Objawy chorób wątroby przybierają różne formy. Część z nich można zauważyć, obserwując swoją skórę. Zwykle bowiem objawy skórne chorej wątroby pojawiają się szybciej niż pozostałe dolegliwości somatyczne. Aby jak najszybciej podjąć leczenie, warto wiedzieć, jakie zmiany skórne mogą pojawiać się w przebiegu chorób wątroby. Przedstawiamy najczęstsze z nich.
Spis treści:
- Przebarwienia
- Plamy wątrobowe
- Żółtaczka
- Świąd skóry
- Zmiany na płytce paznokcia
- Rumień dłoniowy i podeszwowy
- Pajączki tętnicze
- Kępki żółte
- Liszaj płaski
- Skóra banknotowa
- Bielactwo nabyte
- Objaw warg lakierowanych
Wątroba należy do organów, które przez długi czas mogą chorować bez uwidaczniania objawów. Narząd ten sam w sobie nie jest dostatecznie unerwiony, aby mógł dawać dolegliwości bólowe. Dopiero pod wpływem toczącego się procesu chorobowego ulega powiększeniu i rozciąga unerwioną błonę surowiczą – otrzewną – powodując ból. Często o schorzeniach wątroby dowiadujemy się zatem w zaawansowanych stadiach. Pierwszymi objawami jednak, jakie mogą się pojawić, są zmiany skórne występujące w obrębie twarzy, szyi, dekoltu, a także brzucha czy dłoni. Zaliczamy do nich powstawanie przebarwień, zażółcenie skóry twarzy oraz białek oczu, uciążliwy świąd szczególnie w obrębie dłoni i stóp, utratę owłosienia, brązowe zabarwienie powiek, rumień na dłoniach, a także kępki żółte w okolicach oczu czy zmiany na płytce paznokcia i bielactwo nabyte.
Wystąpienie skórnych objawów jest wskazaniem do wizyty lekarskiej i wykonania badań, które pozwolą na określenie, w jaki sposób funkcjonuje nasza wątroba.
Przebarwienia
Hiperpigmentacje, czyli przebarwienia, są odgraniczonymi i nieregularnymi zmianami ciemniejszymi od reszty skóry. W przypadku hemochromatozy, czyli ogólnoustrojowej, przewlekłej choroby, charakterystyczne są brązowe oraz szare przebarwienia na skórze. Lokalizują się one szczególnie na odkrytych częściach ciała. Przebarwienia powstają na skutek nagromadzenia żelaza oraz melaniny i lokalizacji ich w wątrobie, a także wpływu promieniowania słonecznego. Poza występowaniem przebarwień obserwuje się także powiększenie wątroby i wzrost aktywności enzymów wątrobowych.
Plamy wątrobowe
Istnieją również przebarwienia, które mają postać plam pigmentacyjnych nazywanych plamami wątrobowymi. Wbrew nazwie nie mają one zbyt wiele wspólnego z chorobami wątroby. Pojawiają się w wyniku zbyt częstej ekspozycji na działanie słońca, a o ich istnieniu dowiadujemy się po latach. Swoim kolorem przypominają odcień wątroby, stąd ich nazwa. Zwykle pojawiają się po 40. roku życia, dlatego nazywane są plamami starczymi. Jednak mogą powstawać również u osób młodszych, które narażają skórę na działanie słońca oraz nie stosują odpowiedniej fotoprotekcji. W grupie ryzyka są także kobiety w ciąży, kiedy to organizm jest bardziej podatny na działanie estrogenów doprowadzających do nadprodukcji melaniny i powstawania przebarwień. Samo występowanie plam wątrobowych nie jest jednak objawem skórnym, który może być powiązany z występowaniem chorób wątroby.
Żółtaczka
Żółtaczka jest objawem występującym wraz z ogromną liczbą jednostek chorobowych. To główny objaw większości chorób wątroby, dróg żółciowych, a także wielu wrodzonych i nabytych zaburzeń w przemianie bilirubiny, czyli pewnego rodzaju barwnika znajdującego się w przewodzie pokarmowym ludzkiego ciała. Gromadzenie wspomnianej bilirubiny w krwiobiegu prowadzi do zabarwienia surowicy, a tym samym przebarwienia dobrze ukrwionych tkanek. Widoczny jest wówczas żółty odcień skóry i gałek ocznych.
Zabarwienie żółtaczkowe skóry zwykle bywa niejednolite. Początkowo pojawia się na gałkach ocznych (twardówce), dopiero później na ciele i wreszcie na kończynach. Skóra górnej połowy ciała jest wówczas zwykle mocniej zabarwiona.
Świąd skóry
Uporczywe swędzenie skóry pojawia się w niektórych schorzeniach wątroby i nie jest związane z występowaniem chorób dermatologicznych. Może prowadzić choćby do powstawania przeczosów, czyli zdarć naskórka, pogrubienia skóry oraz zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, co jest następstwem urazów mechanicznych w wyniku ciągłego drapania. Świąd skóry może być związany z przewlekłą cholestazą. Jest szczególnie nasilony w przebiegu cholestazy wewnątrzkomórkowej, której przyczyną są zaburzenia wytwarzania żółci. Kwasy żółciowe gromadzą się wówczas w obrębie komórek wątroby.
Pierwszymi objawami problemów z wątrobą zwykle są objawy skórne. Dlatego tak ważna jest obserwacja własnego ciała.
Świąd skóry pojawia się również w przypadku pierwotnej marskości wątroby (20–40% chorych) oraz marskości wątroby i przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby (WZW typu C) u 5–7% pacjentów. Badania dowodzą, iż świąd skóry nie wykazuje korelacji z zaawansowaniem chorób wątroby. Może występować zarówno na wczesnych jej etapach, często na długo przed ich rozpoznaniem oraz słabnąć w okresie schyłkowym choroby. Ponadto świąd może dotyczyć zarówno całego ciała, jak i jego fragmentów lub też jedynie dłoni i stóp. Ulega również nasileniu w porze nocnej, uniemożliwiając zaśnięcie. Czynnikiem łagodzącym swędzenie jest niska temperatura, która przynosi ulgę.
Zmiany na płytce paznokcia
Objawami chorób wątroby mogą być także zmiany zachodzące na płytce paznokcia. Zwykle są to zgrubienia płytki i uwypuklenia na jej powierzchni. jeżeli schorzenie wątroby trwa wiele lat, zdarza się, iż płytka paznokci może przybrać kształt zegarkowaty, czyli okrągły i uwypuklony niczym szkiełko zegarka. Ponadto wystąpić może również matowe zmętnienie prawie całej powierzchni paznokcia. Może uwidocznić się również białawy obszar o kształcie półksiężyca w okolicy dołu płytki. Zmiany mogą pojawiać się na wszystkich paznokciach, albo dotknąć tylko jednego z nich. Takie objawy stwierdza się u aż 80% chorych na marskość wątroby.
Rumień dłoniowy i podeszwowy
Zaczerwieniona i ciepła skóra dłoni lub choćby podeszwy stóp występuje u około 60–75% osób cierpiących na przewlekłe choroby wątroby. Zmiany te obejmują całą dłoń oraz opuszki palców. Zwiększony przepływ krwi i poszerzenie naczyń sprawiają, iż miejsca te są ciepłe.
Pajączki tętnicze
To bardzo charakterystyczny objaw przy przewlekłej chorobie wątroby, zwłaszcza tej o etiologii alkoholowej. Polega na zaznaczeniu się centralnej tętniczki, często uwypuklonej nad powierzchnię skóry oraz rozchodzących się naczyń włosowatych w sposób promienisty. Zmiany te lokalizują się na nosie, żuchwie, czole, klatce piersiowej, karku lub zewnętrznych stronach dłoni.
Kępki żółte
Żółte, miękkie grudki zlokalizowane na powiekach, czyli tak zwane kępki żółte, to wynik długotrwale podniesionego poziomu cholesterolu we krwi, w wyniku czego pojawia się on w postaci podskórnych złogów. Najczęściej występują w wewnętrznym kąciku oka oraz mogą przybierać różne rozmiary. Kępki żółte mogą mieć również inną przyczynę, jaką jest pierwotne zapalenie dróg żółciowych.
Liszaj płaski
Jest to jednostka chorobowa, która charakteryzuje się obecnością sinoczerwonych grudek o połyskującej, gładkiej powierzchni z białą siateczką na wierzchu. Grudki te lokalizują się w okolicach nadgarstków, stawów skokowych, grzbietów stóp i dłoni. Problem ten może dotyczyć również błony śluzowej w jamie ustnej, gdzie ma charakter białych pasm i smug. Schorzenie to wykazuje ścisłą korelację z chorobą wątroby. Jest to przede wszystkim autoimmunologiczne zapalenie wątroby, z marskością żółciową oraz z wirusowym zapaleniem wątroby (WZW) spowodowanym HCV (ang. Hepatitis C virus)
Skóra banknotowa
Naskórek przypominający papier wykorzystywany do produkcji banknotów, czyli pomarszczony i suchy, z widocznym rozszerzeniem drobnych naczyń to skórny objaw alkoholowej marskości wątroby. Wygląda ona jak skóra osoby w podeszłym wieku. Postępowanie choroby prowadzi również do występowania guzków na dłoniach i palcach, a z czasem dochodzi również do zgięcia palców w kierunku wewnętrznej strony dłoni.
Bielactwo nabyte
Do zmian skórnych występujących w chorobach wątroby zalicza się również bielactwo nabyte (vitiligo). To plackowate odbarwienia, czasem obecne w autoimmunologicznych chorobach wątroby lub autoimmunologicznym zapaleniu wątroby.
Objaw warg lakierowanych
W przypadku marskości wątroby dochodzi do symptomu nazywanego objawem warg lakierowanych, w którym usta stają się wygładzone i mocno zaczerwienione. Dochodzi także do zmian w obrębie języka, który jest wilgotny, bez nalotu, mocno czerwony i gładki. Często pojawiają się również zajady w kącikach ust.
Zaobserwowanie skórnych objawów chorób wątroby jest wskazaniem do wizyty lekarskiej i wykonania badań, które pozwolą na określenie, w jaki sposób funkcjonuje nasza wątroba. Są to schorzenia wyjątkowo podstępne, które mogą rozwijać się przez wiele lat, dając niespecyficzne objawy, które pozornie nie są związane z wątrobą. To dlatego tak ważna jest obserwacja własnego ciała oraz nieignorowanie zmian skórnych na twarzy i ciele.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.
