Czym są fascykulacje?
Pojęcie "fascykulacje" odnosi się do mimowolnego skurczu mięśni. Wspomniane skurcze są zwykle nagłe, bolesne i wiążą się z mimowolnym napięciem mięśni. Mogą dotyczyć zarówno całej grupy mięśniowej, pojedynczego mięśnia, jak i jedynie fragmentu jego włókien. realizowane są zwykle od kilku sekund do kilku minut i pozostawiają po sobie charakterystyczne uczucie twardego "guzka", wyczuwalnego pod palcami.
Opisywane zjawisko przeważnie jest niegroźnym epizodem obserwowanym u osób zdrowych czy uprawiających sport, jednak fascykulacje mogą pojawiać się także w przebiegu chorób przewlekłych, zaburzeń metabolicznych czy neurologicznych. Co istotne, ich mechanizm nie zawsze jest jednoznaczny - czasem wynika z przemęczenia mięśni, innym razem z nadmiernej pobudliwości układu nerwowego, a niekiedy pozostaje zagadką. Reklama
Odwodnienie
Jedną z najczęściej powtarzanych teorii dotyczących kurczy mięśni podczas wysiłku jest odwodnienie i utrata elektrolitów. W powszechnym wyobrażeniu to właśnie brak wody i minerałów miałby być głównym winowajcą nagłego, bolesnego skurczu. Rzeczywiście, w trakcie intensywnego pocenia organizm pozbywa się sodu, potasu czy magnezu, a wraz z nimi zaburza się równowaga, od której zależy prawidłowe przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Jednak najnowsze badania pokazują, iż związek ten wcale nie jest tak prosty, jak dotychczas sądzono. Nie u wszystkich sportowców odwodnienie prowadzi do kurczy, a u wielu nawodnionych i dobrze zbilansowanych osób problem i tak występuje. Mimo to nie można bagatelizować roli płynów - odpowiednie nawodnienie zmniejsza ryzyko nieprzyjemnych skurczów, a przy okazji wspiera wydolność i regenerację mięśni.
Kofeina przyczyną drżenia mięśni?
Kofeina - najczęściej spożywany na świecie stymulant, kojarzy się głównie z pobudzeniem, poprawą koncentracji i większą wydolnością podczas wysiłku. Jej wpływ na mięśnie jest jednak bardziej złożony, niż mogłoby się wydawać. Teoretycznie kofeina może zwiększać uwalnianie wapnia z siateczki sarkoplazmatycznej, a tym samym nasilać kurczliwość włókien mięśniowych. W praktyce jednak stężenia osiągane po zwyczajowej dawce kawy czy suplementu są zbyt niskie, by samodzielnie wywołać skurcz, dlatego o fascykulacjach mówi się raczej gdy kofeina zostanie spożyta w nadmiarze.
Naukowcy wskazują także, iż za skurcze może odpowiadać blokada receptorów adenozynowych, tj. mechanizm, który zwiększa pobudliwość neuronów i rekrutację włókien mięśniowych. To z kolei może obniżać próg, przy którym mięsień ulega bolesnemu skurczowi, zwłaszcza gdy nakładają się na to inne czynniki: zmęczenie, zaburzenia elektrolitowe czy predyspozycje genetyczne.
Fibromialgia a skurcze mięśni
Fibromialgia to przewlekły zespół bólowy, w której skurcze mięśni występują często i są wyjątkowo uciążliwe. Ich źródło tkwi przede wszystkim w zaburzonej pracy ośrodkowego układu nerwowego: mózg i rdzeń kręgowy niejako "przesterowują" bodźce, co sprawia, iż neutralne sygnały z ciała odbierane są jak zagrożenie. W efekcie choćby niewielki impuls może wywołać nadmierną reakcję bólową i napięcie mięśniowe. Dodatkowo u pacjentów z fibromialgią często powstają tzw. punkty spustowe, czyli bolesne zgrubienia w tkankach miękkich. To właśnie one mogą prowokować napadowe skurcze mięśni i utrwalać stan przewlekłego napięcia.
Uciśnięty nerw rdzeniowy
Uciśnięty nerw rdzeniowy to jedna z częstszych przyczyn dolegliwości bólowych i skurczów mięśni. Nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego przebiegają między kręgami, kierując się do określonych części ciała. Dlatego gdy dochodzi do przemieszczenia lub pęknięcia krążka międzykręgowego, może on uciskać na nerw, zaburzając jego prawidłową pracę. Efektem są nie tylko ból i drętwienie, ale także mimowolne kurcze w mięśniach, które kontroluje dany nerw.
Neuropatia a drżenie mięśni
Uszkodzenie komórek nerwowych zmienia sposób, w jaki komunikują się one między sobą i z mózgiem, co może prowadzić do mimowolnych drgań i bolesnych skurczów mięśni. Takie objawy mogą być sygnałem, iż neuropatia, tj. uszkodzenie nerwów zaczyna wpływać na układ kontrolujący mięśnie. Choć neuropatia może mieć różne źródła jak np.: wrodzone predyspozycje, urazy, infekcje, choroby przewlekłe, nadużywanie alkoholu czy działania niektórych leków, za jej najczęstsza przyczynę uchodzi cukrzyca - u chorych na cukrzycę typu 1 skurcze pojawiają się u około 60 proc. pacjentów, natomiast w typie 2 odsetek ten wzrasta do około 80 proc.
Skurcze mięśni a nerwica
Choć nerwica sama w sobie nie jest jednostką chorobową bezpośrednio wywołującą skurcze mięśni, jej objawy, zwłaszcza lęk i przewlekłe napięcie, mogą znacząco zwiększać ryzyko ich wystąpienia. Organizm w stanie ciągłej mobilizacji, charakterystycznym dla reakcji "walcz albo uciekaj", produkuje nadmiar adrenaliny, przyspiesza oddech, a niekiedy prowadzi do hiperwentylacji i zaburzeń gospodarki elektrolitowej. Wszystko to sprzyja nadmiernej pobudliwości mięśni i bolesnym skurczom. U osób zmagających się z lękiem czy napięciem nerwowym skurcze często pojawiają się w obrębie karku, pleców czy kończyn, pogłębiając uczucie dyskomfortu i błędne koło napięcia.
Leki a mrowienie mięśni
Fascykulacje mogą być wywoływane także przez niektóre leki. Klasycznym przykładem są diuretyki, często stosowane u pacjentów z nadciśnieniem czy chorobami serca. Zwiększają one wydalanie moczu, a wraz z nim: cennych elektrolitów, zwłaszcza potasu. Ich niedobór gwałtownie odbija się na pracy mięśni, prowadząc do bolesnych kurczów czy mimowolnych drgań. Podobne działania niepożądane mogą dawać również inne grupy leków m.in. niektóre antydepresanty, które sprzyjają drobnym tikom mięśniowym, czy leki przeciwpadaczkowe, wywołujące charakterystyczne drgania powiek.
Źródła:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499895/
Lau WY, Kato H, Nosaka K. Water intake after dehydration makes muscles more susceptible to cramp but electrolytes reverse that effect. BMJ Open Sport Exerc Med. 2019
CZYTAJ TEŻ:
