Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ostrzega, iż rosnąca oporność bakterii na antybiotyki staje się coraz poważniejszym problemem zdrowia publicznego. Nowy raport WHO wykazuje, iż w 2023 r. co szósta laboratoryjnie potwierdzona infekcja bakteryjna była oporna na stosowane leki, a problem nasila się na całym świecie, szczególnie w krajach o słabszych systemach opieki zdrowotnej.
Raport „Global Antibiotic Resistance Surveillance Report 2025” po raz pierwszy przedstawia dane dotyczące oporności wobec 22 antybiotyków stosowanych m.in. w leczeniu zakażeń dróg moczowych, przewodu pokarmowego, krwi oraz rzeżączki. Analizowano osiem powszechnych patogenów, w tym bakterie Acinetobacter spp., Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus aureus i Streptococcus pneumoniae.
WHO podkreśla, iż największe zagrożenie stanowią bakterie Gram-ujemne – w tym Escherichia coli oraz Klebsiella pneumoniae – odpowiedzialne za najcięższe infekcje krwi, często prowadzące do sepsy, niewydolności narządów i śmierci. w tej chwili ponad 40% szczepów E. coli i ponad 55% szczepów K. pneumoniae na świecie wykazuje oporność na cefalosporyny trzeciej generacji – grupę antybiotyków o szerokim spektrum działania, dotychczas szczególnie skutecznych wobec bakterii Gram-ujemnych. W Afryce oporność ta przekracza 70%.
Dodatkowo, coraz mniej skuteczne stają się inne najważniejsze antybiotyki ratujące życie, takie jak karbapenemy i fluorochinolony, co zmusza do stosowania leków ostatniej szansy – drogich, trudnodostępnych i często nieosiągalnych w krajach o niższych dochodach.
Zróżnicowany globalny obraz antybiotykooporności
WHO szacuje, iż najwyższy poziom antybiotykooporności występuje w regionach Azji Południowo-Wschodniej i wschodniego basenu Morza Śródziemnego, gdzie 1 na 3 infekcje była oporna na leczenie. W regionie afrykańskim problem dotyczy 1 na 5 przypadków. Wysoka oraz rosnąca oporność obserwowana jest także w miejscach, gdzie systemy zdrowotne mają ograniczone możliwości diagnozowania i leczenia zakażeń bakteryjnych.
– Oporność drobnoustrojów rośnie szybciej niż rozwój nowoczesnej medycyny, zagrażając zdrowiu rodzin na całym świecie – mówi dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, dyrektor generalny WHO. – Musimy stosować antybiotyki odpowiedzialnie, zapewnić wszystkim dostęp do adekwatnych leków, diagnostyki i szczepionek, a także rozwijać nowe testy molekularne i antybiotyki nowej generacji – dodaje.
Postępy w monitorowaniu, ale potrzeba dalszych działań
Z raportu wynika, iż udział państw w systemie GLASS – globalnym systemie nadzoru nad opornością na antybiotyki – wzrósł czterokrotnie: z 25 w 2016 r. do 104 w 2023 r. Mimo to w 2023 r. prawie połowa państw nie przesłała odpowiednich danych, a wiele z raportujących państw nie posiadało systemów zapewniających wiarygodne informacje. Ograniczoną zdolność monitorowania oporności mają szczególnie państwa borykające się z największymi problemami zdrowotnymi.
W 2024 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło deklarację polityczną w sprawie antybiotykooporności, zakładającą wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej i podejście „One Health”, łączące zdrowie ludzi, zwierząt oraz środowiska. W nawiązaniu do tej deklaracji, w raporcie WHO wezwała wszystkie kraje do dołączenia do platformy GLASS i rozpoczęcia zgłaszania wysokiej jakości danych o oporności i stosowaniu antybiotyków najpóźniej do 2030 r.
Polska jest w pierwszej dziesiątce państw europejskich, w których przyjmuje się najwięcej antybiotyków. Często są one zalecane niewłaściwie i zamiast pomagać, szkodzą. Szacuje się, iż co roku z powodu oporności bakterii na antybiotyki w Europie umiera kilka tysięcy mieszkańców.
Źródło: https://www.who.int/
