Hemoglobina glikowana - HbA1C
Hemoglobina to barwnik krwi, główny składnik erytrocytów. Jest białkiem, złożonym z czterech podjednostek. Główną funkcją hemoglobiny jest transport gazów z płuc do narządów i z narządów do płuc. W normalnych warunkach hemoglobina może podlegać glikacji, czyli przyłączaniu do siebie reszt cukrowych. Zjawisko to jest zdecydowanie mocniej nasilone u osób, które często doświadczają hiperglikemii (za wysokiego stężenia glukozy). Ponieważ hemoglobina jest składnikiem erytrocytów, jej glikowana forma będzie funkcjonowała tak długo, jak żyją erytrocyty, co w normalnych warunkach przekłada się na okres około 2.5 - 3 miesięcy. Dlatego pomiar hemoglobiny glikowanej będzie odzwierciedlał średnie stężenie glukozy na przełomie kilku ostatnich miesięcy.Reklama
Hemoglobina glikowana ma swoje zakresy referencyjne, które zawsze są podane na wyniku przez laboratorium. Warto oznaczyć jej poziom, kiedy chcemy prześledzić swoją średnią glikemię w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Odzwierciedla to, jak radzimy sobie z cukrzycą, czy mamy odpowiednio dobrane leczenie i czy utrzymujemy dietę, która nie odbija się negatywnie na poziomie glukozy. Jest to niejako nasz wynik "zbiorczy", sumujący zmagania z cukrzycą w przeciągu kilku ostatnich miesięcy.
Pomiary ciśnienia tętniczego
Duża część osób chorych na cukrzycę, zwłaszcza na cukrzycę typu II, to osoby otyłe lub z nadwagą. Często osoby takie cierpią na dodatkowe choroby i dolegliwości, np. zespół metaboliczny czy stopę cukrzycową, co dodatkowo utrudnia im zdrowy ruch. W tej grupie osób zdecydowanie rośnie ryzyko rozwinięcia się nadciśnienia tętniczego. Zwykle choroba ta rozwija się niezauważenie. Ponadto, do nadciśnienia predysponuje cukrzycowa choroba nerek, będąca powikłaniem cukrzycy. Dlatego, jeżeli chorujemy na cukrzycę, warto regularnie kontrolować poziom ciśnienia tętniczego i - na przykład - ułożyć plan takiej kontroli z lekarzem POZ lub diabetologiem, aby odpowiednio wcześnie reagować adekwatnie do sytuacji.
Regularne badanie wzroku
Wśród osób chorujących na cukrzycę części grożą powikłania tej choroby, związane z narządem wzroku. W przebiegu cukrzycy może wystąpić retinopatia, czyli zmiany w naczyniach siatkówki, zaćma, zmiany błony naczyniowej czy choćby ślepota. Zwykle zmiany te zaczynają się łagodnie. Z tego względu, gdy chorujemy na cukrzycę, powinniśmy pamiętać o regularnych kontrolach okulistycznych. Na wstępie przed samym rozpoczęciem badania powinniśmy zgłosić okuliście, iż przychodzimy z cukrzycą, co nakieruje go też na odpowiednie badania i baczne przyjrzenie się niektórym aspektom tych badań.
Kreatynina z oznaczeniem eGFR i badanie ogólne moczu
Jednym z poważniejszych powikłań cukrzycy jest cukrzycowe uszkodzenie nerek, znane jako cukrzycowa choroba nerek. W jej przebiegu dochodzi do uszkodzenia nefronów - podstawowych jednostek nerki, filtrujących krew do przesączu, który następnie stanie się moczem. Uszkodzenie to następuje wskutek niekontrolowanej lub źle kontrolowanej hiperglikemii. W następstwie zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi, nerki nie nadążają odpowiednio jej filtrować (czyli "zawracać" do krwi - w moczu glukoza nie występuje naturalnie), dochodzi do złamania progu nerkowego dla glukozy i licznych pojawiających się w związku z tym powikłań. Uszkodzone nerki wydalają mocz wraz z białkiem, w wyniku czego z organizmu ucieka nadmiar białka. W związku z tym procesem postępuje uszkodzenie nerek.
W diagnostyce uszkodzenia nerek, zwłaszcza tak istotnej dla diabetyków, wykorzystuje się oznaczenie kreatyniny z oszacowaniem współczynnika filtracji kłębuszkowej (procesu filtracji, zachodzącego w nerce), a także badanie ogólne moczu z osadem, które wykryje białka, glukozę i ketony (będące także znakiem niewyrównanej cukrzycy). Warto wykonywać te badania przynajmniej raz - dwa razy do roku, aby kontrolować stan nerek, o ile jesteśmy diabetykami.
Badania niedoborowe - żelazo, ferrytyna i witaminy
Współcześnie na niedobory substancji odżywczych narażeni jesteśmy wszyscy: szybkie i stresujące życie, szybkie i często bezwartościowe posiłki - kto jest bez winy, niech pierwszy rzuci kamieniem. Jednakże dzisiaj to do diabetyków zwracam się szczególnie, mając na uwadze fakt, iż lekarze diabetolodzy, prowadzący Wasze leczenie, zwykle skupiają się na chorobie podstawowej, trochę po macoszemu traktując inne badania. Dlatego zachęcam, abyście wykonywali regularnie następujące badania sami lub ze zlecenia lekarza POZ/ specjalisty:
ocena gospodarki żelazowej: żelazo, ferrytyna, transferyna,witamina D3,witamina B12,kwas foliowy.
Są to podstawowe badania, umożliwiające zajrzenie w głąb organizmu, żeby dowiedzieć się, jak sobie radzi i czy czegoś mu nie brakuje. Jest to szczególnie istotne zwłaszcza dla cukrzyków, koncentrujących się zwykle w swoim leczeniu na chorobie podstawowej i zapominających czasem, iż należy badać się także pod innym kątem.
Źródła:
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.https://utswmed.orghttps://diabetesatlas.org/living-with-diabetes/
CZYTAJ TAKŻE:
