Mam na myśli decyzję w sprawie szczepienia przeciw krztuścowi. Co mi pomogło? Przede wszystkim uświadomienie sobie, iż opinia to tylko opinia, a nie prawda objawiona. Opinia może być podyktowana różnymi emocjami, intencjami, czasami uprzedzeniami, a niekiedy opiniami innych czy choćby fake newsami. Dlatego lepiej kierować się medycznymi rekomendacjami, wynikami badań naukowych i twardymi danymi.
Ktoś mógłby zapytać – a dlaczego mam im ufać? Bo komuś trzeba. jeżeli sami nie mamy wiedzy np. prawniczej czy medycznej, to musimy zdać się na ekspertów. W przypadku przepisów prawa na prawników, a w przypadku szczepień na lekarzy i naukowców. Zresztą, chyba lepiej dać wiarę podpisanym z imienia i nazwiska autorom opracowań naukowych niż anonimowym osobom z internetu?
Dlaczego więc uznałam, iż w czasie ciąży warto zaszczepić się przeciw krztuścowi? Na początek krótkie wyjaśnienie, z jakim przeciwnikiem mamy tu do czynienia. Krztusiec (lub koklusz – jak zwał, tak zwał) to ostra choroba zakaźna dróg oddechowych. Jej głównym objawem jest silny kaszel utrudniający oddychanie. Wywołane przez bakterie zakażenie przenosi się droga kropelkową, rzadziej kontaktową.
W ostatnich latach na całym świecie rośnie liczba przypadków zachorowań na krztusiec (jednym z powodów jest zmniejszający się odsetek osób zaszczepionych). Szczególnie dzieci w pierwszych miesiącach życia (gdy są zbyt młode, aby je zaszczepić) narażone są na jego najcięższy przebieg. Zakażają je najczęściej bliscy członkowie rodziny. Objawami są sinienie, napady kaszlu, wymioty, a powikłaniami – zapalenie płuc czy uszkodzenie mózgu.
W pierwszych tygodniach życia dziecko można uchronić przed krztuścem dzięki szczepieniu mamy podczas ciąży. Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) wskazuje, iż powinno być ono wykonane w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Zgodnie z polskim Programem Szczepień Ochronnych jest ono zalecane kobietom w ciąży między 27. a 36. tygodniem ciąży.
Do szczepienia ciężarnych przeciw krztuścowi służy szczepionka Tdap. Jest to szczepionka inaktywowana (nie wywołuje objawów choroby) i skojarzona (zapewnia ochronę nie tylko przed krztuścem, ale też innymi chorobami: błonicą i tężcem). Chroni dziecko poprzez transfer przeciwciał (wytworzonych w organizmie mamy) przez łożysko. Dzięki temu jest ono chronione w pierwszych miesiącach życia, gdy jest bardzo wrażliwe i podatne na infekcje.
Szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (Tdap) może pochwalić się imponującymi wynikami w zakresie profilaktyki u niedawno urodzonych dzieci. Z badań przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych wynika, iż podanie tej szczepionki podczas 2. lub 3. trymestru ciąży pomaga zapobiegać krztuścowi u co najmniej 9 na 10 niemowląt w wieku poniżej 2 miesięcy [1], [2].
Jeśli porównamy skuteczność rzeczywistą szczepienia ciężarnych, a kobiet w okresie okołoporodowym pod względem zapobiegania zachorowaniom i zgonom z powodu krztuśca u noworodków i niemowląt, to redukcja (spadek odsetka przypadków) wygląda następująco: liczba zachorowań (33 proc. vs 20 proc.), liczba hospitalizacji (38 proc. vs 19 proc.) i liczba zgonów (49 proc. vs 16 proc.) [3].
A co z bezpieczeństwem szczepień w tym przypadku? Szczepionka Tdap podlega pod wiele programów badawczo-obserwacyjnych. Ponieważ nie jest szczepionką żywą, nie wywołuje krztuśca ani u matki, ani u dziecka. Jest zalecana kobietom w ciąży w wielu krajach na świecie. Wyszczepialność w tej grupie wynosi np. 57 proc. w USA i 65 proc. w Wielkiej Brytanii [4], [5]. A niepożądany odczyn poszczepienny? Z danych systemu VAERS z lat 2005-2010 wynika, iż odnotowano zaledwie 1,2 proc. przypadków NOP po szczepieniu kobiety w ciąży przeciwko krztuścowi [6].
Wiele kobiet zadaje sobie jednak pytanie: "dlaczego nie mogę zaszczepić swojego dziecka po narodzinach?". Po prostu szczepionki na krztusiec, którą można podać dziecku od razu po przyjściu na świat, jeszcze nie stworzono. Przeciwciała przekazane dziecku w czasie ciąży będą dla niego stanowiły jedyną ochronę w pierwszych tygodniach życia (rutynowe pierwsze szczepienia na krztusiec są możliwe od 2 miesiąca).
Szczepionkę należy przyjąć podczas każdej ciąży. Taka rekomendacja dotyczy również kobiet, które szczepiły się w przeszłości lub choćby chorowały na krztusiec. Wynika to z tego, iż z upływem czasu zmniejsza się poziom antygenów krztuśca w organizmie. W okresie ciąży jest on na tyle niski, iż przeciwciała nie zostaną przeniesione do płodu. Dlatego o Tdap mówi się często jako o szczepieniu przypominającym.
Jak zatem widać, rachunek zysków i strat wypada z wyraźną przewagą tych pierwszych nad tymi drugimi. Choć szczepienia przeciwko krztuścowi nie są obowiązkowe dla kobiet w ciąży (zgodnie z kalendarzem szczepień należą natomiast do grupy obowiązkowych szczepień ochronnych dla dzieci), to profilaktykę najlepiej rozpocząć jak najwcześniej, jeszcze zanim maluch pojawi się na świecie.
Przypisy
1. Baxter R, Bartlett J, Fireman B, et al. Pediatrics. 2017;139(5):e20164091.
2. Amirthalingam G, Campbell H, Ribeiro S, et al. Clin Infect Dis. 2016;63:S236–S243.
3. Baxter R, Bartlett J, Fireman B, Lewis E, Klein NP. Effectiveness of Vaccination During Pregnancy to Prevent Infant Pertussis. Pediatrics. 2017 May;139(5):e20164091.
4. Szczepienia.info. Wysoki stan zaszczepienia przeciw grypie i przeciw krztuścowi kobiet w ciąży w Stanach Zjednoczonych (15.10.2020).
5. Health Protection Report Volume 16 Number 3. Pertussis vaccination programme for pregnant women update: vaccine coverage in England, July to September 2021.
6. Health.gov.au. AusVaxSafety. Pregnant Women July 2019.
