, ponieważ wydaje się białe.
Negatywny wpływ światła niebieskiego
Naukowcy od początku powstania diody LED zastanawiali się nad ogólnym wpływem światła niebieskiego na człowieka. Można nazwać, iż to tego typu światła stanowią źródła światła niebieskiego. Od 2012 roku można zaobserwować zwiększoną ilość badań nad tym światłem, a ciekawym aspektem wydają się też przeprowadzane badania na roślinach.
Co odkryto i co na pewno można powiedzieć o tym świetle?
Badania z 2018 roku mówią o negatywnym wpływie na oczy światła niebieskiego [2].
Zbyt długi wpływ tego światła może powodować choroby oraz skutki uboczne takie jak:
- suchość oka
- zaćmę
- zwyrodnienie plamki związane z wiekiem
- hamuje wydzielanie melatoniny
- zwiększa produkcję hormonów kory nadnerczy (niszczą równowagę hormonalną)
- wpływa na jakość snu [3]
Co więcej światło niebieskie wpływa na siatkówkę, co może powodować fotochemiczne uszkodzenia [4].
Zaburzenie produkcji melatoniny
Zaburzenie produkcji melatoniny to główny czynnik szkodzący oczom, wynikający z zaburzonej pracy szyszynki, która odpowiada za produkcję tego hormonu. A co to oznacza? Niestety, całkiem sporo:
- Takie uszkodzenia mogą prowadzić do zaburzeń nastroju, a choćby do nerwicy.
- Dodatkowo, zaburzenie produkcji melatoniny zmniejsza zdolność odpowiedzi układu immunologicznego, ponieważ jest ona odpowiedzialna za jego regulację.
- Samo zaburzenie produkcji melatoniny prowadzi do przewlekłego stresu, co wpływa na jakość snu, efektywność w pracy oraz długość życia.
Ciekawym wnioskiem jest również to, iż wyhamowanie produkcji melatoniny rano może doprowadzić do depresji.
Na ten moment można stwierdzić, iż zbyt długa ekspozycja na światło niebieskie może prowadzić do wymienionych zaburzeń.
Warto dla równowagi zadbać o dostępność i codzienną ekspozycję na światło czerwone, o czym pisaliśmy w poprzednim tekście.
Zadbaj o swój sen
Nie chodzi tutaj o spanie po 10 godzin, ale o wydłużenie głębokiego snu.
Aby to zrobić, nie korzystaj późnym wieczorem z telewizora, komputera czy telefonu.
Korzystaj z aplikacji, które pokazują, w jakich fazach snu akurat jesteś.
Również dobrym sposobem jest odcięcie jakiegokolwiek źródła światła podczas snu. Dlatego dobrym i prostym rozwiązaniem będzie opaska na oczy. Blokowanie światła zwiększa produkcję melatoniny, a ta zaś powoduje głębszy i przyjemniejszy sen.
Innym rozwiązaniem może być zakup pierścieni, które zbadają Twoje fazy snu.
Kolejnym rozwiązaniem może być przebadanie własnego organizmu w laboratorium snu.
Najprostszą kwestią, jaką możesz zrobić, aby zadbać o swój sen, to zasypianie i wstawanie o regularnych godzinach.
Rola światła niebieskiego w technologii i ergonomii
Współczesna technologia wykorzystuje światło niebieskie na wielu płaszczyznach, nie tylko w ekranach cyfrowych. Jest ono najważniejsze w opracowywaniu oświetlenia LED, które znajduje zastosowanie w domach, biurach, a nawet w terapiach leczniczych.
Jednakże, inżynierowie i projektanci produktów coraz częściej biorą pod uwagę potencjalne negatywne skutki długotrwałej ekspozycji na światło niebieskie.
Dlatego na rynku pojawiają się rozwiązania, takie jak okulary z filtrem światła niebieskiego czy aplikacje zmieniające paletę kolorów na urządzeniach, które mają za zadanie minimalizować zmęczenie oczu i poprawić komfort użytkowania.
Pigułka praktycznych rad
Aby utrzymać zdrowy balans:
- Stosuj światło niebieskie rano i czerwone wieczorem. Rano odsłaniaj rolety lub wyjdź na chwilę na balkon. Pomyśl o kupnie okularów blokujących światło niebieskie na wieczór.
- Dbaj o regularny rytm snu i minimalizuj ekspozycję na niebieskie światło przed snem. Staraj się zasypiać i wstawać o tych samych godzinach. Zniweluj źródła światła – np. zakupując opaskę na oczy.
- Korzystaj z naturalnego światła słonecznego w ciągu dnia. Wychodź na spacer, choćby krótki.
Świadome korzystanie ze światła niebieskiego
Rozumienie wpływu światła niebieskiego na zdrowie jest najważniejsze dla podejmowania świadomych decyzji dotyczących naszego otoczenia oraz używanych technologii.
Mimo jego niezbędnej roli w regulacji biologicznych rytmów i korzyściach wynikających z jego stosowania, ważne jest znalezienie równowagi, aby uniknąć negatywnych konsekwencji związanych z nadmierną ekspozycją.
Warto również pamiętać o równomiernej ekspozycji na różne rodzaje światła, co może wspierać zdrowie psychiczne i fizyczne, szczególnie w erze cyfrowej, gdzie czas spędzany przed ekranami znacznie wzrósł.
Źródła
- Lu, B. S., Manthena, P., & Zee, P. C. (2006). Circadian rhythm sleep disorders. In A. Y. Avidan & P. C. Zee (Eds.), Handbook of sleep medicine (p. 137–164). Lippincott Williams & Wilkins Publishers.
- Zhao, Z. C., Zhou, Y., Tan, G., & Li, J. (2018). Research progress about the effect and prevention of blue light on eyes. International journal of ophthalmology, 11(12), 1999–2003.
- Ibidem.
- Ibidem.
