Eksperci szacują, iż choćby około 35-55% chorych przyjmowanych do szpitala jest niedożywionych. 20% z nich jest w stanie ciężkiego niedożywienia wymagającego natychmiastowej interwencji.
- Jak choroba zaburza równowagę organizmu?
- Odpowiednie żywienie w chorobie – na co zwrócić uwagę?
- Żywienie medyczne jako element leczenia
- Żywienie a rekonwalescencja
Pacjenci z niedożywieniem są narażeni na:
- powikłania
- dłuższy czas hospitalizacji
- opóźnienie procesu rekonwalescencji
- obniżenie jakości życia.
Prawidłowa dieta, a w przypadku niedoborów żywieniowych zastosowanie żywienia medycznego, to niezbędne czynniki w każdym z trzech etapów leczenia:
- diagnozie
- leczeniu
- procesie rekonwalescencji.
Choroba zaburza równowagę organizmu
Każda choroba, a szczególnie wymagająca intensywnego leczenia, narusza równowagę w organizmie i powoduje jego nieprawidłowe funkcjonowanie.
Może objawiać się on:
- ogólnoustrojowym stanem zapalnym
- wzmożoną pracą układu odpornościowego
- zwiększonym metabolizmem, a co za tym idzie, wzrostem zapotrzebowania energetycznego.
Osoby chore często skarżą się na zmniejszenie apetytu. Wielu czuje niechęć do jedzenia. Zmieniają się także preferencje smakowe (szczególnie w chorobach nowotworowych).
Odpowiednie żywienie ważne już w momencie postawienia diagnozy
Niedobory energii i składników odżywczych prowadzą do niedożywienia. A w konsekwencji do chudnięcia i pogorszenia funkcjonowania organizmu na wszystkich płaszczyznach:
- niedożywiony pacjent jest osłabiony
- może mieć gorsze samopoczucie
- bywa drażliwy
- skarży się na zaburzenia snu
- doskwierają mu obrzęki, bóle mięśniowe czy problemy z gojeniem ran.
To z kolei może wpływać negatywnie na jego nastawienie do leczenia lub rekonwalescencji i wydłużać te procesy.
W przypadku niektórych chorób, np. nowotworów, istnieje możliwość wdrożenia potrzebnej interwencji żywieniowej jeszcze przed rozpoczęciem leczenia. Tak, aby przygotować organizm do zabiegu operacyjnego czy też chemio-, radioterapii. Zdarza się jednak, iż leczenie rozpoczyna się natychmiast po rozpoznaniu, jak w przypadku udaru mózgu. Wówczas wsparcie żywieniowe powinno się wprowadzić najwcześniej jak to możliwe, w celu pokrycia zwiększonego na skutek obecności stanu zapalnego i zmian metabolicznych zapotrzebowania białkowo-kalorycznego.
Żywienie medyczne – integralny element leczenia
Nieprawidłowo odżywiony organizm może gorzej radzić sobie z różnymi dolegliwościami związanymi z prowadzony leczeniem (np. chemioterapią). Może być także narażony na powikłania pooperacyjne i dłuższy pobyt w szpitalu, co nie jest obojętne dla samopoczucia chorego i jego bliskich.
Pobieranie pokarmów u osób chorych w ilości pokrywającej zapotrzebowanie na składniki odżywcze pacjenta bywa utrudnione. Czasami bywa choćby niemożliwe. W takiej sytuacji cennym źródłem niezbędnej ilości białka czy energii może być żywienie medyczne stosowane pod nadzorem lekarza i dobrane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Wybór metody żywienia powinno się opierać na analizie stanu klinicznego chorego, stopniu i rodzaju niedożywienia, planowanym czasie żywienia oraz okresie stosowania żywienia (np. przedoperacyjne, pooperacyjne). Naturalną drogą podawania posiłków jest droga doustna. Jednak w sytuacji, w której ten sposób jest niemożliwy lub niewystarczający, powinno zostać wdrożone żywienie dojelitowe bezpośrednio do żołądka lub jelita (tzw. sztuczny dostęp). A w ostateczności pozajelitowe (dożylne).
– Chory musi otrzymywać wraz z dietą tyle składników odżywczych, ile potrzebuje jego walczący z chorobą organizm. To istotny element wsparcia całego procesu leczenia. Dzięki odpowiedniemu odżywieniu pacjenta, zmniejsza się ryzyko powikłań pooperacyjnych a także możliwa jest rehabilitacja. W sytuacjach, w których możliwe jest skuteczne żywienie dojelitowe należy wykorzystywać tę drogę podaży. Najpierw doustną, a gdy sytuacja tego wymaga, bezpośrednio do żołądka lub jelita. Jest to niezwykle istotne pod kątem utrzymania prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, jak również metabolizmu człowieka – wyjaśnia Marcin Folwarski, Przewodniczący Sekcji Domowego Żywienia Do- i Pozajelitowego POLSPEN oraz adiunkt Katedry Żywienia Klinicznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
– Kosmki jelitowe potrzebują substancji odżywczych ze światła przewodu pokarmowego. A ich prawidłowe działanie wpływa na funkcjonalność bariery jelitowej. Może to mieć znaczenie w występowaniu powikłań metabolicznych i infekcyjnych. Szczególnie u pacjentów w ciężkim stanie. Natomiast żywienie pozajelitowe powinno być stosowane w przypadkach, gdy układ pokarmowy nie funkcjonuje prawidłowo, przez co nie przyswaja energii i składników odżywczych lub wówczas, gdy nie można uzyskać dostępu dojelitowego – dodaje dr n. med. Marcin Folwarski.
Rekonwalescent także ma zwiększone potrzeby żywieniowe!
Żywienie medyczne ma zastosowanie także podczas rekonwalescencji. Kontynuacja wsparcia żywieniowego po zakończeniu hospitalizacji jest również bardzo ważna i nie należy o niej zapominać.
Pacjenci po pobycie na oddziale intensywnej terapii, choćby o ile wychodzą z niego o własnych siłach, często mają zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Może być je trudno zaspokoić tradycyjną dietą. W takich sytuacjach lekarz może zarekomendować doustne żywienie medyczne. Natomiast o ile chory nie może spożywać pokarmu doustnie lub jest ono niewystarczające i wymaga długotrwałego żywienia przez sztuczny dostęp, procedura żywienia dojelitowego może być przez cały czas realizowana po wypisaniu ze szpitala, przy wsparciu poradni żywieniowej. Finansuje ją NFZ. To w praktyce dla pacjenta i jego rodziny oznacza, iż nie ponoszą kosztów z tym związanych.
– Należy pamiętać, iż z perspektywy pacjenta hospitalizacja jest etapem leczenia, ale często nie jego zakończeniem. Niekiedy pomimo braku wskazań do hospitalizacji wymagane jest kontynuowanie żywienia dojelitowego w warunkach domowych. Niestety, zbyt często pacjentów nie informuje się o możliwościach dalszego prowadzenia terapii żywieniowej pod opieką poradni żywieniowej. Dobra kooperacja lekarza w szpitalu z jednostką żywienia domowego umożliwia płynne przekazanie pacjenta a także skuteczne kontynuowanie terapii żywieniowej. Daje mu to szansę na szybszy powrót do zdrowia, zmniejszenie ryzyka powikłań a także ponownej hospitalizacji. To jest ten moment, w którym wiele zależy od nas – lekarzy a także całego personelu medycznego – mówi dr Folwarski.
O Fundacji Nutricia:
Misją Fundacji Nutricia jest edukacja o roli żywienia na różnych etapach życia człowieka. Wspieramy dzieci i rodziców, pacjentów oraz ich bliskich, jak również przedstawicieli środowiska medycznego, instytucji publicznych i organizacji pozarządowych, realizując działania edukacyjne na temat roli żywienia oraz finansując badania naukowe. dzięki naszych działań dążymy do: edukowania przyszłych pokoleń o kluczowej roli odpowiedniego żywienia w czasie 1000 pierwszych dni, ograniczenia skali problemu niedożywienia w chorobie a także budowania nawyków umożliwiających zdrowe starzenie się.
Źródła:
1 „Niedożywienie szpitalne. Metody oceny stanu odżywienia”, Joanna Ostrowska, Anna Jeznach-Steinhagen, 2017 rok.
Dziękujemy, iż przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. o ile Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook,
