Insulina – jak ją przechowywać?
Insuliny powinny być przechowywane w lodówce w temperaturze między 4, a 7 stopni Celsjusza. Warto jednak podkreślić, iż ampułkę, którą pacjent aktualnie używa, można trzymać w temperaturze pokojowej w zależności od producenta między 4 a 6 tygodni, co zwykle wystarcza na wykorzystanie całej fiolki leku.
- Dowiedz się więcej: Cukrzyca – rodzaje i klasyfikacja
Odnośnie przechowywania powinno się uważać na następujące elementy:
- Nie zamrażać insuliny. Zamrożony preparat należy oddać do utylizacji.
- Chronić insulinę przed słońcem i źródłami ciepła, takimi jak urządzenia elektryczne, czy grzejniki.
Gdzie aplikować insulinę?
Insulinę aplikujemy w okolice brzucha, ramienia lub uda. W przypadku niektórych insulin jedne miejsca są lepsze od innych, stąd:
- analogi szybkodziałające (Apidra, Humalog, NovoRapid): brzuch
- klasyczna insulina ludzka krótkodziałająca (Actrapid, Gensulin R, Humulin R, Insuman Rapid, Polhumin R): brzuch
- analog długodziałający (Abasaglar, Lantus, Toujeo, Levemir, Tresiba): udo, pośladki
- klasyczna insulina ludzka o przedłużonym czasie działania (Gensulin N, Humulin N, Insulatard, Insuman Basal, Polhumin N): udo, pośladki
- preparat dwuanalogowy insuliny (Humalog Mix 25, NovoMix 30,50): brzuch, ramię udo
- mieszanka klasycznej insuliny ludzkiej (Gensulin M 30,40,50, Humulin M, Insuman Comb, Mixtard, Polhumin Mix): brzuch, ramię udo
Miejsce wstrzykiwania powinno się zmieniać przy każdej aplikacji o co najmniej 1 cm w stosunku do poprzedniego wkłucia.
Jakie są rodzaje penów do insulin?
Wstrzykiwacze dostępne na rynku farmaceutycznym dzielą się na jednorazowe oraz wielorazowe. Jednorazowe są już z fabrycznie założoną ampułką leku, po zużyciu należy wyrzucić pena. Wielorazowe wstrzykiwacze mają możliwość wymiany ampułek insuliny. Można je dostać w poradni diabetologicznej, lub kupić w aptece.
Jak wykonać podanie insuliny?
Miejsce wkłucia powinno być czyste oraz bez widocznych zmian skórnych, obrzęków oraz urazów.
Po wyborze miejsca wkłucia należy przytrzymać fałd skóry wolną dłonią. Następnie wbić igłę pod kątem 90 lub 45 stopni. Następnie wykonać wstrzyknięcie naciskając spust wstrzykiwacza.
Można podawać insulinę bez trzymania fałdu skóry, wtedy zawsze wybieramy kąt 90 stopni. Po wykonaniu wkłucia pen powinien pokazywać cyfrę 0. Zanim wyciągniemy igłę, warto odczekać 10 sekund. Przycisk podawania dawki zwalniamy dopiero po wyjęciu igły.
Jak zaaplikować insulinę dzięki wstrzykiwacza jednorazowego?
Jeśli przechowujemy wstrzykiwacz z insuliną w lodówce, warto 1-2h przed podaniem wyjąć go do ogrzania. Aplikacja zimnej insuliny może wywołać reakcję bólową w miejscu wkłucia.
- Zdejmujemy nakładkę wstrzykiwacza.
- Oceniamy wygląd insuliny. Ważne, żeby zobaczyć czy roztwór jest klarowny. W przypadku zmiany koloru lub pojawienia się zmętnienia czy osadu, warto sprawdzić, czy dla danej insuliny taka zmiana jest naturalna, czy należy ją zutylizować.
- Ściągamy folię ochronną igły.
- Zakładamy igłę na wstrzykiwacz.
- Wykonujemy test bezpieczeństwa:
→ Ustalamy dawkę 2 j.
→ Ściągamy zewnętrzną osłonkę igły. Odkładamy ją na bok.
→ Ściągamy wewnętrzną osłonkę igły. Wyrzucamy ją.
→ Trzymając wstrzykiwacz z igłą skierowaną ku górze, stukamy palcem w celu usunięcia pęcherzyków powietrza
→ Naciskamy przycisk dozujący. Na końcu igły powinna pojawić się kropla preparatu. jeżeli jej nie ma, powtarzamy czynność do skutku.
- Jeśli kropla nie pojawia się po paru próbach, warto zmienić igłę na nową, ponieważ przyczyną może być jej zatkanie.
- Jeśli wymiana igły nie przyniosła efektu, najprawdopodobniej wstrzykiwacz jest uszkodzony.
Po pozytywnym teście bezpieczeństwa ustawiamy wymaganą dawkę insuliny dzięki pokrętła. Zanim rozpoczniemy wskaźnik dawki powinien wskazywać zero.
- Wybieramy miejsce wkłucia.
- Wbijamy igłę pod skórę.
- Naciskamy przycisk dozujący aż wskaźnik pokaże zero.
- Odliczamy 10 sekund, przez cały czas trzymając przycisk dozujący.
- Wyciągamy igłę.
- Puszczamy przycisk dozujący.
- Zakładamy zewnętrzną osłonkę igły.
- Wykręcamy igłę.
- Nakładamy nasadkę wstrzykiwacza.
Jak podać insulinę dzięki wstrzykiwacza wielorazowego?
W przeciwieństwie do wstrzykiwaczy jednorazowych, ich wielorazowe odpowiedniki mogą być użyte wielokrotnie. Wymagają one samodzielnego umieszczenia wkładu z insuliną. W tym celu należy stosować się do następujących kroków:
- Ściągnąć nasadkę wstrzykiwacza.
- Odkręcić oprawkę zabezpieczającą ampułkę insuliny.
- Jeśli tłok jest wysunięty, to należy do wcisnąć.
- Wsunąć ampułkę do oprawki końcem posiadającym gwint, tak aby była możliwość przykręcenia do niego igły.
- Przykręcić dolną część wstrzykiwacza.
Pozostałe elementy są identyczne jak w przypadku aplikacji wstrzykiwaczem jednorazowym.
Dlaczego powinno się wymieniać igłę za każdym razem?
Obecnie do większości insulin pacjenci nie dostają bezpłatnych igieł, a choćby jeżeli tak to jest to 1 igła na każdy pen insuliny. Zgodnie z naszą wiedzą jedna fiolka jest używana wielokrotnie, więc w żaden sposób nie zaspokaja to zapotrzebowania pacjenta w igły. W związku z powyższym w aptece można spotkać się z niechęcią ze strony pacjentów do samodzielnego zakupu igieł, choćby jeżeli ich cena jest niezwykle niska. Niemniej jednak warto uświadomić pacjentów, iż każdorazowa wymiana igły jest koniecznością.
Igły powinny być wymieniane po każdym podaniu insuliny z następujących powodów:
- igła po każdym użyciu ulega deformacji i stępieniu, co może powodować bolesne ukłucia skóry, występowanie większych ran czego efektem jest większe ryzyko pojawienia się bliznowców. Gołym okiem nie jesteśmy w stanie ocenić stanu igły ze względu na jej wielkość.
- po jednorazowym użyciu igła traci jałowość, co powoduje występowanie wysokiego ryzyka zakażenia podczas ponownego użycia
- po podaniu insuliny istnieje ryzyko częściowego zaczopowania igły pozostałością preparatu. Ponowne użycie tej samej igły spowoduje podanie niepełnej dawki leku, co może skutkować wahaniem poziomu glukozy we krwi.
- przechowywanie wstrzykiwacza z założoną igłą może powodować dostawanie się powietrza do wnętrza preparatu oraz wywoływać zmiany temperatur, co może zanieczyścić oraz uszkodzić fiolkę z insuliną oraz sam wstrzykiwacz.
Gdzie utylizować zużyte igły?
Igieł po podaniu insuliny nie powinno się wyrzucać do kosza na śmieci. Najlepiej zebrać je do szczelnego pojemnika wykonanego z twardego materiału, może być to przykładowo słoik. Zużyte igły można oddać do lokalnego Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK), lub spytać w najbliższej przychodni, lub aptece, czy zajmują się utylizacją igieł.
Autor: mgr farm. Martyna Piotrowska
Bibliografia:
- Rodzaje insulin. Małgorzata Marszałek. 13.03.2018 r. Polskie Towarzystwo Diabetologów. diabetyk.org.pl
- Najczęściej popełniane błędy w użytkowaniu igieł. Diabetologiczna akademia NovoNordisk.
- Szewczyk A., Tobiasz-Kałkun N., Stefanowicz-Bielska A. et al., Practice Guidelines of Nursing and Midwifery Diabetes Care – 2023. A position statement of Polish Federation for Education in Diabetology. Pielęgniarstwo XXI wieku/Nursing in the 21st Century. 2022: 4(81): 267-312. DOI : 10.2478/pielxxiw-2022-0035.
- Zasady podawania insuliny. Diabetologiczna akademia NovoNordisk.
- Charakterystyka Produktu Leczniczego, Lantus SoloStar.
