Instytut Karolinska i Szwecja zrezygnowały ze zmiany płci u nieletnich

Kilka lat temu zaczęto rutynowo dokonywać w Szwecji procesu zmiany płci (określanej też jako korekta płci, tranzycja płci lub uzgodnienie płci) u osób małoletnich, odczuwających dysforię płciową, czyli dyskomfort lub cierpienie spowodowane nieakceptacją swojej płci biologicznej. Jednak Instytut Karolinska – prestiżowy uniwersytet medyczny i szpital uniwersytecki, znany z przyznawania Nagrody Nobla z medycyny lub fizjologii – zrezygnował z takiego permisywnego i afirmatywnego podejścia. Dlaczego?

Szpital Dziecięcy im. Astrid Lindgren Instytutu Karolinska, fot. Holger Ellgaard/Wikimedia z późn. zm.

Transpłciowość, dysforia płciowa i zmiana płci w Szwecji

Nowe zalecenia Instytutu Karolinska, odnoszące się przede wszystkim do Szpitala Dziecięcego im. Astrid Lindgren, zakończyły stosowaną wcześniej praktykę przepisywania blokerów dojrzewania i hormonów płciowych osobom z dysforią płciową, będącym przed osiemnastką. Dotychczasowe afirmacyjne podejście (wg którego dziecko lub nastolatek sam wie, kim się czuje i kim chce być i może świadomie decydować o zmianie płci) odrzucono, zostawiając otwartą ścieżkę wyłącznie w ramach indywidualnego postępowania eksperymentalnego [1].

Instytut Karolinska zdecydował się na to po tym, jak z polityki zmiany płci u osób małoletnich odeszła w 2020 roku Finlandia. Jej Urząd ds. Zdrowia (fin. Palveluvalikoima, ang. Council for Choices in Health Care in Finland) dokonał przeglądu badań i stwierdził [2], iż nie ma jednoznacznych dowodów na to, iż podawanie blokerów dojrzewania i hormonów płciowych poprawia sytuację pacjentów.

Obawy wyszły także od naukowców, lekarzy i psychologów brytyjskich. Brytyjski NHS (ang. National Health Services) zlecił przygotowanie niezależnego raportu [3]. Jego wynik wskazał, iż leki stosowane do tranzycji płci mogą wywoływać poważne skutki uboczne. Wiele z nich występuje często, a nie – jak zwykło się o skutkach ubocznych myśleć – raz na kilka tysięcy osób.

Skutki uboczne i obawy o bezpieczeństwo a rezygnacja z polityki zmiany płci

Faktycznie, blokery hormonów płciowych (blokery dojrzewania), które podaje się młodym osobom identyfikującym się jako trans lub niebinarni, wywołują osteopenię lub osteoporozę, zaburzenia lękowe i depresję, toksyczne uszkodzenia wątroby i jej nowotwory, jak również zaburzenia układu krwionośnego i moczowo-płciowego [4], [5], [6], [7]. Najprawdopodobniej opóźniają także dojrzewanie mózgu [3] – a wraz z nim zyskanie umiejętności racjonalnego myślenia, regulowania emocji czy rozważania konsekwencji swoich działań.

Środki farmaceutyczne do korekty płci odpowiadają także za trwałą zmianę wyglądu. U chłopców pod ich wpływem sylwetka przybiera kobiecego kształtu, rosną też gruczoły piersiowe. Natomiast u dziewcząt uwydatnia się jabłko Adama oraz męski zarost. Zachodzi też nieodwracalna, męska mutacja głosu.

Szwecja i Finlandia wycofały się z afirmacyjnej polityki zmiany płci

W ciągu raptem kilku lat wzrost liczby nieletnich, deklarujących iż są trans lub niebinarni, wyniósł kilka tysięcy procent [8], [9]. Ponieważ spora ich część skierowana została na tranzycję płci, to z czasem przybyło osób, którym w młodym wieku częściowo (farmakologicznie) lub całkowicie (chirurgicznie) zmieniono płeć, a gdy dorosły, oceniły to jako okaleczenie. Z dysforii płciowej zaś wyrosły. W istocie, liczne badania wykazały, iż u od 60 do 90% młodych ludzi doświadczających dysforii płciowej mija ona wraz z wiekiem [10], [11], [12], [13], [14], [15].

Z wszystkich tych powodów Finlandia wycofała się z afirmacyjnej polityki tranzycji płci. Jedynie w specyficznych, indywidualnie ocenianych przypadkach można w tej chwili w kraju tym zmienić płeć osobie małoletniej. W lutym 2022 roku również szwedzka Krajowa Rada ds. Zdrowia i Opieki Społecznej (szwed. Socialstyrelsen) – już po decyzji Instytutu Karolinska – odrzuciła taki model. „Dysforia płciowa oznacza zaburzenie psychiczne lub ograniczoną zdolność funkcjonowania w życiu codziennym” – piszą szwedzcy eksperci [16]. I kontynuują: „Na prośbę Krajowej Rady ds. Zdrowia i Opieki Społecznej sporządzono przegląd literatury, w którym dokonano weryfikacji wszystkich odpowiednich badań dotyczących wpływu i bezpieczeństwa leczenia hormonalnego. Z opublikowanego dzisiaj raportu wynika, iż ​​nie pozostało możliwe wyciągnięcie jednoznacznych wniosków na temat skuteczności i bezpieczeństwa terapii w oparciu o dowody naukowe”. Podkreślają, iż „ryzyko przeważa korzyści”.Zarówno Finlandia, jak i Szwecja, postawiły na wzmacnianie u młodzieży samoakceptacji ich płci biologicznej oraz na psychoterapię, zamiast nieodwracalnych i szkodliwych dla zdrowia procedur farmakologicznych i chirurgicznych.

Artykuł ten mogłem napisać dzięki wsparciu na portalu Patronite, za co uprzejmie dziękuję moim Patronom. jeżeli tekst się Państwu podoba, zachęcam do odwiedzenia mojego profilu w tym serwisie i dołączenia do moich Patronów. Pięć lub dziesięć złotych nie jest dużą kwotą. Jednak przy wsparciu wielu mogę dzięki niemu poświęcać czas na pisanie artykułów, nagrywanie podkastów oraz utrzymywać i rozwijać stronę.

Literatura

[1] „Ny riktlinje för hormonbehandling till minderåriga patienter med könsdysfori”. Karolinska Universitetssjukhuset (2021).

[2] Palveluvalikoimaneuvoston suositus (PALKO). „Alaikäisten sukupuoli-identiteetin variaatioihin liittyvän dysforian lääketieteelliset hoitomenetelmät” (2020).

[3] The Cass Review. „Independent review of gender identity services for children and young people: Interim report” (2022).

[4] Daniel Klink i wsp. „Bone mass in young adulthood following gonadotropin-releasing hormone analog treatment and cross-sex hormone treatment in adolescents with gender dysphoria”. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. (2015)

[5] Hayley Braun i wsp. „Cancer in Transgender People: Evidence and Methodological Considerations”. Epidemiologic Review (2017).

[6] „Risk of pseudotumor cerebri added to labeling for gonadotropin-releasing hormone agonists”. American Academy of pediatrics (2022).

[7] Paul J. Connelly i wsp. „Gender-affirming hormone therapy, vascular health and cardiovascular disease in transgender adults”. Hypertension (2019).

[8] Lisa Marchiano. „Gender detransition: a case study”. Journal of Analytical Psychology (2021).

[9] Carl Heneghan i Tom Jefferson. „Gender-affirming hormone in children and adolescents”. BMJ EBM Spotlight (2019).

[10] Madeleine S. C. Wallien i wsp. „Psychosexual outcome of gender-dysphoric children”. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry (2008).

[11] Thomas D. Steensma i wsp. „Factors associated with desistence and persistence of childhood gender dysphoria: a quantitative follow-up study”. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry (2013).

[12] Alexander Korte i wsp. „Gender identity disorders in childhood and adolescence: currently debated concepts and treatment strategies”. Deutsches Ärzteblatt International (2008).

[13] Jiska Ristori i wsp. „Gender dysphoria in childhood”. International Review of Psychiatry (2016).

[14] Devita Singh i wsp. „A follow-up study of boys with gender identity disorder”. Frontiers in Psychiatry (2021).

[15] Kelley D. Drummond i wsp. „A follow-up study of girls with gender identity disorder”. Developmental psychology (2008).

[16] Socialstyrelsen. „Uppdaterade rekommendationer för hormonbehandling vid könsdysfori hos unga” (2022).