Zwiększona ekspozycja na zanieczyszczenie powietrza (cząsteczki średnicy 2,5 um, M25) powoduje podwyższenie ryzyka niedrobnokomórkowego raka płuca u niepalących osób, u których stwierdza się obecność mutacji w genie EGFR. Powodowane jest to napływem makrofagów i zwiększeniem stężenia mediatora zapalnego, interleukiny 1β, która promuje karcynogenezę w komórkach układu oddechowego. Niemal połowa niepalących chorych na raka płuca ma mutację w genie EGFR.
Do badania włączono 447 932 osoby w celu określenia związku pomiędzy zwiększonym stężeniem cząsteczek PM25 a rozwojem raka. Badacze wykonali też analizy niewielkich próbek zdrowej tkanki płucnej i wykryli obecność mutacji w genie EGFR w 15% przypadków i w genie KRAS w 53% przypadków. Powstawanie mutacji kierunkowych, takich jak mutacji EGFR i KRAS jest konsekwencją starzenia się komórki i ma niski potencjał nowotworzenia. W przypadku narażenia na zanieczyszczenie powietrza do nowotworzenia dochodzi szybciej, tym samym zanieczyszczenie powietrza nasila odpowiedź makrofagów.
Być może w przyszłości możliwa będzie poprawa profilaktyki raka płuca poprzez identyfikację osób niepalących z obecnością mutacji w genie EGFR, zanim dzięki niskodawkowej tomografii komputerowej zidentyfikowane zostaną przednowotworowe zmiany o typie „matowej szyby”. Dalsze badania dotyczyć prawdopodobnie będą farmakoprewencji dzięki inhibitorów interleukiny 1β.
Obecnie do programu przesiewowego z wykorzystaniem niskodawkowej tomografii komputerowej kwalifikują się osoby w wieku od 55 do 80 lat z wywiadem co najmniej 30 paczkolat, którzy przez cały czas palą albo rzucili palenie w ciągu ostatnich 15 lat. Zastosowanie niskodawkowej tomografii komputerowej pozwoliło na redukcję śmiertelności o 20% w porównaniu z wykonywaniem zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej (National Lung Screening Trial). W badaniu klinicznym TALENT (Taiwan Lung Cancer Screening for Never Smoker Trial) niskodawkową tomografię komputerową wykonywano u osób z grupy wysokiego ryzyka (rak płuca w wywiadzie rodzinnym, palenie bierne lub obecność schorzenia pulmonologicznego). Raka płuca wykryto u 2,6% uczestników badania.
Opracowanie: dr n. med. Katarzyna Stencel
