Jak czytamy w piśmie, w trzecim kwartale 2024 roku została przeprowadzona kontrola koordynowana, którą objęto 26 aptek. W ramach kontroli – we współpracy z oddziałami wojewódzkimi NFZ – przeanalizowano 2761 recept (2768 realizacji) z okresu styczeń 2021 – listopad 2023. Wartość skontrolowanej refundacji wyniosła ponad 560 000 złotych.
Jak wypadły apteki?
W aż 76% skontrolowanych realizacjach recept stwierdzono nieprawidłowości, które poskutkowały wezwaniem aptek do zwrotu refundacji ceny leku. Łącznie kwota zwrotów wyniosła ponad 465 000 złotych. Ponadto w postępowaniach nałożono kary umowne w wysokości niemal 127 000 złotych. Miało to miejsce w przypadkach, kiedy ustalono, iż apteka przedstawiła dane o obrocie niezgodnie ze stanem faktycznym – na których podstawie oddział wojewódzki Funduszu dokonał nienależnej refundacji.
Najczęstsza nieprawidłowość
Pierwsze miejsce w niechlubnym rankingu najcześciej stwierdzonych nieprawidłowości w realizacji zajęło wykonanie leku recepturowego niezgodnie z ordynacją lekarską. Błąd ten wykryto w 68% realizacji. Ustalono, iż powodem tego było:
- nieuwzględnienie gęstości użytych roztworów witamin;
- nieprawidłowy odczyt zapisu witamin – użycie 2 gramów lub 2 ml solubilizatu witaminy, podczas gdy lekarz wskazywał na konieczność użycia 2 gramów witaminy);
- nieprzeliczanie używanego roztworu witaminy A o wyższym stężeniu na ilość roztworu o niższym stężeniu, w przypadkach kiedy lekarz nie określił na recepcie jej stężenia.
– Kierownicy Aptek z reguły tłumaczyli, iż leki recepturowe zostały wykonane zgodnie ze sztuką, natomiast zostały nieprawidłowo wycenione, np. „w związku z zastosowaniem błędnego mnożnika na karcie substancji” [cyt] – mówi pismo NFZ.
Jednak wyjaśnienia te nie zostały poparte dowodami, np. dokumentami wskazanymi w monografii Leki sporządzone w aptece FP XII lub kartami zakupu leków pobranych z systemu aptecznego wraz z rozchodem.
Tylko jedna spośród kontrolowanych aptek tego błędu nie popełniała. To apteka z terenu Małopolski. W jej przypadku stwierdzono, iż wszystkie leki recepturowe zapisane na receptach objętych próbą kontrolną wykonano zgodnie ze składem zaordynowanym przez lekarza oraz zgodnie z odrębnymi przepisami i aktualnym stanem wiedzy farmaceutycznej. Wskazany w DRR i Ewidencji leków recepturowych czas gwarantował uzyskanie postaci leku zgodnej z wymaganiami Farmakopei. Pracownicy tej apteki, którzy wykonywali leki recepturowe, każdorazowo dokonywali przeliczeń uwzględniających stężenia witamin w roztworze oraz gęstość użytego leku gotowego.
Co jeszcze wykryła kontrola?
Do częstych nieprawidłowości zaliczono również:
- wytworzenie DRR zawierającego informacje w zakresie czasu przyjęcia, wykonania oraz daty i czasu wydania leku recepturowego, który uniemożliwiłby wykonanie poprawnej postaci leku (8 aptek, 183 realizacje);
- nieprawidłowe wyliczenie kosztu sporządzenia leku recepturowego, wynikające z błędnego ustalenia wartości składników, wycenę większej ilości składników, naliczenie nieprawidłowej taksy laborum (9 aptek, 73 realizacje);
- wykonanie i wydanie pacjentowi za odpłatnością ryczałtową leku recepturowego z użyciem składnika, który był lekiem gotowym niemającym statusu surowca farmaceutycznego (3 apteki, 54 realizacje);
- wykonanie leku recepturowego bez usunięcia niezgodności recepturowej lub wprowadzenie zmian w składzie leku innych niż możliwe zgodnie z posiadanymi uprawnieniami (6 aptek, 46 realizacji);
- brak potwierdzenia realizacji recepty papierowej przez osobę faktycznie ją realizującą czyli wydającą lek pacjentowi (3 apteki, 19 realizacji).
NFZ radzi i edukuje
Narodowy Fundusz Zdrowia zwrócił się z prośbą do Naczelnej Rady Aptekarskiej, by przekazała farmaceutom informacje przyczyniające się do uniknięcia takich błędów w przyszłości. NFZ zwraca uwagę, iż za odpłatnością ryczałtową mogą być wyceniane leki recepturowe zawierające w swoim składzie leki gotowe, które zostały wymienione w załączniku do odpowiedniego rozporządzenia Ministra Zdrowia. Uwypukla też kwestię przeliczeń witamin.
– Ordynujący w bardzo wielu przypadkach nie mają świadomości, iż osoby wykonujące leki wykorzystują w recepturze nie 100% witaminy, ale ich roztwory o niższym stężeniu – wyjaśnia.
Używane roztwory wodne witamin A, D3 lub A+D3 mają gęstość różną niż 1 g/ml, o czym trzeba pamiętać przy przeliczeniach.
Poza tym NFZ przypomniał o niezgodności recepturowej dotyczącej witamin. Podłoża maściowe, takie jak popularna euceryna lub maść cholesterolowa, zawierają w swoim składzie emulgatory o charakterze woda w oleju. W przypadku przepisania dużych ilości wodnych roztworów witamin dochodzi do złamania układu emulsyjnego i maść ulega rozwarstwieniu.
– Wykonujący maść powinni przewidzieć, iż podany skład może tworzyć niezgodność fizyczną, i zapobiec jej przez dodatek podłoża o charakterze amfifilowym (podłoże zawierające zarówno emulgatory olej woda jak i woda w oleju), zamianę podłoża lub użycie Vitaminum A densatum oleosum (Fagron) 1 000 000 j.m./g, która jako roztwór olejowy jest zgodna z podłożami lipofilowymi – nie łamie sporządzonej emulsji, dając trwałe preparaty – pisze Narodowy Fundusz Zdrowia.
Źródło: NIA
