Nie wszyscy pamiętają o żelaznej zasadzie obowiązującej podczas stosowania leków. Jak ona brzmi? „Lekarstwa należy popijać zawsze letnią przegotowaną wodą”. Niestety, niektórym zdarza się przyjmować leki w biegu, popijając je gorącą herbatą lub kawą, czasami sokiem, aby zamaskować przykry smak medykamentu. Nikt się nie zastanawia nad konsekwencjami takiego postępowania, a przecież to, co jemy i pijemy, zażywając leki, ma dla naszego organizmu olbrzymie znaczenie.
Doustne przyjmowanie leków na ogół wymaga ich popicia. Wiadomym jest, iż stopień wykorzystania substancji leczniczej zależy od rodzaju i ilości płynu wypitego po zażyciu medykamentu. Większa ilość płynu powoduje większe rozcieńczenie leku, co zwiększa jego biodostępność.
Jest to szczególnie ważne w przypadku substancji trudno i słabo rozpuszczalnych, takich jak kwas acetylosalicylowy (np. Aspiryna, Polopiryna, Acard, Polocard) czy niektóre antybiotyki (np. erytromycyna). Popijając wymienione środki, należy zużywać co najmniej 150–200 ml wody. Leki dobrze rozpuszczalne, takie jak teofilina (np. Theovent, Theospirex), wymagają mniejszej ilości płynów.
Zazwyczaj ustalenie, czy dana substancja lecznicza zalicza się do dobrze czy słabo rozpuszczalnych, stanowi problem, dlatego do popicia zaleca się zawsze szklankę wody (200–250 ml). Wskazane jest to zwłaszcza w stosunku do antybiotyków, które powinny być przyjmowane na czczo lub 1,5–2 godziny przed jedzeniem. Dzięki temu można szybciej uzyskać ich odpowiednio wysokie stężenie w osoczu.
Popijanie leków sokami
Jak już zaznaczono, istotny jest rodzaj stosowanego płynu. Leków nie powinno się popijać sokami owocowymi, w szczególności tymi z owoców cytrusowych (np. sokiem grejpfrutowym), herbatą, kawą, mlekiem, naparami ziołowymi i napojami zawierającymi alkohol. Nie zaleca się również wody mineralnej, ponieważ obecne w niej związki mogą zaburzać wchłanianie substancji leczniczych.
Wypicie soku grejpfrutowego prowadzi do hamowania działania enzymów, które są odpowiedzialne za metabolizm pewnych grup leków. Z kolei blokowanie metabolizmu substancji leczniczej przyczynia się do tego, iż nie ulega ona biotransformacji, a przez to wzrasta jej poziom we krwi. Dochodzi wówczas do nadmiernego działania leku i efektów toksycznych.
Wyjątkowa ostrożność wymagana jest tu przy lekach przeciwalergicznych, blokerach kanału wapniowego (stosowanych w leczeniu nadciśnienia) oraz przy cyklosporynie (leku immunosupresyjnym). Aby uniknąć interakcji między sokiem grejpfrutowym a lekiem, trzeba zachować między nimi co najmniej czterogodzinny odstęp.
Osłabienie wchłaniania lub przedawkowanie
Bardzo niekorzystnie na przemiany substancji leczniczych w ustroju wpływają flawonoidy i garbniki zawarte w herbacie. Związki te osłabiają wchłanianie między innymi neuroleptyków (np. haloperidolu i flufenazyny) oraz preparatów z żelazem. Kolejnym składnikiem herbaty, o którym nie należy zapominać, jest kofeina, bardziej znana z obecności w kawie.
Substancja ta może nasilać działanie wspomnianej już teofiliny, powodując wiele skutków ubocznych. Wchodzi ponadto w interakcje z często stosowanym kwasem acetylosalicylowym i nie mniej popularnym paracetamolem. Efektem tych interakcji jest silniejsze działanie zarówno substancji leczniczej, jak i samej kofeiny. Opisany synergizm może się zdarzyć po popiciu leku przeciwbólowego zawierającego kofeinę (np. Panadol Extra, Apap Extra, Solpadeine, Coffepirine, Etopiryna, Excedrin MigraStop) napojem z kofeiną, w tym Coca-Colą, Red Bullem czy innym napojem energetyzującym. Jego skutkiem bywa przedawkowanie kofeiny, co objawia się pobudzeniem układu nerwowego.
Popijanie leków mlekiem
Mleko i napoje mleczne, takie jak kefir czy jogurt, również nie są zalecane do popijania leków. Zawarte w nich jony wapnia tworzą z pewnymi substancjami leczniczymi nierozpuszczalne sole, co zaburza wchłanianie tych środków i zmniejsza efekt terapeutyczny. Do interakcji tego rodzaju predysponowane są leki stosowane w leczeniu osteoporozy, bifosfoniany (np. Bonviva, Ossica, Ostemax, Ostolek), oraz antybiotyki z grupy tetracyklin (np. Doxycyclinum, Unidox Solutab, Tetralysal).
Popijanie leków alkoholem
Szczególnie niebezpieczne interakcje występują w wyniku łączenia leków z alkoholem. Do środków farmakologicznych, których nie wolno mieszać z napojami alkoholowymi, zalicza się leki uspokajające, niektóre antybiotyki, metronidazol oraz łatwo dostępny paracetamol. Należy o tym bezwzględnie pamiętać i podczas farmakoterapii nie spożywać alkoholu.
Czym powinno się popijać leki?
Popijanie leków odpowiednim płynem jest niezwykle istotne, gdyż podnosi efektywność terapii i pozwala uniknąć przykrych, a choćby groźnych działań niepożądanych. Warto zatem pamiętać, iż większość substancji leczniczych powinna być przyjmowana ze szklanką przegotowanej, letniej wody – ubogiej w składniki mineralne.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.
