Mózg jest jednym z najbardziej wymagających metabolicznie organów w organizmie człowieka.1 Odpowiada za przetwarzanie informacji, koncentrację i pamięć, a jego prawidłowe funkcjonowanie zależy od stałego dostarczania niezbędnych mikroskładników.2
Choć temat wpływu witamin na funkcje mózgu jest badany od dekad to szeroko zakrojony projekt badawczy COSMOS (COcoa Supplement and Multivitamin Outcomes Study) pozwala lepiej zrozumieć, w jaki sposób suplementacja kompleksami multiwitaminowymi może wspierać funkcje poznawcze u osób starszych.3
Witaminy a funkcje poznawcze
Witaminy i składniki mineralne odgrywają fundamentalną rolę w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ponadto, są one niezwykle ważnym czynnikiem, który wpływa na zachowanie dobrej kondycji układu nerwowego.4 Niewłaściwe nawyki żywieniowe i niedobory makroelementów coraz częściej prowadzą do obniżenia funkcji poznawczych i pogorszenia samopoczucia.5
Sprawne działanie mózgu w dużym stopniu zależy od odpowiedniego poziomu składników odżywczych, zwłaszcza witamin z grupy B oraz witamin C, D i E oraz cynku.6
Witaminy z grupy B, które wpływają na funkcje kognitywne
Witaminy z grupy B uczestniczą w przemianach metabolicznych i syntezie neuroprzekaźników. Sprawia to, iż mają istotny wpływ na funkcjonowanie mózgu. Każda z nich jest aktywnie transportowana przez barierę krew–mózg specjalnymi mechanizmami, a ich stężenie w mózgu utrzymywane jest na wysokim poziomie dzięki precyzyjnej regulacji.1
Witaminy, takie jak B1 (tiamina), B3 (niacyna), B5 (kwas pantotenowy), B6 (pirydoksyna), B9 (kwas foliowy) oraz B12 (kobalamina) pozytywnie wpływają na prawidłowe funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Uczestniczą w procesach metabolicznych, syntezie neuroprzekaźników oraz utrzymaniu integralności struktur nerwowych. Ich niedostateczna podaż zaburza metabolizm energetyczny mózgu, osłabia przewodnictwo nerwowe oraz zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych, emocjonalnych i neurodegeneracyjnych.1
Witaminy o działaniu antyoksydacyjnym oraz ich wpływ na funkcjonowanie mózgu
Oprócz witamin z grupy B, te o działaniu antyoksydacyjnym, takie jak witaminy D, C oraz E, również odgrywają istotną rolę w ochronie mózgu przed stresem oksydacyjnym i procesami zapalnymi.6
Dodatkowo, witamina D wspiera proces różnicowania i dojrzewania neuronów oraz uczestniczy w syntezie neuroprzekaźników, co wpływa na prawidłową komunikację między komórkami nerwowymi. Witamina C, z kolei, jest jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy w organizmie, wpływa na syntezę neuroprzekaźników, a dodatkowo uczestniczy w produkcji kolagenu, który wspiera strukturę naczyń krwionośnych i tkanek mózgowych. Natomiast witamina E dzięki swoim silnym adekwatnościom przeciwutleniającym skutecznie chroni komórki nerwowe przed stresem oksydacyjnym oraz wspiera ich wzrost i regenerację.6
Niedobór witamin D oraz E wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń poznawczych, demencji i choroby Alzheimera, a także może przyspieszać powstawanie blaszek beta-amyloidowych w mózgu.6
Jak cynk wspiera pamięć i koncentrację?
Gdy mowa o prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, należy również wspomnieć o cynku, który reguluje aktywność synaps i wpływa na przekazywanie sygnałów nerwowych. Podobnie jak witaminy C, D i E, wykazuje silne działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym. Dlatego jest niezbędny w procesie powstawania i dojrzewania neuronów oraz tworzenia synaps, co przekłada się na prawidłowe funkcjonowanie pamięci, uczenia się i koncentracji.7
Wpływ suplementacji multiwitaminami na funkcjonowanie układu nerwowego
Coraz więcej randomizowanych badań klinicznych wskazuje jednak, iż stosowanie suplementów wieloskładnikowych, szczególnie zawierających witaminy z grupy B, może korzystnie wpływać na funkcje poznawcze i nastrój u zdrowych dorosłych.
W jednym z badań oceniono wpływ czterotygodniowej suplementacji multiwitaminowej u kobiet w wieku 50–75 lat. Oceny wykonywane w warunkach domowych wykazały poprawę w zakresie odczuwanego stresu i tendencję do zmniejszenia zmęczenia psychicznego.8 W innym badaniu z udziałem zdrowych dorosłych w wieku 18–40 lat oceniano wpływ czterotygodniowej suplementacji multiwitaminami. Wyniki sugerują, iż krótka suplementacja multiwitaminowa może korzystnie wpływać na samopoczucie zdrowych młodych dorosłych.9 Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na przegląd systematyczny, który zebrał wyniki badań oraz ocenił wpływ witamin z grupy B, witamin antyoksydacyjnych oraz witaminy D na funkcje poznawcze u osób w średnim i starszym wieku bez demencji. Wykazał on, iż suplementacja witaminami z grupy B (B6, B9, B12) przez co najmniej 3 miesiące wiązała się z poprawą ogólnej sprawności poznawczej i pamięci epizodycznej. Naukowcy wiążą ten efekt z pozytywnym wpływem tych witamin na proces metylacji homocysteiny, aminokwasu, którego wysokie stężenie działa neurotoksycznie. 10
Badania COSMOS
Marka Centrum cieszy się wieloletnim zaufaniem i doświadczeniem. Kładzie ona szczególny nacisk na spersonalizowane podejście do suplementacji. Oferuje produkty dostosowane do wieku, płci i stylu życia, co pozwala lepiej odpowiadać na indywidualne potrzeby organizmu. Dzięki takiemu podejściu suplementy Centrum mogą wspomagać utrzymanie dobrej kondycji fizycznej i psychicznej, sprzyjając zdrowemu starzeniu się oraz zachowaniu wysokiej jakości życia.11
COSMOS to duży randomizowany projekt badawczy, który został przeprowadzone w USA przy użyciu preparatu multiwitaminowego Centrum Silver w formulacji dostępnej w USA. Należy podkreślić, iż jego skład różni się od tego dostępnego w Polsce. Chociaż dokładne mechanizmy są przez cały czas badane, dekady badań pokazują, iż składniki, takie jak kwas pantotenowy, jod, cynk, żelazo przyczyniają się do utrzymania prawidłowego funkcjonowania mózgu.*.3
Wpływ suplementacji multiwitaminami** na zdrowie mózgu u osób starszych potwierdzają badania COSMOS-Mind, COSMOS-Web oraz COSMOS-Clinic.12
W badaniu COSMOS-Mind wykazano, iż suplementacja multiwitaminowa prowadzi do znaczącej poprawy ogólnych funkcji poznawczych, pamięci epizodycznej oraz funkcji wykonawczych.13 Z kolei wyniki COSMOS-Web potwierdziły, iż codzienne przyjmowanie preparatu multiwitaminowego wyraźnie wspiera pamięć u osób starszych, zwiększając efektywność pamięci epizodycznej.12 W badaniu COSMOS-Clinic odnotowano statystycznie istotną poprawę wyników testów pamięci epizodycznej po dwóch latach regularnej suplementacji, co odpowiadało cofnięciu wieku poznawczego o około 4,8 roku.3
Wyniki te podsumowała zbiorcza analiza obejmująca wszystkie trzy badania. Wykazała ona, iż regularne przyjmowanie multiwitamin prowadziło do poprawy zarówno pamięci epizodycznej, jak i ogólnych zdolności poznawczych. Uzyskany efekt był porównywalny z cofnięciem procesów starzenia poznawczego o około dwa lata. Wyniki te dostarczają mocnych dowodów na to, iż suplementacja multiwitaminowa może wspierać profilaktykę spadku funkcji poznawczych u osób starszych.12
Prawidłowe funkcjonowanie mózgu jest ściśle uzależnione od odpowiedniego dostarczania witamin i minerałów, które pełnią najważniejsze role w procesach metabolicznych, neurochemicznych i ochronnych układu nerwowego. Coraz więcej badań potwierdza, iż odpowiednia suplementacja może wspierać funkcje poznawcze. Randomizowane badania kliniczne wykazały, iż stosowanie preparatów wielowitaminowych, szczególnie zawierających kompleks witamin z grupy B, może poprawiać nastrój, pamięć i koncentrację. Preparat multiwitaminowy** znacząco poprawia pamięć epizodyczną i ogólne funkcje poznawcze, a efekt odpowiadał cofnięciu procesów starzenia mózgu choćby o kilka lat.
*Kwas pantotenowy przyczynia się do utrzymania prawidłowej sprawności umysłowej, a jod, cynk i żelazo przyczyniają się do utrzymania prawidłowych funkcji poznawczych.
**Centrum Silver w formulacji dostępnej w USA
Bibliografia:
1. Kennedy, D. O. (2016). B Vitamins and the Brain: Mechanisms, Dose and Efficacy—A Review. Nutrients, 8(2), 68. https://doi.org/10.3390/nu8020068. Pobrano z: https://www.mdpi.com/2072-6643/8/2/68
2. WAM.edu.pl. (2024). Ludzki mózg – budowa oraz funkcje. Dostęp [08.10.2025]: https://wam.edu.pl/blog/ludzki-mozg-budowa-oraz-funkcje/
3. Vyas, C. M., Manson, J. E., Sesso, H. D., Cook, N. R., Rist, P. M., Weinberg, A., Moorthy, M. V., Baker, L. D., Espeland, M. A., Yeung, L. K., Brickman, A. M., & Okereke, O. I. (2024). Effect of multivitamin-mineral supplementation versus placebo on cognitive function: results from the clinic subcohort of the COcoa Supplement and Multivitamin Outcomes Study (COSMOS) randomized clinical trial and meta-analysis of 3 cognitive studies within COSMOS. The American journal of clinical nutrition, 119(3), 692–701. https://doi.org/10.1016/j.ajcnut.2023.12.011. Pobrano z: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0002916523663427?via%3Dihub
4. British Nutrition Foundation. (2023, październik). Vitamins and Minerals. Dostęp [08.10.2025]: https://www.nutrition.org.uk/nutritional-information/vitamins-and-minerals/
5. Young, L. M., Gauci, S., Arnoldy, L., Martin, L., Perry, N., White, D. J., Meyer, D., Lassemillante, A.-C., Ogden, E., Silber, B., Scholey, A., & Pipingas, A. (2022). Investigating the Effects of a Multinutrient Supplement on Cognition, Mood and Biochemical Markers in Middle-Aged Adults with ‘Optimal’ and ‘Sub-Optimal’ Diets: A Randomized Double-Blind Placebo Controlled Trial. Nutrients, 14(23), 5079. https://doi.org/10.3390/nu14235079. Pobrano z: https://www.mdpi.com/2072-6643/14/23/5079?utm
6. Orywal, K., Socha, K., Iwaniuk, P., Kaczyński, P., Farhan, J. A., Zoń, W., Łozowicka, B., Perkowski, M., & Mroczko, B. (2025). Vitamins in the Prevention and Support Therapy of Neurodegenerative Diseases. International journal of molecular sciences, 26(3), 1333. https://doi.org/10.3390/ijms26031333. Pobrano z: https://www.mdpi.com/1422-0067/26/3/1333
7. Tardy, A. L., Pouteau, E., Marquez, D., Yilmaz, C., & Scholey, A. (2020). Vitamins and Minerals for Energy, Fatigue and Cognition: A Narrative Review of the Biochemical and Clinical Evidence. Nutrients, 12(1), 228. https://doi.org/10.3390/nu12010228. Pobrano z: https://www.mdpi.com/2072-6643/12/1/228
8. Macpherson, H.; Rowsell, R.; Cox, K.H.; Reddan, J.; Meyer, D.; Scholey, A.; Pipingas, A. The effects of four-week multivitamin supplementation on mood in healthy older women: A randomized controlled trial. Evid. -Based Complement. Altern. Med. 2016, 2016, 3092828. Pobrano z: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1155/2016/3092828
9. White, D.J.; Cox, K.H.; Peters, R.; Pipingas, A.; Scholey, A.B. Effects of four-week supplementation with a multi-vitamin/mineral preparation on mood and blood biomarkers in young adults: A randomised, double-blind, placebo-controlled trial. Nutrients 2015, 7, 9005–9017. Pobrano z: https://www.mdpi.com/2072-6643/7/11/5451
10. Suh, S. W., Kim, H. S., Han, J. H., Bae, J. B., Oh, D. J., Han, J. W., & Kim, K. W. (2020). Efficacy of Vitamins on Cognitive Function of Non-Demented People: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients, 12(4), 1168. https://doi.org/10.3390/nu12041168. Pobrano z: https://www.mdpi.com/2072-6643/12/4/1168
11. Haleon. (n.d.). Centrum – przegląd produktów. Haleon HealthPartner. Dostęp [09.10.2025]: https://www.haleonhealthpartner.com/pl-pl/wellness/brands/centrum/overview/
12. Lok-Kin Yeung, Daniel M. Alschuler, Melanie Wall, Heike Luttmann-Gibson, Trisha Copeland, Christiane Hale, Richard P. Sloan, Howard D. Sesso, JoAnn E. Manson, Adam M. Brickman, Multivitamin Supplementation Improves Memory in Older Adults: A Randomized Clinical Trial, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 118, Issue 1, 2023, Pages 273-282, ISSN 0002-9165, https://doi.org/10.1016/j.ajcnut.2023.05.011. Pobrano z: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0002916523489046?via%3Dihub
13. Baker, L. D., Manson, J. E., Rapp, S. R., Sesso, H. D., Gaussoin, S. A., Shumaker, S. A., & Espeland, M. A. (2023). Effects of cocoa extract and a multivitamin on cognitive function: A randomized clinical trial. Alzheimer’s & dementia: the journal of the Alzheimer’s Association, 19(4), 1308–1319. https://doi.org/10.1002/alz.12767. Pobrano z: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36102337/
PM-PL-CNT-25-00102
