Rak piersi - jak często występuje?
Punktem wyjścia do dyskusji o raku piersi powinno być przytoczenie kilku statystyk.
Rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy występujący u kobiet - w Polsce stanowi ok. 23-25 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Jednak ze względu na stosunkowo dobrą wykrywalność i skuteczne leczenie nie jest on przyczyną najwyższej umieralności z powodu nowotworów. Co ciekawe, pomimo tego, iż zachorowalność na raka piersi wykazuje tendencję wzrostową o ok. 1,5 proc. rocznie, to śmiertelność spowodowana rakiem piersi zmniejszyła się w ciągu ostatniej dekady o 15 proc.Reklama
Czy rak piersi nawraca?
Ryzyko nawrotu raka piersi zależy m.in. od wielkości guza, obecności przerzutów i tego, jaki był zakres ewentualnej operacji. Innymi ważnymi czynnikami są:
typ histologiczny raka - im większy stopień zróżnicowania, tym lepsze rokowanie;wrastanie komórek raka do naczyń krwionośnych i chłonnych widoczne w preparacie;obecność receptora hormonalnego w komórkach raka - poprawia rokowanie.
W Polsce średnie przeżycie pięcioletnie wynosi 77 proc. niezależnie od stadium zaawansowania raka. Za najważniejszy czynniki rokowniczy uchodzi liczba węzłów chłonnych pachowych z obecnością przerzutów.
Nowotwory piersi - dziedziczenie
W 15 proc. przypadków nowotwory piersi występują rodzinnie, a dziedziczny rak piersi stanowi poniżej 5 proc. wszystkich raków piersi. Oznacza to, iż większość przypadków raka piersi nie jest wynikiem dziedziczenia, a bardziej złożoną interakcją czynników środowiskowych, stylu życia oraz losowych mutacji komórek. Na przykład zwiększone ryzyko raka piersi występuje u kobiet:
otyłych - zwiększona masa ciała u pań po menopauzie może znacząco zwiększyć ryzyko raka piersi. Dzieje się tak, ponieważ po menopauzie tkanka tłuszczowa staje się głównym źródłem estrogenu w organizmie, a wysoki poziom tego hormonu sprzyja rozrostowi niektórych typów nowotworu;o dużych piersiach - wysoka zawartość przewodów mlecznych, gruczołów i tkanki łącznej jest cechą predysponującą do rozwoju nowotworu. Dodatkowo u pacjentek o gęstej tkance piersiowej trudniej o interpretację wyników mammografii;u których wcześnie wystąpiła pierwsza miesiączka, późna menopauza - dłuższa ekspozycja na estrogen;nierodzących - wczesna ciąża i długotrwałe karmienie piersią są łączone ze zmniejszonym ryzykiem raka piersi. Karmienie piersią zmniejsza ekspozycję na estrogen oraz powoduje zmiany w tkance piersi, które mogą mieć działanie ochronne przed nowotworami.
Do istotnych czynników ryzyka należy dodać wiek. Ryzyko raka piersi rośnie wraz z wiekiem. Szczególnie narażone są kobiety w przedziale wiekowym 50-69 lat, jednak warto pamiętać, iż nowotwór może pojawić się w każdym wieku, także u młodszych kobiet. Do czynników mogących przyczynić się do rozwoju raka piersi zalicza się też m.in. wieloletnie stosowanie hormonalnej terapii zastępczej w przebiegu menopauzy czy małą aktywność fizyczną.
Czy ujemny wynik badań genetycznych oznacza brak dziedzicznej choroby?
Ujemny wynik badań molekularnych nie wyklucza dziedzicznego raka piersi. Specjaliści posługują się tzw. kryteriami diagnozy rodowodowo-klinicznej, według których za rozpoznanie definitywne choroby przyjmuje się przypadki pacjentek, w których rodzinie rak piersi występował u przynajmniej trzech krewnych w dowolnym wieku. Za prawdopodobne rozpoznanie uznaje się sytuację, w której w rodzinie pacjentki występowały:
dwa przypadki zachorowania na raka piersi;rak piersi rozpoznany u członka rodziny poniżej 45. roku życia;rak piersi i jajnika u tej samej osoby;obustronny rak piersi.
Rak piersi nie dotyczy wyłącznie kobiet
Rak piersi może dotyczyć także mężczyzn. Stanowią oni ok. 1 proc. wszystkich przypadków raka piersi, a ich rokowania są podobne do tych występujących u kobiet. Niestety z powodu niskiej świadomości i opóźnień w diagnozie rak piersi u mężczyzn często wykrywany jest w bardziej zaawansowanych stadiach.
Mastektomia - czy zawsze jest konieczna?
Obecnie mastektomie przeprowadza się o wiele rzadziej niż kiedyś, dążąc do wycięcia jak najmniejszego fragmentu tkanek, jednak tak, by pozostawało to bezpieczne dla chorych.
Nawet nosicielki mutacji genów BRCA1 i BRCA2, które są znacznie bardziej narażone na rozwój raka piersi, mają do wyboru różne opcje ograniczania ryzyka, a profilaktyczna mastektomia to tylko jedna z nich. Inne strategie to regularne badania kontrolne, leczenie hormonalne lub profilaktyczna owariektomia (usunięcie jajników). Warto zaznaczyć, iż mutacja genów BRCA1, BRCA2 występuje u 0,1-0,5 proc. populacji ogólnej. Wśród chorych na raka piersi mutację tę wykrywa się u 1-5 proc. kobiet. Decyzja o profilaktycznym, obustronnym usunięciu piersi powinna być podejmowana indywidualnie u każdej nosicielki mutacji.
Źródła:
Obeagu EI, Obeagu GU. Breast cancer: A review of risk factors and diagnosis. Medicine (Baltimore). 2024
E.L. Sedwick i in., BI-RADS update for breast cancer caregivers, "Breast Cancer Research and Treatment" 2015, tom 150, nr 2.
M. Pietryga, Ultrasonografia w ginekologii i położnictwie, Exemplum, Poznań 2020.
CZYTAJ TAKŻE:
