Rozmowa o otyłości to nie wstyd! Czy wiesz, co przygotować i jakie pytania zadać lekarzowi?

natemat.pl 1 dzień temu

Otyłość jest chorobą przewlekłą wymagającą diagnozy, kompleksowej terapii i dalszej kontroli. Kompleksowe podejście do terapii może ułatwić pacjentowi osiągnięcie celów terapeutycznych, czyli poprawę jakości życia i eliminację lub znaczną redukcję powikłań związanych z nadmierną masą ciała. Jednak proces ten wymaga aktywnego uczestnictwa pacjenta oraz pełnej współpracy z lekarzem i innymi specjalistami, np. z dietetykiem, fizjoterapeutą i/lub psychologiem [1].

W artykule podpowiadamy jak przygotować się do wizyty u lekarza, jak przełamać obawy związane z rozmową o otyłości i jakie pytania dotyczące procesu leczenia zadać lekarzowi.

Na czym opiera się kompleksowe leczenie choroby otyłościowej?

Kompleksowe leczenie choroby otyłościowej ma za zadanie wyeliminować lub zredukować ryzyko wystąpienia powikłań związanych z otyłością i wydłużyć życie pacjenta. Jak już wiemy, powikłań choroby otyłościowej może być ponad 200, w tym cukrzyca typu 2, choroby układu oddechowego, czy niektóre rodzaje nowotworów. Do najczęstszych powikłań należą choroby układu sercowo-naczyniowego [1].

Ważną rolę w terapii otyłości odgrywają lekarze, w Polsce leczeniem otyłości zajmują się lekarze różnych specjalności - endokrynologii, chorób wewnętrznych, diabetologii i wielu innych. To oni przeprowadzają kompleksową diagnostykę, określają stopień zaawansowania choroby oraz proponują najbardziej odpowiedni, zindywidualizowany plan terapeutyczny.

Istotne jest, żeby pacjent pozostawał pod stałą opieką lekarza oraz innych, włączonych w proces specjalistów, jak np. dietetyka, psychologa czy fizjoterapeuty.

Aby to się udało, cały proces wymaga zaangażowania i aktywnego udziału pacjenta w terapię oraz zaistnienia pełnej współpracy między lekarzem a chorym.

Przełamywanie obaw przed wizytą u lekarza

Warto rozważyć umówienie się do lekarza na wizytę już dziś, ponieważ czas sprzyja rozwojowi powikłań. Celem takiej pierwszej wizyty jest diagnostyka choroby: zebranie wywiadu, skierowanie na inne badania (jeśli jest taka potrzeba) oraz przekazanie pacjentowi indywidualnych zaleceń i dalszych kroków. Lekarz powinien podjąć odpowiednie możliwe kroki, których celem jest pomoc pacjentowi w poprawie jakości życia.

Planowanie dalszych kroków kompleksowej terapii otyłości powinno być oparte o 4 filary [2].Obejmują one modyfikację sposobu odżywiania, wdrożenie regularnej aktywności fizycznej, wsparcie psychologiczne i motywacyjne, a także, jeżeli tak zadecyduje lekarz – farmakoterapię. W uzasadnionych przypadkach lekarz może również rozważyć operację bariatryczną.

W tym procesie niezwykle istotna jest zatem otwarta rozmowa, w której pacjent czuje się swobodnie, dzieli się z lekarzem swoimi doświadczeniami, nawykami, ale również emocjami związanymi z chorobą. To ułatwia lekarzowi postawienie diagnozy i dobranie najlepszej formy wsparcia.

Dzięki takiej otwartości i szczerości pacjent będzie miał poczucie, iż nie jest w tym procesie sam i otrzyma interdyscyplinarne wsparcie [3].

Taka rozmowa powinna zakończyć się wypracowaniem obustronnie zaakceptowanego planu działania, który z jednej strony uwzględni indywidualne potrzeby pacjenta, a z drugiej – propozycje lekarza odnośnie terapii.

Jakie pytania warto zadać podczas wizyty u lekarza?

Pacjent powinien opuścić gabinet lekarski, mając pewność, iż otrzymał wszelkie informacje o chorobie i jej przyczynach oraz możliwych rozwiązaniach, a powstały konkretny plan działania jest dostosowany do jego indywidualnych potrzeb zdrowotnych i preferencji. Ważne zatem, aby zadać lekarzowi jak najwięcej pytań.

O co warto zapytać lekarza?

Czy jestem chory/a na otyłość? jeżeli tak, to co w moim przypadku jest przyczyną otyłości?

Jakie opcje leczenia może Pani/Pan mi polecić i dlaczego właśnie te?

Jak długo będzie trwało leczenie i jak często będą się odbywać wizyty kontrolne?

Co, jeżeli rozpoczęte leczenie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów?

Czy istnieje możliwość leczenia zarówno otyłości jak i powikłań wynikających z nadmiernej masy ciała?

Co mogę zacząć robić już dzisiaj, aby rozpocząć leczenie? Co mogę zmienić w dotychczasowym stylu życia, w diecie i aktywności fizycznej, aby było to dla mnie optymalne?

Czy mogę skorzystać dodatkowo z pomocy innych specjalistów? jeżeli tak, to z jakich?

Czy istnieją programy wsparcia, grupy terapeutyczne dla takich pacjentów jak ja? Nie tylko w zakresie zmiany diety i aktywności fizycznej, ale także wsparcia emocjonalnego?

Przygotowanie do wizyty – jakie informacje warto zgromadzić?

Warto, aby pacjent dobrze przygotował się do wizyty u lekarza. Istotne będzie zatem:

przygotowanie informacji o historii zdrowia: dotychczasowych problemach zdrowotnych, chorobach, wcześniejszych problemach z masą ciała, stosowanych wcześniej dietach, a także przyjmowanych lekach,

okazanie aktualnych wyników badań jakie pacjent posiada, w szczególności pomiaru masy ciała, poziomu glikemii we krwi, profilu lipidowego czy ciśnienia tętniczego. Warto zabrać ze sobą wyniki innych badań bez obaw, iż będzie ich zbyt wiele. Lekarz sam wybierze te, które mogą być dla niego użyteczne,

przekazanie informacji dotyczących stosowanej diety i podejmowanej aktywności fizycznej, najlepiej zapisane w formie notatek, dziennika z kilku ostatnich dni.

Wyzwania w rozmowie o otyłości – jak je pokonać?

Osoby z chorobą otyłościową mają niestety wiele powodów, aby obawiać się rozmów na ten temat. Większość społeczeństwa uważa , iż otyłość to wina pacjenta, stąd często spotykają się oni z przejawami dyskryminacji. Taka stygmatyzacja stanowi dodatkowe obciążenie emocjonalne, które utrudnia codzienne funkcjonowanie i może wpływać niekorzystnie na efekty leczenia otyłości.

Lekarz wie, iż otyłość to złożona choroba, na którą wpływa wiele czynników. I nie jest ona brakiem silnej woli pacjenta [1]. Nie będzie zatem oceniał ani negatywne postrzegał, skupi się na rozwiązaniu problemów.

Pacjent ma prawo odczuwać konkretne emocje, również negatywne w kontekście swojej choroby. Ponadto może się okazać, iż to właśnie stres, depresja czy inne problemy psychiczne [4], miały u konkretnego pacjenta wpływ na rozwój choroby.

Warto o tym porozmawiać z lekarzem, ponieważ tylko wtedy może uwzględnić również wsparcie psychologiczne, które może znacząco przyczynić się do trwałej zmiany stylu życia i lepszego radzenia sobie z wyzwaniami związanymi z otyłością. Czynniki psychologiczne odgrywają istotną rolę nie tylko w rozwoju, ale również w kompleksowym leczeniu otyłości.

Pacjent, jako aktywny uczestnik procesu kompleksowego leczenia, w rozmowie z lekarzem powinien dążyć do wspólnego wypracowania optymalnego, uwzględniającego jego potrzeby, planu. A będąc jego współautorem, ma większą motywację do przestrzegania zaleceń.

Pacjent wychodzi od lekarza i… co dalej?

Po każdej wizycie lekarskiej pacjent powinien skupić się na dalszych krokach, aby utrzymywać postępy w leczeniu choroby otyłościowej. Wesprze go w tym:

wdrożenie planu działania, z uwzględnieniem wszystkich zaleceń i porad lekarskich,

zapisywanie swoich postępów w leczeniu otyłości, np. dotyczących modyfikacji sposobu odżywiania czy podejmowanej aktywności fizycznej,

zapisywanie napotykanych trudności oraz pojawiających się w związku z nimi pytań,

utrzymywanie regularnych konsultacji z lekarzem prowadzącym i innymi specjalistami,

kontrolowanie postępów i ewentualna modyfikacja planu w zależności od wyników,

monitorowanie swoich parametrów zdrowotnych, takich jak np. pomiary ciśnienia tętniczego, masy ciała, poziomu glikemii czy ocena swojego samopoczucia.

Wspólna droga do poprawy jakości życia

Lekarz i pacjent powinni być partnerami w procesie kompleksowego leczenia otyłości. Rolą lekarza jest proponowanie pacjentowi kompleksowego podejścia do leczenia choroby otyłościowej, opartej na aktualnej wiedzy medycznej oraz dostosowanie leczenia do potrzeb pacjenta. Z kolei rolą pacjenta jest otwarta komunikacja i regularna kooperacja z lekarzem. Takie działanie, poprzez wsparcie w zakresie diety, aktywności fizycznej, pomocy psychologicznej oraz farmakoterapii i/lub chirurgii bariatrycznej (jeśli tak zadecyduje lekarz w razie potrzeby medycznej), może umożliwić pacjentowi zarządzanie nadmierną masą ciała, a także zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób współistniejących, takich jak choroby serca, cukrzyca czy nadciśnienie [2].

Pacjent może także odzyskać kontrolę nad swoim zdrowiem i życiem, z korzyścią dla całego organizmu oraz samopoczucia psychicznego.

1. Raport Otyłość. Skala zjawiska i konsekwencje, IZWOZ, 2024, s.12. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2024. Stanowisko PTLO, s.21

2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2024. Stanowisko PTLO, s. 46.

3. P. Bogdański, Otyłość – przewodnik interdyscyplinarny, Poznań 2022.

4. M. Obara-Gołębiowska. Nadwaga, otyłość i psychologia. Zastosowanie oddziaływań poznawczo-behawioralnych w pracy z pacjentami z nadmierną masą ciała i zaburzeniami współistniejącymi. Difin, Warszawa 2020.