Zbuduj swoją odporność dzięki mocy grzybów witalnych

Grzyby witalne (zwane również leczniczymi) znane są człowiekowi od tysięcy lat. Z powodzeniem stosowane są m.in. w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, zapobiegając i lecząc wiele chorób. Popularność zawierających je produktów rośnie w ostatnich latach. Nie bez powodu – ich cenne adekwatności doczekały się obszernych prac badawczych, potwierdzając korzystny wpływ na zdrowie organizmu człowieka. Czy warto stosować grzyby witalne?

Ze względu na szeroki zakres działania, nie dziwi fakt, iż produkty zawierające grzyby lecznicze stają się one coraz bardziej popularne na rynku suplementów diety. W tym artykule przedstawimy kilka najbardziej znanych grzybów o potwierdzonym działaniu wspomagającym układ odpornościowy.

Czym są grzyby witalne?

Grzyby lecznicze to jadalne grzyby makroskopowe (widoczne gołym okiem), które wykorzystuje się ze względu na ich korzystne adekwatności zdrowotne¹. Grzyby, do których należą drożdże, pleśnie i znane nam z polskich lasów owocniki, żyją na martwej materii znajdującej się w glebie lub na roślinach, zwierzętach, a choćby innych grzybach². Na całym świecie znanych jest około 14 000 do 22 000 gatunków grzybów³, z których około 20 do 30 to gatunki jadalne uprawne. Istnieje też wiele dziko rosnących gatunków przeznaczonych do spożycia⁴. Grzyby te mogą być spożywane jako żywność funkcjonalna lub jako suplementy diety⁵.

Grzyby są źródłem wielu składników odżywczych, w tym błonnika, białka, selenu i potasu, a także witamin B1, B2, B12, C, D i E⁶. Dodatkowo posiadają kilka składników bioaktywnych, takich jak alkaloidy , flawonoidy, terpeny, związki fenolowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe i polisacharydy⁷, ⁸. Rozpatrując adekwatności grzybów witalnych, warto też zwrócić uwagę na beta-glukany. Są to polisacharydy, powszechnie obecne w grzybach. Beta-glukany zostały przebadane m.in. pod kątem adekwatności immunostymulujących i prebiotycznych, wspomagając nasz działanie układu odpornościowego⁹.

Czym są polisacharydy obecne w grzybach?

Zanim zaczniesz stosować produkty zawierające grzyby lecznicze, warto zrozumieć czym są zawarte w nich polisacharydy. Sacharydy to inaczej węglowodany – łańcuchy cukrów, składające się z atomów węgla, wodoru i tlenu. Przedrostek umieszczony przed „sacharydami” wskazuje, ile cząsteczek cukru znajduje się w połączonych ze sobą związkach: mono=jeden, di=dwa, a poli oznacza wiele. Polisacharydy są więc łańcuchami wielu cukrów.

Grzyby zawierają różnorodne polisacharydy, w tym alfa- i beta-glukany. To właśnie beta-glukany przykuwają dużą uwagę naukowców przy rozważaniu korzyści płynących z grzybów. Produkty z grzybami leczniczymi zawierają jednak wiele innych składników bioaktywnych, które również przyczyniają się do potencjalnych korzyści zdrowotnych.

Właściwości grzybów witalnych dla zdrowia

Grzyby lecznicze cenione są przede wszystkim za adekwatności przeciwzapalne, cytostatyczne i antyoksydacyjne. Dzięki temu wspomagają one układ odpornościowy na kilka różnych sposobów. Lista korzyści zdrowotnych, jakie zapewniają jest długa. Ich działanie obejmuje np. poprawę funkcjonowania mózgu, regulowanie gospodarki hormonalnej czy ochronę przed wpływem wolnych rodników. Jednak każdy grzyb różni się od pozostałych, zapewniając własne korzyści zdrowotne.

Przykłady grzybów leczniczych:

• Chaga
• Grzyby reishi
• Kordyceps
• Soplówka jeżowata
• Maitake
• Shiitake
• Agaricus

Pamiętaj, iż grzyby te nie są lekarstwem na wszystko. Badania nad nimi to wciąż nowa gałąź w zachodniej medycynie. Dlatego warto myśleć o nich raczej w roli pomocniczej dla układu odpornościowego lub wsparcia wobec działania stresu czy stanów zapalnych.

Grzyby na układ odpornościowy

Współczesne badania wykazały, iż grzyby lecznicze stanowią bogate źródło składników odżywczych i związków bioaktywnych, które wiążą się z kilkoma efektami zdrowotnymi, w tym wspomaganiem układu odpornościowego¹⁰. Ludzki układ odpornościowy to złożony system, który sam reguluje się w zależności od potrzeb. Gdy mamy do czynienia z infekcją lub chorobą, układ odpornościowy staje się silniejszy, aby zwalczyć infekcję. Jednak zbyt duża aktywność immunologiczna może prowadzić do nadaktywności – co ma miejsce w przypadku chorób autoimmunologicznych.

Wykazano, iż niektóre grzyby mają działanie immunomodulujące, co oznacza, iż pomagają one utrzymać układ odpornościowy w równowadze. Stymulują go w obliczu niebezpiecznych patogenów i regulują, gdy jest on nadaktywny. Pamiętaj jednak, iż produkty z grzybami leczniczymi nie są „złotą pigułką na wszystko”. Mając do czynienia z poważną chorobą lub diagnozą, koniecznie skonsultuj się z lekarzem, aby ustalić najlepszy dla siebie plan leczenia.

Korzyści ze stosowania grzybów witalnych

Badania oceniające działanie zdrowotne grzybów zidentyfikowały aż 130 możliwych adekwatności terapeutycznych¹¹. Wśród nich wymieniono działanie:

• Przeciwbakteryjne
• Przeciwcukrzycowe
• Przeciwgrzybiczne
• Przeciwzapalne
• Przeciwutleniające
• Przeciwpasożytnicze
• Przeciwnowotworowe
• Antywirusowe
• Hepatoprotekcyjne
• Immunomodulujące

Do tej pory wiele badań nad grzybami leczniczymi przeprowadzano na zwierzętach lub in vitro. Jednak niektóre wczesne badania kliniczne sugerują, iż spożycie grzybów może zmniejszyć ryzyko raka piersi¹² i złagodzić niektóre objawy związane z nowotworami, takie jak bezsenność i nadmierne pocenie się¹³.

Naukowcy zaproponowali kilka mechanizmów wyjaśniających korzystny wpływ grzybów na zdrowie układu odpornościowego. Niektóre grzyby mogą pozytywnie wpływać na mikroflorę jelitową, poprawiając w ten sposób ochronę przed patogenami¹⁴. Ponadto wykazano, iż kilka grzybów wspiera odporność poprzez wzmacnianie wrodzonej i adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej¹⁵. Z drugiej strony, niektóre ekstrakty mogą również tłumić nadmierną odpowiedź immunologiczną, co może przełożyć się np. na działanie przeciwalergiczne¹⁶.

Najważniejsze grzyby witalne na odporność

Wiemy już dlaczego warto stosować grzyby w codziennej suplementacji. Produkty zawierające ekstrakty z grzybów leczniczych mają szerokie zastosowanie dla zdrowia organizmu, w tym dla układu odpornościowego. Poniżej przedstawiamy kilka najważniejszych grzybów leczniczych.

Chaga (Inonotus obliguus)

Grzyb Chaga, zwany jest również czyrem brzozowym. To ciemnobrązowy lub czarny grzyb drzewny, który występuje najczęściej na brzozach. Kilka związków występujących w chaga może mieć korzystne działanie dla organizmu. Wśród nich wyróżniamy polifenole przeciwutleniające, a także betulina i kwas betulinowy, które są związane z działaniem przeciwnowotworowym¹⁷.

Kordyceps (Ophiocordyceps sinensis)

Kordyceps jest rzadkim grzybem gąsienicowym, który rośnie tylko w regionach położonych na dużych wysokościach. Jego naturalne występowanie udokumentowano m.in. w północno-wschodnich Indiach^{18, 19}. Bioaktywne składniki kordycepsu obejmują polisacharydy, kordycepinę i kwas kordycepinowy. Jedno z badań wykazało, iż suplementacja ekstraktem z kordycepsu wiązała się ze zwiększoną aktywnością komórek odpornościowych. Zmianie tej towarzyszyła poprawa regulacji immunologicznej w porównaniu z grupą kontrolną²⁰.

Grzyby reishi (Ganoderma lucidum)

Grzyb reishi powszechnie określany jest mianem „króla grzybów” lub „grzyba nieśmiertelności”²¹, ²². Wykazano, iż grzyby reishi i pochodzące z nich ekstrakty zapobiegają wielu chorobom lub pomagają w ich leczeniu²³. Grzyby reishi ograniczają też stany zapalne organizmu, związane z dietą wysokocholesterolową²⁴. Skutki zdrowotne grzyba reishi mogą wynikać z jego umiejętności regulowania składu mikroflory, ponieważ polisacharydy występujące w reishi wykazują działanie prebiotyczne i mogą zwiększać liczbę pożytecznych bakterii w jelitach²⁵.

Shiitake (Lentinula edodes)

Grzyby shiitake pochodzą z Japonii. Tradycyjnie stosowane były w leczeniu przeziębienia. Jedno z badań klinicznych sugeruje, iż regularne spożywanie grzybów shiitake wiąże się z korzystnymi zmianami we wzorcach wydzielania niektórych związków immunologicznych. Zmiany te mogą wskazywać na poprawę odporności jelit i odpowiedź przeciwzapalną²⁶. Podobnie jak wiele innych odmian grzybów, shiitake może mieć działanie przeciwnowotworowe. Polisacharyd lentinan, który jest beta-glukanem pochodzącym z shiitake, jest w tej chwili stosowany jako leczenie uzupełniające w terapiach przeciwnowotworowych, szczególnie w Chinach i Japonii²⁷.