Możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań czyli możliwość dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych w prawie nazywana jest zdolnością do czynności prawnych.
Zdolność do czynności prawnych jest stopniowalna i nie każdy człowiek musi ją mieć. Wyróżniamy następujące rodzaje umiejętności czynności prawnych:
- brak zdolności do czynności prawnych – nabywać praw i zaciągać zobowiązań nie mogą osoby, które nie ukończyły 13 roku życia, a także osoby całkowicie ubezwłasnowolnione
- ograniczona zdolność do czynności prawnych – mają ją osoby, które ukończyły 13 rok życia, ale nie są pełnoletnie oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo
- pełna zdolność do czynności prawnych – mają ją osoby pełnoletnie oraz osoby nieubezwłasnowolnione – osoby te mogą samodzielnie nabywać prawa i zaciągać zobowiązania.
Osoba pełnoletnia to osoba, która ukończyła 18 rok życia. Wyjątek stanowi małoletnia kobieta (co najmniej 16 lat), której sąd z ważnych powodów pozwolił zawrzeć małżeństwo – w takim wypadku uzyskuje ona pełną zdolność do czynności prawnych.
Jakie czynności prawne może podejmować osoba niepełnoletnia?
Dziecko, które nie ukończyło 13 lat nie może samo zawierać umów czy nabyć praw. Wszystkie czynności prawne z udziałem dziecka jako strony nie wywołują żadnych skutków prawnych. To przedstawiciele ustawowi dziecka – najczęściej są nim rodzice, ale może to też być opiekun prawny, podejmują wszelkie decyzje w zakresie czynności prawnych wiążących dziecko i to wyłącznie oni mogą zawrzeć umowę dotyczącą dziecka. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż w niektórych sprawach niezbędna jest zgoda sądu opiekuńczego.
Dziecko, które ukończyło 13 lat, ale nie jest pełnoletnie może dokonywać czynności prawnych, ale potrzebuje do tego zgody swojego przedstawiciela ustawowego Tak więc za zgodą rodziców osoba niepełnoletnia może np. kupić skuter czy być właścicielem konta w banku (konto nie jest całkowicie samodzielne – podpięte jest pod rachunek rodzica, który ustala limity wypłat i płatności kartą). Ważność umowy, która została zawarta przez taką osobę bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. jeżeli rodzic ją potwierdzi jest ważna, jeżeli jej nie potwierdzi to nie wywołuje ona żadnych skutków prawnych. Dziecko może również samo potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej umiejętności czynności prawnych. Natomiast strona, która zawarła umowę z osobą z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych może wyznaczyć przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy.
Są jednak sytuacje, w których osoba, która ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych nie potrzebuje zgody przedstawiciela ustawowego i może samodzielnie:
- zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (np. może sama robić drobne zakupy spożywcze czy odzieżowe, kupić bilet do kina itd.)
- dysponować swoim zarobkiem, w tym stypendiami czy nagrodami, chyba iż sąd opiekuńczy postanowi inaczej
- podejmować czynności prawne dotyczące oddanych jej przez przedstawiciela ustawowego przedmiotów majątkowych do swobodnego użytkowania, za wyjątkiem czynności, do dokonania których konieczne jest uzyskanie zgody przedstawiciela np. dziecko może zlecić naprawę swojego telefonu komórkowego, ale aby go sprzedać musi już uzyskać zgodę rodzica.
Reasumując zgodnie z obowiązującym prawem dziecko może skutecznie zawrzeć umowę, jeżeli uzyska zgodę rodziców, a w określonych sytuacjach także sądu opiekuńczego. Dziecko do 13 roku życia nie może podpisywać żadnej umowy, a jeżeli podpisze to i tak nie jest ona ważna. Z kolei małoletni, który ukończył 13 lat, może samodzielnie zaciągać zobowiązania w drobnych bieżących sprawach życia codziennego – w pozostałych również musi uzyskać zgodę przedstawiciela ustawowego.
Zadanie w ramach projektu: „Nasze prawa-Wspólne sprawy” przez:
Stowarzyszenie Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie
Grant realizowany ze środków Unii Europejskiej w ramach projektu SPLOT WARTOŚCI
„Program finansowany jest przez Unię Europejską. Wyrażone opinie i poglądy są wyłącznie poglądami autora (autorów) i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający finansowanie nie mogą ponosić za nie odpowiedzialności.”
Zobacz też:
Społeczne i obywatelskie prawa dziecka
Chcesz podzielić się informacjami z Hrubieszowa i powiatu hrubieszowskiego z Czytelnikami lubiehrubie? Prześlij info i zdjęcia na adres [email protected]
Artykuł sponsorowany – tekst mat. partnera, fot. lubiehrubie
