Współpraca szkoły z rodzicem ucznia w spektrum autyzmu

Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, które charakteryzuje się trudnościami w społecznej komunikacji, a jego podłoże sięga nieprawidłowości w rozwoju centralnego układu nerwowego. Jest to zaburzenie, z którego dziecko nie wyrośnie, potrzebuje ciągłego wsparcia i interwencji, by nie doszło do regresu.

Kiedy w rodzinie pojawia się diagnoza spektrum autyzmu, dochodzi do wielkiej rewolucji. Diagnoza ta zmienia rodzinę na zawsze. Zmienia rodziców, ich myślenie, ich plany, ich postawy rodzicielskie, ich całe życie. Rodzina spotyka się z rewolucją. Po otrzymaniu diagnozy rodzic napotyka na mur, mur niewiedzy. Nie wie, jaką drogą podążać, na jakie wsparcie może liczyć i od kogo. A co najważniejsze nie wie, na jaką pomoc może liczyć. W tym miejscu bardzo ważne jest wparcie, jakie ta rodzina może dostać od innych osób. Tymi pierwszymi są na początku zwykle mąż/żona, partner/partnerka, rodzice, najbliżsi przyjaciele rodziny. Od nich dostaje się tę pierwszą pomoc emocjonalną, taką jak troska, miłość czy sympatia. Jest to ważne, gdyż rodzice dziecka w spektrum autyzmu przechodzą przez całą gamę negatywnych emocji: szok, złość, niepewność, bezsilność, a choćby strach. W dalszym etapie wsparciem mogą być lekarze, nauczyciele, specjaliści, terapeuci, psychologowie. To od nich rodzice oczekują adekwatnych wskazówek, aby mogli zobaczyć swoje dziecko w innej perspektywie. Nie jako osobę, która ma tylko deficyty, ale osobę, która ma też mocne strony.

Wsparcie specjalistów, którzy pracują z rodziną i dzieckiem, powinno być nakierowane na współpracę, osiąganie wspólnych celów i kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych. To musi być skoncentrowane i wspólne działanie, które ma jeden cel – dziecko ze spektrum autyzmu. Jak najwcześniej wprowadzona interwencja terapeutyczna pozwala na szybkie znalezienie klucza terapeutycznego, który będzie pozytywnie wpływał na funkcjonowanie dziecka, zarówno poznawcze, jak i społeczne. kooperacja między specjalistami a rodzicami owocować może także wzmocnieniem kompetencji rodzicielskich.

Główne zasady, którymi powinni kierować się specjaliści, jakich spotka rodzic dziecka z ASD, w pierwszych etapach edukacji:

• unikanie osądzania rodziców, ich zwyczajów i przekonań,
• szanowanie perspektywy rodzica,
• uświadomienie sobie potrzeb, oczekiwań oraz problemów rodziny,
• zachowanie otwartości i współpracy,
• zindywidualizowane podejście w procesie edukacyjnym,
• respektowanie praw rodzica do decydowania o decyzjach dotyczących form i metod kształcenia i terapii.

Ważne jest nie tylko zbudowanie pozytywnej relacji z dzieckiem w spektrum autyzmu, która daje poczucie bezpieczeństwa, poczucie przychylności, tolerancji i otwartości, ale też istotne jest zbudowanie tej relacji z rodzicami czy opiekunami.

Właściwa kooperacja środowiska szkolnego z rodzicami uczniów jest podstawowym czynnikiem, który warunkuje, iż działania edukacyjne, wychowawcze stają się bardziej efektywne i przede wszystkim skuteczne. Ponadto ta kooperacja musi mieć charakter wieloaspektowy i wielowymiarowy. Ważne jest też wsparcie informacyjne. Informacja musi być rzetelna, gdzie rodzic może poznać istotę spektrum autyzmu, jego objawy i specyfikę funkcjonowania osoby z ASD. Ta znacząca wymiana informacji, spostrzeżeń i doświadczeń buduje most porozumienia, gdzie rodzina uzyska wsparcie emocjonalne, akceptację i co istotne, podnosi samoocenę, nie tylko rodziców, ale też dziecka. Szkoła powinna szczególnie wesprzeć rodziców i opiekunów w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości. Tu wskazane jest podjęcie wspólnych działań, by pomóc odnaleźć się w tej wyjątkowej sytuacji dla dorastającej młodzieży w spektrum autyzmu. Wspólnie mogą pomóc młodemu człowiekowi znieść dyskomfort, jaki może być związany z dojrzewaniem, by uniknąć trudnych sytuacji.

Wsparcie rodziny w duchu dialogu i współpracy wspomaga proces terapeutyczny i edukacyjny. Zarówno rodzic, jak i nauczyciel powinien dążyć do odnalezienia metody pracy, sposobu czy też formy, która odnajdzie klucz, który rozwinie skrzydła dziecka ze spektrum autyzmu. Stawianie zbyt niskich lub zbyt wysokich wymagań przez obie strony może zaburzać prawidłowy rozwój dziecka z ASD.

Bibliografia:

• Grandin, T., Autyzm. Przewodnik. 9 postaw wspierających rozwój dzieci w spektrum, Copernicus Center Press, Kraków 2022.
• Bołtuć, I., Dworzańska, M., Spektrum autyzmu. Spojrzenia, Fundacja Formy, Częstochowa 2022.
• Attwood T., Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik, Harmonia, Gdańsk 2013.
• Patyk, K., Panasiuk, M., Wsparcie młodzieży i dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Teoria i praktyka, GWP, Sopot 2017.

Autor: Sylwia Broczkowska – Czytelniczka Portalu