Zespół jelita drażliwego

zdrowahuta.pl 2 lat temu

Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (IBS) to choroba, która współcześnie dotyka wielu osób. Definiuje się ją jako przewlekłe schorzenie jelit z częstymi bólami brzucha i nieprawidłowym rytmem wypróżnień. Nie stanowi zagrożenia życia, ale może utrudniać codzienne funkcjonowanie chorego.[1]

Spis treści

Od czego się bierze i na czym polega? Przyczyny IBS
Biegunka, zaparcia czy silny ból brzucha? Objawy IBS
Jaki lekarz może pomóc? Jakie badania wykonać?
Jakie leki stosuje się w zespole jelita wrażliwego? Czy leczenie ziołami ma sens?
Dieta – co jeść, a czego nie wolno?
Podsumowanie
Wykaz źródeł

Od czego się bierze i na czym polega? Przyczyny IBS

Przyczyna powstawania zespołu jelita wrażliwego nie jest do końca znana i może do tego zaliczać się wiele czynników. Najważniejszą rolę przypisuje się zaburzeniom mikrobioty jelitowej. Stanowią ją drobnoustroje, które zasiedlają organizm człowieka – w tym przewód pokarmowy. Nieprawidłowa ilość korzystnych dla zdrowia bakterii może zaburzać funkcjonowanie jelit. Innymi czynnikami, które mogą wpływać na rozwój zespołu jelita nadwrażliwego są:

przebyta w przeszłości infekcja przewodu pokarmowego (np. biegunka bakteryjna),
nadwrażliwość trzewna (czyli jelit),
zaburzenia funkcjonowania jelit i ośrodkowego układu nerwowego,
nieprawidłowa ruchy przewodu pokarmowego.[1]

U niektórych osób może dochodzić do nadmiernej aktywacji niektórych komórek odpornościowych w błonie śluzowej jelit. Komórki te produkują substancje, które stymulują pracę jelit i mogą prowadzić do zaburzenia ich funkcjonowania.[2]

Mózg komunikuje się z jelitami na podstawie szlaków połączeń nerwowych, które nazywamy inaczej osią mózgowo-jelitową. Dlatego schorzenie może się pogarszać na tle nerwowym, na co duży wpływ ma stres.[1]

Biegunka, zaparcia czy silny ból brzucha? Objawy IBS

Według najnowszych wytycznych zespół jelita drażliwego stwierdza się na podstawie nawracającego bólu brzucha u pacjenta. Występuje on co najmniej jeden dzień w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące, z początkiem objawów co najmniej pół roku przed rozpoznaniem schorzenia.[1]

Natomiast gdzie najczęściej boli brzuch? Tak naprawdę bóle są niespecyficzne i można je odczuć w różnych miejscach. Jednak najczęściej występują one w podbrzuszu.[1]

Pozostałymi objawami, które mogą występować w IBS są:

nawracające wzdęcia i odbijanie na skutek nadmiernej produkcji gazów,
biegunka, zaparcie lub naprzemiennie występująca biegunka i zaparcie,
obecność śluzu w kale,
wypróżnienie poprzedzone skurczami w dole brzucha,
parcie na stolec lub niepełna defekacja.[3]

Innymi objawami, które często są zgłaszane przez pacjentów są: bóle głowy, migrena, zaburzenia snu, bóle mięśni, zmęczenie, zaburzenia psychiczne czy seksualne oraz zaburzenia oddawania moczu.[1]

Jeśli występują powyższe objawy, ale bez bólu brzucha, to wyklucza się występowanie zespołu jelita nadwrażliwego.[1]

Jaki lekarz może pomóc? Jakie badania wykonać?

W przypadku podejrzenia IBS warto wybrać się do gastrologa. Nie istnieją testy diagnostyczne, które mogłyby jednoznacznie stwierdzić występowanie choroby. Jednak lekarz może zlecić badania takie jak morfologia krwi, badanie białka C-reaktywnego (CRP), test oddechowy w kierunku SIBO (zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego) czy test przesiewowy w kierunku celiakii. Kolonoskopię zaleca się najczęściej osobom powyżej 50 roku życia.[1]

Jakie leki stosuje się w zespole jelita wrażliwego? Czy leczenie ziołami ma sens?

W pierwszej kolejności warto wprowadzić modyfikacje do swojego stylu życia oraz diety. Codzienna aktywność fizyczna (np. spacery), wypracowanie nawyków zmniejszających stres i odpowiednia ilość snu jest kluczowa. Tak więc, aby osiągnąć najlepsze efekty leczenia, do terapii IBS powinno podejść się w sposób kompleksowy.[1]

Obecnie dzięki leczenia można złagodzić konkretne objawy. W niwelowaniu zaparć warto stosować rozpuszczalny błonnik (babka jajowata, babka płesznik), który można kupić w aptece. Inną grupą preparatów, która łagodzi zaparcia są makrogole lub laktuloza. Na biegunkę można stosować leki przeciwbiegunkowe zawierające loperamid. Natomiast bóle brzucha można łagodzić środkami rozkurczowymi z drotaweryną, hioscyną, trimebutyną lub mebeweryną. Spośród naturalnych metod warto zastosować preparaty zawierające olejek z mięty pieprzowej.Chorzy często też przyjmują probiotyki. Mogą one łagodzić objawy choroby.[4]

Inną grupą leków, jaka może być stosowana, w leczeniu IBS są antybiotyki (rifampicyna). jeżeli leczenie wymienionymi metodami jest nieskuteczne, można rozważyć wdrożenie leków przeciwdepresyjnych. Zaburzenia osi mózgowo-jelitowej często zaburzają prawidłową ilość głównego neuroprzekaźnika tego szlaku, czyli serotoniny. Leki przeciwdepresyjne pomagają unormować jej poziom.[1,4]

Dieta – co jeść, a czego nie wolno?

Nieprawidłowa dieta może sprzyjać występowaniu objawów zespołu jelita drażliwego. Chorzy powinni unikać produktów określanych jako FODMAP, czyli krótkołańcuchowych węglowodanów i polioli. Słabo wchłaniają się w jelitach i łatwo ulegają procesom fermentacji z udziałem bakterii. Do przykładowych produktów FODMAP należą: pszenica, nabiał, czerwone mięso, kofeina, mannitol, sorbitol i ksylitol.[1,4]

Dieta LOW FODMAP polega na unikaniu powyższych składników posiłków. Powinno się unikać również niektórych owoców i warzyw w przypadku chorych na IBS: jabłek, gruszek, cebuli, czosnku, kapusty, brokułów, kalafiora, brukselek, fasoli, śliwek czy arbuzów. Dieta nie jest zalecana przez całe życie – stosuje się ją tylko przez kilka tygodni, a następnie personalizuje pod kątem objawów występujących po spożyciu danych składników.[1,4]

Pierwszy etap diety polega na eliminacji żywności o wysokiej zawartości produktów FODMAP. jeżeli dojdzie do poprawy objawów, przechodzi się do kolejnego etapu. Stopniowo wprowadza się produkty o wyższej zawartości FODMAP i obserwuje reakcję organizmu. W ostatnim, trzecim etapie zwiększa się różnorodność posiłków.[4]

Konsultacja z lekarzem lub dietetykiem ułatwia opracowanie planu żywieniowego. Specjaliści pomagają w dopasowaniu diety do objawów i do stylu życia chorego. Warto założyć dziennik, w którym codziennie odnotowuje się zjadane składniki pokarmowe i zauważane objawy lub ich brak.[4]

Podsumowanie

Aktywność ruchowa pozytywnie wpływa nie tylko na samopoczucie, ale także na perystaltykę jelit. choćby łagodny trening, taki jak joga, spacer, nordic walking czy aerobic pomagają niwelować objawy choroby. Poza tym, warto zadbać o dobór odpowiednich posiłków, które będą lekkostrawne. Należy obserwować swój organizm i eliminować produkty, które mogą nasilać dolegliwości. Stres to nieodłączny element życia, jednakże spróbowanie ćwiczeń relaksacyjnych, medytacji czy zadbanie o odpowiednią ilość snu może także okazać się pomocne w walce z IBS.[4]