Silne łzawienie, wodnisty katar, męczący kaszel i swędząca wysypka. To mogą być objawy alergii. Może być niepozorna, ale bardzo uciążliwa. Szacuje się, iż aż 30% populacji cierpi na różnego rodzaju alergie i odsetek ten ciągle rośnie. Przyczyn chorób alergicznych wymienia się wiele, od czynników genetycznych przez środowiskowe po ogólny stan zdrowia pacjenta.
Wśród ogółu pokutuje przekonanie, iż określona alergia jest dana człowiekowi raz i na całe życie. Prawda wygląda jednak trochę inaczej. Zdarza się, choć bardzo rzadko, iż uczulenie znika samoistnie. Bywa również i tak, iż pojawia się nowe, choćby w zaawansowanym wieku, co wywołuje zdziwienie u większości pacjentów. Mimo różnych objawów i wielkiej ilości potencjalnych alergenów mechanizm powstawania reakcji uczuleniowej jest zawsze taki sam, a podatność na jej wystąpienie mamy najprawdopodobniej zapisaną w genach.
Objawy alergii
Czym jest alergia? Obrazowo można ją opisać jako błąd w oprogramowaniu organizmu. Czynniki alergizujące, takie jak pyłki roślin czy sierść zwierząt, w normalnych warunkach są nieszkodliwe i powinny być ignorowane przez układ odpornościowy. Organizm alergików traktuje je jednak jako zagrożenie, uruchamiając mechanizm obronny związany z produkcją histaminy.
Uwolnienie tego hormonu daje początek kaskadzie następujących po sobie reakcji komórek układu odpornościowego, oczywiście nieadekwatnych do rzeczywistego niebezpieczeństwa. Pacjentowi zaczyna dokuczać łzawienie, kichanie, katar i wysyp-ka. jeżeli kontakt z alergenem jest epizodyczny, objawy ustępują po około trzech godzinach. Najczęściej jednak mamy do czynienia z sytuacją, kiedy nie można go całkowicie wyeliminować z otoczenia (dotyczy to np. kurzu czy pyłków roślin). Wtedy objawy alergii stają się przewlekłe i utrudniają normalne funkcjonowanie. Na szczęście współczesna farmakologia oferuje coraz bezpieczniejsze i skuteczniejsze leki przeciwalergiczne.
Leki antyhistaminowe 1 generacji
Chociaż histamina została zidentyfikowana dość wcześnie, bo już w 1907 roku, długo nie była wiązana z występowaniem reakcji uczuleniowej. Do lat 30. XX wieku nie znano mechanizmu powstawania alergii, przez co nie potrafiono jej skutecznie leczyć. Dopiero w 1942 roku powstały pierwsze leki antyhistaminowe, a wśród nich stosowana także w tej chwili difenhydramina.
Mechanizm działania tej substancji polega przerywaniu szerzącej się reakcji alergicznej poprzez blokowanie recepto-rów histaminowych. W ten sam sposób działają nowoczesne leki, z tą różnicą, iż powodują mniej skutków ubocznych. Zasada jest taka, iż im nowszy lek, tym mniejszy jego wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Jak już wspomniano, difenhydramina należy do najstarszej, pierwszej, generacji leków przeciwhistaminowych. Jej głównym działaniem ubocznym jest senność, dlatego wykorzystuje się ją również jako środek ułatwiający zasypianie w złożonych preparatach przeciwbólowych przeznaczonych do stosowania na noc.
Leki antyhistaminowe 2 generacji
W latach 80. zsyntetyzowano zupełnie nowe substancje, zaliczane do drugiej generacji leków przeciwhistaminowych. Znalazły się wśród nich cetyryzyna i loratadyna, które charakteryzują się niewielkim stopniem przenikania do ośrodkowego układu nerwowego.
Za największe zalety tych leków uznaje się wybiórcze hamowanie receptorów biorących udział w reakcji uczuleniowej, działanie utrzymujące się od 12 do 24 godzin i brak efektu senności. Oczywiście w praktyce nie do końca tak to wygląda i niektóre osoby po ich zażyciu czują się ospałe, a choćby mają problem z prowadzeniem auta czy z obsługą maszyn. Rozwiązanie tego problemu zapewnia przyjmowanie leku wieczorem przed snem, nie u wszystkich chorych jednak efekt leczniczy utrzymuje się wówczas przez całą dobę.
Leki antyhistaminowe 3 generacji
Po otrzymaniu cetyryzyny i loratadyny naukowcy nie osiedli na laurach i przez cały czas poszukiwali środka doskonałego, a więc ta-kiego, który przynosiłby alergikom ulgę bez powodowania nie-przyjemnych efektów ubocznych. Powstały kolejne substancje, niekiedy zaliczane do trzeciej generacji leków przeciwhistaminowych, takie jak feksofenadyna, desloratadyna i lewocetyryzyna.
U większości ludzi środki te nie tylko gwałtownie i długo działają, ale również nie powodują senności. Dzięki temu mogą być zażywane o dowolnej porze dnia, w momencie pojawienia się pierwszych objawów alergii. Desloratadynę, czyli główny czynny metabolit loratadyny, wyodrębniono jako osobny lek, kiedy okazało się, iż ta druga, aby zadziałać, musi zostać przetworzona przez organizm. Wyizolowanie lewocetyryzyny, najaktywniejszej frakcji cetyryzyny, pozwoliło na zmniejszenie dawki leku bez wpływu na jego skuteczność terapeutyczną.
Leki przeciwalergiczne na receptę
Do najnowszych leków przeciwuczuleniowych należą również takie substancje jak rupatadyna i bilastyna, ale obydwie są dostępne tylko na receptę. Rupatadyna jako jedyna wykracza w pewnym sensie poza charakterystykę leków tej grupy, ponieważ oprócz wpływu na receptory histamino-we ma dodatkowy mechanizm działania antyalergicznego, po-legający na blokowaniu recepto-rów dla czynnika aktywującego płytki (ang. platelet-activating factor, PAF). Czynnik ten nasila między innymi skurcz i nad reaktywność oskrzeli, co może być bardzo niebezpieczne w silnej reakcji uczuleniowej. Wszystkie leki z tej grupy, z wyjątkiem feksofenadyny, wykazują dodatkowo działanie przeciwzapalne.
Czy leki antyhistaminowe są skuteczne?
Leki przeciwhistaminowe co prawda nie leczą, ale wielu chorym umożliwiają normalne funkcjonowanie w okresie na-silenia objawów. Lekarze często przepisują je również przy dolegliwościach podobnych do charakterystycznych symptomów alergii. Wynika to z faktu, iż katar, kaszel i łzawienie mają ten sam mechanizm powstawania bez względu na przyczynę.
Immunoterapia swoista czym jest
W leczeniu chorób alergicznych coraz popularniejsza staje się swoista immunoterapia alergenowa. Na czym ona polega? Po zidentyfikowaniu źródła uczulenia lekarz dobiera pacjentowi szczepionkę zawierającą odpowiednie dawki alergenu, które podaje się wzrastająco w określonych odstępach czasu. Podobnie jak w przypadku tradycyjnych szczepień organizm uczy się wtedy radzić sobie z patogenem i re-akcja nadwrażliwości stopniowo się wycisza. Popularnie leczenie to nazywa się odczulaniem.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.
