Leptyna i grelina to dwa najważniejsze hormony regulujące uczucie głodu i sytości, które odgrywają istotną rolę w utrzymaniu równowagi energetycznej organizmu. Leptyna, często nazywana hormonem sytości, jest produkowana głównie przez adipocyty (komórki tłuszczowe) i działa na podwzgórze mózgu, zmniejszając apetyt i zwiększając wydatkowanie energii. Z kolei grelina, znana jako hormon głodu, jest wytwarzana głównie w żołądku i pobudza uczucie głodu oraz zwiększa przyjmowanie pokarmu.
Rola leptyny
Leptyna jest hormonem, który odgrywa kluczową rolę w długoterminowej regulacji równowagi energetycznej. Jej podstawową funkcją jest informowanie mózgu o zasobach tłuszczowych organizmu, co prowadzi do zmniejszenia apetytu i zwiększenia wydatkowania energii. Badania wykazały, iż poziom leptyny we krwi jest wyższy u osób z nadwagą i otyłością w porównaniu do osób o prawidłowej masie ciała, co sugeruje istnienie oporności na leptynę w przypadku nadmiaru tkanki tłuszczowej [1].
Rola greliny
Grelina jest hormonem odpowiedzialnym za krótkoterminową regulację apetytu. Jest wydzielana głównie w żołądku i działa na podwzgórze, pobudzając uczucie głodu i zwiększając spożycie pokarmu. Poziom greliny wzrasta przed posiłkiem i spada po jego spożyciu. Hormon ten zmniejsza również tempo metabolizmu [2].
Leptynooporność
Dlaczego, skoro im większy poziom tkanki tłuszczowej i większa ilość hormonu sytości, osobom z nadwagą czy otyłością ciężko jest odczuwać sytość i zredukować masę ciała? U takich osób dochodzi często do zjawiska leptynooporności, czyli zaburzenia w efektywności docierania sygnałów do mózgu o tym, iż się najedliśmy. Prowadzi to do trudności w kontrolowaniu masy ciała, a w następstwie do problemów z nadmiernymi kilogramami [3].
Wpływ diety i stylu życia
Dieta i styl życia mają znaczący wpływ na poziomy leptyny i greliny. Według jednego z badań, u osób z prawidłową masą ciała, spożycie posiłków bogatych w węglowodany może prowadzić do większego wzrostu poziomu leptyny, co skutkuje większym uczuciem sytości. Z kolei diety wysokotłuszczowe mogą wpływać na poziomy greliny i leptyny w sposób sprzyjający nadmiernemu przyjmowaniu pokarmu i przybieraniu na wadze [1].
Sen
U osób otyłych i mających problemy ze snem mechanizm działania leptyny i greliny nie działa prawidłowo. W badaniach stwierdzono, iż osoby z otyłością i obturacyjnym bezdechem sennym mają zmniejszone poziomy greliny i leptyny w nocy, co może wpływać na zaburzenia równowagi energetycznej [4]. Z kolei u pacjentów z cukrzycą typu 2 wykazano, iż jakość snu jest pozytywnie skorelowana z poziomami leptyny, co sugeruje, iż zaburzenia snu mogą pogarszać stan metaboliczny poprzez wpływ na leptynę [5].
Dieta redukcyjna
Dodatkowo wzrost poziomu greliny obserwuje się po stosowaniu diety redukcyjnej, co między innymi jest przyczyną efektu jo-jo. Badania wykazały, iż utrata masy ciała prowadzi do zwiększenia syntezy greliny, co może utrudniać długotrwałe utrzymanie masy ciała po zakończeniu diety redukcyjnej [6].
Stres
Zauważono również, iż stres pobudza wydzielanie greliny. Badania wskazują, iż czynnik ten może wpływać na wzrost poziomu greliny, co z kolei może prowadzić do wzrostu apetytu i przyjmowania większej ilości pokarmu [7].
Podsumowanie
Leptyna i grelina odgrywają najważniejsze role w regulacji apetytu i równowagi energetycznej organizmu. Zrozumienie mechanizmów działania tych hormonów jest najważniejsze dla skutecznej walki z otyłością i innymi zaburzeniami metabolicznymi. Oporność na leptynę, która często występuje u osób z otyłością, utrudnia kontrolę masy ciała i może prowadzić do różnego rodzaju problemów ze zdrowiem.
Podsumowując, dbanie o zdrowy styl życia, radzenie sobie ze stresem, zdrowa dieta i jakość snu są najważniejsze dla utrzymania prawidłowych poziomów leptyny i greliny oraz dla skutecznej kontroli masy ciała.
