Nieżyt nosa, powszechnie znany jako katar, to jedna z najczęstszych dolegliwości układu oddechowego, z którą walczy znaczna część populacji. To schorzenie, charakteryzujące się stanem zapalnym błony śluzowej nosa, może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów, powodując szereg uciążliwych objawów.
Stan zapalny błony śluzowej nosa prowadzi do charakterystycznych zmian patologicznych, wśród których kluczową rolę odgrywa metaplazja nabłonka dróg oddechowych. W procesie tym następuje zastąpienie prawidłowych komórek rzęskowych przez komórki kubkowe, co skutkuje nadmierną produkcją śluzu i zaburzeniem jego transportu. Te zmiany manifestują się poprzez szereg objawów, takich jak niedrożność nosa, wyciek wydzieliny czy uczucie rozpierania w zatokach.
Szczególnie interesujący jest mechanizm rozwoju niealergicznego nieżytu nosa, gdzie kluczową rolę odgrywa zaburzenie równowagi między układem współczulnym a przywspółczulnym w obrębie błony śluzowej nosa. Nadekspresja kanałów jonowych receptora przejściowego potencjału (TRP), zwłaszcza TRPA1 i TRPV1, może być istotnym czynnikiem w patogenezie tej formy schorzenia.
Diagnostyka i obraz kliniczny
Rozpoznanie nieżytu nosa opiera się głównie na obrazie klinicznym i szczegółowym wywiadzie. W przypadku podejrzenia podłoża alergicznego niezbędne jest wykonanie testów alergicznych. Warto zaznaczyć, iż choćby przy ujemnych wynikach testów skórnych i badań krwi pacjent może cierpieć na miejscowy alergiczny nieżyt nosa.
Charakterystyczne objawy fizyczne obejmują:
- Obrzęk i przekrwienie spojówek
- Zmiany w obrębie powiek
- Zastoje żylne
- Obecność bruzdy bocznej nosa
- Obrzęk małżowin nosowych
- Możliwy wysięk w uchu środkowym
Związek z astmą i inne powikłania
Istotnym aspektem nieżytu nosa jest jego silny związek z astmą. Mechanizm łączący te dwa schorzenia opiera się na neurogennnym stanie zapalnym, wywołanym przez neuropeptydy uwalniane z zakończeń nerwów czuciowych w drogach oddechowych. Ta zależność jest szczególnie widoczna w przypadku astmy zawodowej, której rozwój często poprzedza nieżyt nosa związany z wykonywaną pracą.
Nowoczesne podejście do leczenia
Terapia nieżytu nosa musi być dostosowana do jego przyczyny. W przypadku alergicznego nieżytu nosa standardem są kortykosteroidy donosowe, czasem uzupełniane lekami przeciwhistaminowymi. W nieżycie naczynioruchowym skuteczne mogą być preparaty zawierające azelastynę lub miejscowe steroidy. W kontekście profilaktyki nieżytu nosa infekcyjnego kluczową rolę odgrywa szczepienie przeciwko różnym patogenom, w tym wirusom grypy, COVID-19, adenowirusom oraz bakteriom takim jak Streptococcus pneumoniae czy Haemophilus influenzae.
Perspektywy na przyszłość
Rozwój technologii mobilnych otwiera nowe możliwości w diagnostyce i monitorowaniu nieżytu nosa. Powstające aplikacje zdrowotne, choć wymagające dalszej walidacji naukowej, mogą w przyszłości stanowić cenne narzędzie wspierające proces diagnostyczny i terapeutyczny.
Nieżyt nosa, mimo iż często postrzegany jako błaha dolegliwość, może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów i prowadzić do poważnych powikłań. adekwatne zrozumienie mechanizmów choroby oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia ma najważniejsze znaczenie dla skutecznej terapii i zapobiegania powikłaniom.
DSikora, fot. cottonbro studio, pexels
