Bezpieczne leczenie bólu w ciąży

Ciąża to wymagający czas dla przyszłych matek, które często skarżą się na wszelkiego rodzaju dolegliwości bólowe. W aptece można kupić bez recepty leki na konkretne objawy, jednak niektóre z nich są niewskazane w czasie ciąży. Użycie wszelkich preparatów powinno być uzgodnione uprzednio z lekarzem lub farmaceutą.

Leki przeciwbólowe dostępne bez recepty

Paracetamol

Nie zawsze produkty opisywane jako naturalne oznaczają, iż są zdrowe. Leki syntetyczne najczęściej są lepiej przebadane pod kątem bezpieczeństwa ich stosowania. Lekiem pierwszego rzutu w leczeniu bólu u kobiet ciężarnych jest paracetamol. Powinien być stosowany w najmniejszych zalecanych dawkach (500 mg). Matki jednorazowo nie powinny przekraczać dawki 1000 mg oraz maksymalnej dawki dobowej, jaką jest 3000 mg. Przekroczenie dawek może przyczynić się do wystąpienia niewydolności wątroby ciężarnej matki, a także jej dziecka. Paracetamol stosuje się m.in. w leczeniu przeziębienia czy bólu głowy.[1]

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne u kobiet w ciąży są stosowane w wyjątkowych sytuacjach. Mogą powodować wiele działań niepożądanych zarówno u matki, jak i u płodu, tj.

• stosowane w I trymestrze zwiększają ryzyko krwawień,
• stosowane w III trymestrze powodują przedwczesne zamknięcie przewodu Botalla w sercu dziecka, co prowadzi do wystąpienia nadciśnienia płucnego,
• mogą prowadzić do niewydolności nerek,
• zmniejszają przepływ łożyskowy i wytwarzanie płynu owodniowego.[2]

Kobiety ciężarne mogą stosować takie leki jak ibuprofen, naproksen czy diklofenak. Umożliwiają one zniesienie gorączki czy niwelują ból stawów. Są dostępne w aptekach bez recepty, jednak nie oznacza to, iż są całkowicie bezpieczne. Nie należy ich stosować w trzecim trymestrze ciąży ze względu na potencjalne zagrożenie zdrowia płodu.[1]

Popularną Aspirynę (kwas acetylosalicylowy) powinno stosować się tylko zgodnie z zaleceniem lekarza. Aspiryna oprócz łagodzenia bólu zmniejsza również prawdopodobieństwo wystąpienia stanów przedrzucawkowych u kobiet w grupie wysokiego ryzyka. Badania wskazują, iż matki, które są na nie narażone, mogą bezpiecznie przyjmować Aspirynę w niskich dawkach (75 mg) pod nadzorem lekarza. Wysokie dawki są niebezpieczne w trzecim trymestrze ciąży.[3]

Metamizol sodowy (Pyralgina) można stosować w wyjątkowych przypadkach, w pojedynczej dawce 500 mg w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży, jeżeli nie istnieje inna możliwość leczenia. W trzecim trymestrze metamizol jest także przeciwwskazany, ze względu na szkodliwy wpływ na rozwój płodu.[4]

Opioidy

Wśród preparatów bez recepty wykorzystywanych w celu leczenia silnego bólu dostępne są leki przeciwbólowe z paracetamolem oraz z kodeiną, których ciężarne nie powinny stosować bez zaleceń lekarza. Lekarz ustala stosunek korzyści i ryzyka w stosowaniu jakichkolwiek leków w czasie ciąży. jeżeli ryzyko jest zbyt duże to nie należy go przyjmować. Dotyczy to zarówno leków kupowanych w aptece bez przepisu lekarza, ale także tych na receptę.[1]

Ból głowy i migrena w ciąży

Na bóle głowy można przyjmować leki wymienione powyżej, z których najbezpieczniejszy jest paracetamol. Leki z grupy tryptanów (np. sumatryptan) służą niwelowaniu objawów migreny. Bezpieczeństwo stosowania sumatryptanu w czasie ciąży nie jest do końca jasne. Nie wiadomo czy możliwe komplikacje zaistniałe w przeprowadzonych badaniach na ciężarnych (niska waga urodzeniowa dziecka czy przedwczesny poród) wynikały z wpływu leku na organizm matki i płodu czy z wpływu samego występowania migreny.[5]

Migrenie często towarzyszą nudności i wymioty, które można łagodzić poprzez spożywanie preparatów z imbirem. Stosowanie 1000 mg imbiru jest bezpieczne dla płodu, jednakże dotychczas nie ma badań nad bezpieczeństwem jego stosowania w trzecim trymestrze. W terapii migreny najważniejszy jest odpoczynek, unikanie czynników, które mogą wywoływać bóle, oraz nawodnienie organizmu.[6]

Ból pleców w ciąży

Ból pleców jest najczęstszym problemem dotykającym ciężarne kobiety, szczególnie w późniejszych miesiącach ciąży. Ma to związek z rozszerzającą się macicą na skutek wyrzutu hormonów, co osłabia mięśnie brzucha. Zmienia to postawę ciała i obciąża plecy. Poza tym, dodatkowa waga jaką jest dziecko, również stanowi dodatkowe obciążenie dla mięśni i stawów.[7]

W celu zmniejszenia dolegliwości bólowych warto stosować się do poniższych rad:

1. Zakładaj wygodne i niewysokie obuwie.
2. Unikaj noszenia ciężkich rzeczy
3. Zadbaj o odpoczynek.
4. Zwróć uwagę na prawidłową postawę – prostuj plecy w trakcie siedzenia, możesz podeprzeć się poduszkami, które ułatwią ci uzyskanie wyprostowanych pleców.
5. Ulgę dla pleców może przynieść pływanie w basenie.
6. Bezpiecznym produktem aptecznym w bólach pleców są kompresy żelowe typu ciepło-zimno.[7]

Wśród osób skarżących się na bóle pleców popularne jest zastosowanie rozgrzewających plastrów z kapsaicyną. Jednakże bezpieczeństwo stosowania ich w trakcie ciąży również nie jest do końca poznane.[8]

Jeśli ból jest silny i nie ustępuje po 2 tygodniach, warto skorzystać z usług fizjoterapeuty.[7]

Podsumowanie

Pomimo istnienia leków, które można przyjmować w ciąży, żaden z nich nie gwarantuje 100% bezpieczeństwa dla zdrowia płodu. Dlatego jeżeli istnieje konieczność stosowania leków powinno przyjmować się je w najmniejszych możliwych dawkach i w jak najkrótszym czasie. Warto także korzystać z alternatywnych sposobów. Pomocą służą fizjoterapeuci, którzy mogą pomóc pacjentce poprzez masaże. najważniejszy jest wystarczająco długi odpoczynek i unikanie stresowych sytuacji. Stosowanie naturalnych preparatów czy ziół również nie jest gwarancją bezpieczeństwa.

W internecie znajdujemy wiele artykułów, które dedykowane są kobietom w ciąży. Nie wszystkie z nich stanowią rzetelne i wiarygodne źródło wiedzy. Najlepszym sposobem na zweryfikowanie prawidłowych informacji jest znajdowanie ich na oficjalnych stronach rządowych oraz stronach organizacji, które na bieżąco śledzą aktualne badania dotyczące bezpieczeństwa leków w ciąży, np. Agencja ds. Żywności i Leków (www.fda.com), Drugs.com, The Organization of Teratology Information Specialists (MotherToBaby.org). Polecamy wnikliwie czytać ulotki, szczególnie rozdziały dotyczące bezpieczeństwa stosowania leku w ciąży. Niezawodna będzie też pomoc specjalistów – zażycie każdego nowego leku powinno zawsze zostać skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą.

Wykaz źródeł:

1. U.S. Food and Drug Administration (FDA). FDA Drug Safety Communication: FDA has reviewed possible risks of pain medicine use during pregnancy. 2015. [dostęp 03.08.2022]

2. Polski Bank Komórek Macierzystych. Jakie leki są bezpieczne w ciąży? 2020. [dostęp 05.08.2022]

3. Drugs.com. Health & Medication Slideshows. OTC Medication Use In Pregnancy: Wise or Worrisome? 2022. [dostęp 03.08.2022]

4. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Pyralgina, 500 mg, tabletki [dostęp 04.08.2022]

5. The Organization of Teratology Information Specialists (OTIS). MotherToBaby. Fact sheets: Sumatiptan. 2021. [dostęp 04.08.2022]

6. The Organization of Teratology Information Specialists (OTIS). MotherToBaby. Fact Sheets: Ginger. 2021. [dostęp 04.08.2022]

7. The American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). FAQs: Back Pain During Pregnancy. 2020. [dostęp 04.08.2022]

8. The Organization of Teratology Information Specialists (OTIS). MotherToBaby. Fact sheets: Capsaicin. 2020. [dostęp 04.08.2022]

Zdrowa Huta

• Obserwuj