Co znaczą wyniki badania krwi?
Podstawowym badaniem w celu diagnostyki chorób jest niewątpliwie morfologia krwi. Powinna być wykonywana profilaktycznie lub w momencie, gdy odczuwa się pogorszenie stanu zdrowia. Jak prawidłowo zinterpretować wyniki badania krwi?
Spis treści
- Co znaczą wyniki badania krwi?
- Jak przygotować się do badania krwi?
- Interpretacja wyników badania krwi
- Leukocyty (WBC, ang. white blood cells)
- Erytrocyty (RBC, ang. red blood cells)
- Trombocyty
- Lipidogram
- Próby wątrobowe
- Podsumowanie
Jak przygotować się do badania krwi?
Morfologię krwi wykonuje się w godzinach porannych na czczo, czyli po ok. 12-godzinnej przerwie od ostatnio spożywanego posiłku. Jednakże warto wypić niewielką ilość wody niegazowanej lub wody przegotowanej przed badaniem. Dzień przed nie powinno się zjadać tłustych posiłków, ani pić alkoholu. Jest to szczególnie ważne w przypadku badań pod kątem poziomu lipidów, cholesterolu
i glukozy. Morfologii nie należy również wykonywać podczas miesiączkowania, ponieważ może to wpływać na wyniki niektórych parametrów. W dniu badania należy być wypoczętym, unikać zbędnego stresu i dużego wysiłku fizycznego, a także zaprzestać palenia papierosów. Wypicie kawy lub herbaty również może zaburzyć wyniki. Należy poinformować personel medyczny o zażywanych na co dzień preparatach, w tym tych ziołowych oraz o suplementach diety. Lekarz zlecający badanie powinien poinformować pacjenta o możliwości zażycia przyjmowanych stale leków. jeżeli to możliwe, najlepiej przyjąć lek po wykonanym badaniu.[1,2]
Interpretacja wyników badania krwi
Leukocyty (WBC, ang. white blood cells)
Leukocyty, inaczej białe krwinki, służą do zabijania mikroorganizmów, takich jak bakterie i wirusy. Ich prawidłowe stężenie we krwi wynosi 11,0–17,0 × 109/l. Zmniejszenie ich poziomu (leukopenia) może wynikać z wielu powodów, np. trwającej infekcji (szczególnie wirusowych, np. przeziębienie), niedoborów witamin (np. witaminy B12 czy kwasu foliowego), zaburzeń wątroby, stosowanej chemioterapii lub radioterapii. Leukocytoza, czyli podwyższony poziom leukocytów, może świadczyć
o stanach zapalnych organizmu, czy infekcji bakteryjnej.[3,4]
Leukocyty dzielą się na kilka rodzajów:
- neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) – najliczniejsza grupa, ich wzrost następuje między innymi w ostrych zakażeniach,
- eozynofile (granulocyty kwasochłonne) – odpowiadają za degradowanie pasożytów, uczestniczą w niektórych odpowiedziach alergicznych,
- bazofile i mastocyty (granulocyty zasadochłonne) – wiążą się z przeciwciałami klasy IgE, a więc biorą udział w rozwoju chorób alergicznych, np. w astmie alergicznej,
- monocyty i makrofagi – degradują stare komórki, inicjują i regulują procesy immunologiczne oraz odpowiadają za fagocytozę mikroorganizmów,
- limfocyty – dzielą się na dwie grupy, tj. limfocyty T i limfocyty B. Limfocyty T wydzielają związki, które mają pomóc w funkcjonowaniu limfocytów B. Te z drugie z kolei uczestniczą
w humoralnej odpowiedzi układu odpornościowego, czyli odpowiadają za rozpoznawanie antygenów cząsteczek obcych i wytwarzają przeciwko nim przeciwciała.[3]
| Rodzaj leukocytów | Norma |
| Neutrofile | 2,4-7,0 × 109/l |
| Eozynofile | 0,04-0,3 × 109/l |
| Bazofile | 0,0–0,1 × 109/l |
| Monocyty | 0,16–0,8 × 109/l |
| Limfocyty | 0,8–4,0 × 109/l |
Tabela 1 Normy leukocytów w badaniu laboratoryjnym krwi [4]
Erytrocyty (RBC, ang. red blood cells)
Erytrocyty, inaczej krwinki czerwone, to pozbawione jądra komórki krwi, które uczestniczą
w transporcie tlenu z płuc do komórek dzięki hemoglobiny. Norma w przypadku kobiet wynosi 3,5–5,5 × 1012/l, a u mężczyzn 4,3–5,9 × 1012/l.[5] Ich poziom zmniejsza się wraz z wiekiem. Poziom niższy niż 10% normalnej wartości krwinek czerwonych we krwi sugeruje anemię (niedokrwistość). Niedobór może również wynikać z krwawienia, niedoboru żelaza, witaminy B12 czy kwasu foliowego. Nadmiar występuje we wrodzonych wadach serca, odwodnieniu, bezdechu sennym, nadprodukcji szpiku kostnego lub obturacyjnej chorobie płuc.[3]
W diagnostyce wykorzystuje się również następujące wskaźniki czerwonokrwinkowe, które pozwalają na różnicowanie niedokrwistości czy sprawdzenie nieprawidłowości krwinek, np. sferocytozy:
- MCV – średnia objętość krwinki czerwonej (ang. mean corpuscular volume), umożliwia
podział niedokrwistości, - RDW – wskaźnik anizocytozy krwinek czerwonych (ang. red cell distribution width), stanowi miarę zróżnicowania wielkości erytrocytów,
- MCH – średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej (ang. mean corpuscular volume), mówi o masie hemoglobiny w pojedynczym erytrocycie,
- MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w krwinkach czerwonych (ang mean corpuscular hemoglobin concentration), określa stężenie hemoglobiny w tzw. upakowanych
krwinkach czerwonych.[4]
Tabela 2. Normy i znaczenie wskaźników czerwonokrwinkowych w badaniu laboratoryjnym krwi [3,4]
| Wskaźnik | Norma | Jednostka | Niedobór | Nadmiar |
| MCV | 83–103 | fl (femtolitr) | niedobór żelaza, długotrwałe stany zapalne, talasemia | niedobór witaminy B12 i kwasu foliowego, alkoholizm, ciąża, zaburzenia wątroby, niedoczynność tarczycy |
| RDW | 12,1–14,1 | % | nieprawidłowa zmienność wielkości erytrocytów | niedobory żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego, zaburzenia szpiku kostnego |
| MCH | 22-34 | pg (pikogram) | niedobór żelaza, stany zapalne, talasemia | sferocytoza wrodzona |
| MCHC | 32-36 | g/dl | niedobór żelaza, stany zapalne, talasemia | sferocytoza wrodzona |
Retikulocyty to prekursory dojrzałych erytrocytów. Ich norma wynosi 0,5–2%. Świadczą o umiejętności odtwarzania nowych erytrocytów w szpiku kostnym. Dlatego ich wzrost obserwuje się w przypadkach utraty krwi. Spadek może oznaczać niedobór erytropoetyny, która odpowiada za pobudzanie procesu erytropoezy (tworzenia erytrocytów).[3,4]
Hematokryt (HCT) określa stosunek erytrocytów do objętości krwi. Jego niski poziom najczęściej pokrywa się z zaburzoną liczbą czerwonych krwinek. Norma wynosi 36–46% u kobiet i 41–53%
u mężczyzn.[5]
Zaburzenia poziomu hemoglobiny (Hb) również będą pokrywać się z nieprawidłową ilością erytrocytów. Norma w przypadku kobiet wynosi 1,86–2,48mmol/l, a w przypadku mężczyzn 2,09–2,71 mmol/l.[5]
Trombocyty
Prawidłowa wartość trombocytów, zwanych płytkami krwi, wynosi 150–400 × 109/l.[5] Odpowiadają za prawidłowy przebieg procesu krzepnięcia krwi. Ich niski poziom (trombocytopenia) może wynikać z przebiegu infekcji, zaburzeń wątroby, zaburzenia szpiku kostnego, przewlekłego krwawienia, niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego, stosowanej chemioterapii/radioterapii. Nadmiar płytek krwi powodowany może być przez utratę dużej ilości krwi, procesy zapalne (np. choroba Crohna), infekcje lub niedobór żelaza.[3,4]
Lipidogram
Lipidogram to badanie umożliwiające określenie ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, m.in. miażdżycy, zawału serca, choroby wieńcowej. Oceniany jest poziom LDL (tzw. „zły cholesterol”, lipoproteina o niskiej gęstości, ang. low-density lipoprotein), HDL (tzw. „dobry cholesterol”, lipoproteina o wysokiej gęstości, ang. high density lipoprotein), nie-HDL, trójglicerydów (TG) i cholesterolu.
Lipoproteiny służą jako transportery cholesterolu przez naczynia krwionośne. Nadmiar LDL sprawia, iż cholesterol odkłada się w naczyniach. HDL odpowiada za transport cholesterolu do wątroby, gdzie ulega metabolizmowi. Podwyższony poziom LDL i trójglicerydów może świadczyć o rozwijających się chorobach. Ze względu na korzystne adekwatności HDL wydawać by się mogło, iż jego zawartość powyżej normy jest pożądana, jednak tak naprawdę nie ma to większego wpływu na adekwatności zdrowotne. Ważna jest również ocena poziomu nie-HDL, czyli pozostałych lipoprotein, które wraz z LDL są niekorzystne dla zdrowia.[3]
Tabela 3. Normy lipoprotein, triglicerydów i cholesterolu w badaniu laboratoryjnym krwi [3]
| Profil lipidowy |
Norma |
| LDL | < 3,0 mmol/l |
| HDL |
> 1,0 mmol/l mężczyźni > 1,2 mmol/l kobiety |
| nie-HDL | < 4,0 mmol/l |
| TG | < 1,7 mmol/l |
| cholesterol | < 5,0 mmol/l |
Zbyt niskie poziomy lipoprotein mogą pojawić się w sytuacjach silnego stresu, np. w wyniku wypadku, ale też niedożywienia czy zawału serca. Hipolipidemia najczęściej ujawnia się w wynikach na poziomie <3,1 mmol/l cholesterolu całkowitego lub <1,3 mmol/l LDL.
Próby wątrobowe
Parametry takie jak bilirubina (barwnik żółciowy, który powstaje z rozpadu erytrocytów) oraz enzymy: ALT (aminotransferaza alaninowa), AST (aminotransferaza asparginianowa), GGTP (gamma-glutamylotransferaza), ALP (fosfataza alkaliczna) służą ocenie wydolności wątroby i dróg żółciowych. Ich podwyższone stężenia mogą wskazywać na stłuszczenie, ostre lub chroniczne zapalenie, a choćby nowotwory wątroby.[6]
Tabela 4 Normy enzymów wątrobowych i bilirubiny w badaniu laboratoryjnym krwi [6]
| Próby wątrobowe | Norma |
| ALT | 7-55 IU/l |
| AST | 8-48 IU/l |
| GGTP | 8-61 IU/l |
| ALP | 40-129 IU/l |
| bilirubina | 0,1-1,2 mg/dl |
Podsumowanie
Wyniki badania krwi zawsze powinny być skonsultowane z lekarzem. Nie powinniśmy samemu ich interpretować na podstawie informacji wyciąganych z internetu, ponieważ jedynie lekarz zna historie naszych chorób i przyjmowanych leków. Stąd wyniki badań zawsze trzeba interpretować indywidualnie pod konkretnego pacjenta. Wyniki odbiegające od normy nie zawsze muszą zwiastować chorobę.
Wykaz źródeł
[1] Diagnostyka. Przygotowanie do badań laboratoryjnych wykonywanych z krwi. [dostęp 05.06.2022]
[2] ALAB Laboratoria. Jak przygotować się do badania krwi? [dostęp 05.06.2022]
[3] The Association for Clinical Biochemistry & Laboratory Medicine. Lab Tests Online UK. [dostęp 05.06.2022]
[4] Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Wydanie IV. 2017. ISBN 978-83-65835-23-9
[5] L. Dean. National Center for Biotechnology Information (NCBI). Blood Groups and Red Cell Antigens. 2005.
[6] Mayo Clinic. Liver function tests. 2021. [dostęp 06.06.2022]
Zdrowa Huta
Nasz adres ul. W.Sieroszewskiego 3, 31-914 Kraków
511 456 418
[email protected]
Rejestracja odbywa się telefonicznie lub przez zakładkę e-rejestracja na stornie internetowej.
Nie prowadzimy rejestracji za pośrednictwem poczty e-mail.
