Wstęp
Współczesne środowisko pracy stawia przed pracownikami i liderami zupełnie nowe wyzwania. Natłok obowiązków, rosnące tempo zmian i nieustanna dostępność online sprawiają, iż coraz trudniej utrzymać wysoki poziom energii, koncentracji i motywacji przez cały dzień. Nic więc dziwnego, iż tematy takie jak zarządzanie energią w pracy i zarządzanie energią własną zyskują na znaczeniu – nie tylko w kontekście dobrostanu, ale także efektywności osobistej i retencji pracowników.
Coraz więcej organizacji zauważa, iż tradycyjne podejście oparte wyłącznie na zarządzaniu czasem przestaje być wystarczające. Dlatego sięgają po rozwiązania, które uwzględniają rytm biologiczny, emocje i poziom zaangażowania zespołu. Jednym z najskuteczniejszych narzędzi wspierających ten proces są warsztaty z zarządzania energią – praktyczne, angażujące i dostosowane do realiów konkretnej firmy.
W tym artykule pokażemy, dlaczego warto inwestować w programy szkoleniowe z zakresu zarządzania energią, jak wygląda ich struktura oraz jakie realne korzyści przynoszą zespołom i organizacjom. Dowiesz się m.in., czym jest Zarządzanie energią Toniego Schwartz’a, jakie techniki zarządzania energią stosować na co dzień oraz jak wpływają one na zwiększenie satysfakcji z pracy, zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego i zwiększenie lojalności pracowników.
Czym jest zarządzanie energią i dlaczego warto je rozwijać w organizacji
W wielu firmach przez cały czas dominuje przekonanie, iż kluczem do sukcesu jest perfekcyjne zarządzanie czasem. Tymczasem to nie czas jest dziś najcenniejszym zasobem, ale energia – fizyczna, emocjonalna, umysłowa i duchowa. Możemy mieć idealnie zaplanowany dzień, ale bez energii nie zrealizujemy żadnego z punktów w kalendarzu. I tu pojawia się koncepcja, która rewolucjonizuje podejście do efektywności: zarządzanie energią.
Zarządzanie energią w pracy polega na świadomym gospodarowaniu własnymi zasobami energetycznymi tak, aby działać w sposób zrównoważony, efektywny i zgodny z rytmem organizmu. Właśnie dlatego zarządzanie energią własną staje się dziś kluczową kompetencją – zarówno dla liderów, jak i dla pracowników każdego szczebla.
Co więcej, rozwijanie kompetencji związanych z zarządzaniem energią pracowników przynosi wymierne efekty biznesowe. Badania firmy Gallup pokazują, iż pracownicy, którzy czują się wypaleni, są o 63% bardziej skłonni do wzięcia zwolnienia lekarskiego i o 2,6 razy częściej aktywnie szukają innej pracy (źródło). Zespoły, które uczą się, jak świadomie zarządzać swoimi zasobami, wykazują większe zaangażowanie, lepszą współpracę i wyższą efektywność osobistą. Przekłada się to bezpośrednio na zwiększenie satysfakcji z pracy, zwiększenie lojalności pracowników i ograniczenie rotacji, czyli poprawę retencji pracowników.
Warto podkreślić, iż zarządzanie energią fizyczną, zarządzanie energią emocjonalną oraz rozwijanie nawyków zarządzania energią pozwala nie tylko lepiej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami, ale także skuteczniej funkcjonować w sytuacjach kryzysowych. Dlatego coraz więcej organizacji decyduje się na wdrożenie kompleksowego programu szkoleniowego z zarządzania energią, który łączy teorię z praktyką i przynosi realne, mierzalne korzyści.
Koncepcja zarządzania energią Toniego Schwartz’a – fundamenty efektywności
Jednym z najbardziej wpływowych modeli, który zrewolucjonizował podejście do efektywności w pracy, jest koncepcja zarządzania energią opracowana przez Toniego Schwartz’a – założyciela The Energy Project i współautora przełomowego artykułu „Manage Your Energy, Not Your Time” opublikowanego w Harvard Business Review. Jego model zakłada, iż to nie ilość czasu decyduje o naszej skuteczności, ale jakość i optymalne zarządzanie energią.
Schwartz wyróżnił cztery podstawowe źródła energii, które powinny być świadomie rozwijane i odnawiane, jeżeli chcemy osiągać wysokie wyniki bez nadmiernego obciążenia:
- Zarządzanie energią fizyczną – dbałość o sen, odżywianie, ruch i regenerację.
- Zarządzanie energią emocjonalną – umiejętność regulowania emocji i budowania pozytywnego nastawienia.
- Zarządzanie energią umysłową – koncentracja, praca w skupieniu, eliminacja rozpraszaczy.
- Zarządzanie energią duchową – poczucie sensu i wartości w tym, co robimy.
Ten układ tworzy tzw. Kwadrat Zarządzania Energią, który można wykorzystać jako mapę do diagnozy i wzmacniania obszarów wymagających uwagi w codziennej pracy. W praktyce oznacza to wdrażanie konkretnych technik zarządzania energią, które umożliwiają działanie w rytmie przypływów i odpływów energii – a nie w trybie nieustannego „na pełnych obrotach”.
Właśnie dlatego zarządzanie energią własną według tej koncepcji nie jest jednorazowym działaniem, ale procesem, który angażuje zarówno jednostkę, jak i organizację. Warto zaznaczyć, iż firmy, które wdrożyły ten model w ramach programów szkoleniowych z zarządzania energią, odnotowały nie tylko wzrost efektywności osobistej, ale również poprawę retencji pracowników i lepszą współpracę i komunikację w zespołach.
Co istotne, zarządzanie energią w sytuacjach kryzysowych – takich jak reorganizacje, spadki motywacji czy długotrwały stres – wymaga świadomego zastosowania narzędzi z każdej z czterech sfer. To właśnie wtedy nawyki zarządzania energią i inteligencja emocjonalna w zarządzaniu energią odgrywają kluczową rolę.
Kluczowe obszary energii: fizyczna, emocjonalna, umysłowa i duchowa
Aby zarządzanie energią w pracy było skuteczne i długofalowe, warto zrozumieć, iż energia nie jest jednorodna. Składa się z kilku współzależnych wymiarów, które wspólnie wpływają na naszą efektywność osobistą, odporność psychiczną i zaangażowanie. Model zaproponowany przez Toniego Schwartz’a dzieli energię na cztery najważniejsze obszary: fizyczną, emocjonalną, umysłową i duchową. Każdy z nich wymaga innego podejścia, ale wszystkie łączy jedno – można nimi świadomie zarządzać.
1. Zarządzanie energią fizyczną
To fundament całego systemu. Bez zasobów fizycznych – snu, odpowiedniego odżywiania, nawodnienia i ruchu – trudno mówić o skutecznej pracy. Zarządzanie energią fizyczną polega na budowaniu dobrych nawyków w zarządzaniu energią, które sprzyjają regeneracji i koncentracji. Pracownicy, którzy świadomie planują przerwy, korzystają z mikroaktywności i nie przeciążają organizmu, są mniej narażeni na chroniczne zmęczenie i zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego.
📖 Przykład praktyk: Why Your Brain Needs More Downtime – Scientific American
2. Zarządzanie energią emocjonalną
Emocje bezpośrednio wpływają na jakość pracy, relacje i sposób podejmowania decyzji. Zarządzanie energią emocjonalną to umiejętność rozpoznawania i regulowania emocji w sposób wspierający – szczególnie w środowisku pełnym napięć. Tu z pomocą przychodzi inteligencja emocjonalna w zarządzaniu energią, czyli świadome reagowanie na stresory i budowanie pozytywnego klimatu w zespole. Rozwijanie tej kompetencji przekłada się na lepszą współpracę i komunikację, zwiększenie zaufania i otwartości w zespole, a także większą odporność psychiczną w sytuacjach kryzysowych.
3. Zarządzanie energią umysłową
To zdolność do skupienia, priorytetyzacji i kreatywnego rozwiązywania problemów. Niestety, wiele osób funkcjonuje w trybie rozproszenia – przeciążeni zadaniami, przeskakują między tematami, co obniża jakość pracy. Techniki zarządzania energią w tym obszarze obejmują m.in. blokowanie czasu w pracę głęboką, planowanie według rytmu dobowego czy eliminację niepotrzebnych bodźców. Pomaga tu także efektywne zarządzanie czasem, które nie polega na wypełnianiu każdej minuty, ale na tworzeniu przestrzeni na najważniejsze działania.
📖 Zobacz: The Science of Multitasking and Focus – Psychology Today
4. Zarządzanie energią duchową
Ten wymiar często bywa pomijany, a to właśnie on odpowiada za trwałe zmiany w sposobie pracy. Zarządzanie energią duchową to budowanie poczucia sensu, zgodności z wartościami i świadomości celu. Pracownicy, którzy czują, iż ich praca ma znaczenie, wykazują większe zaangażowanie i lojalność. To z kolei realnie wpływa na zwiększenie lojalności pracowników i retencję pracowników. W tej sferze pomagają działania takie jak refleksja, feedback oparty na wartościach czy świadome wyznaczanie celów zespołowych.
Świadome wspieranie każdego z tych obszarów w organizacji to klucz do budowania odporności, zaangażowania i wysokiej efektywności. Dlatego metody zarządzania energią powinny obejmować wszystkie cztery wymiary – tylko wtedy będą miały realny i trwały wpływ na dobrostan pracowników i kulturę organizacyjną.
Program szkolenia: jak wyglądają warsztaty z zarządzania energią w pracy
W świecie, w którym przeciążenie informacyjne, stres i presja czasu stały się normą, coraz więcej organizacji sięga po warsztaty z zarządzania energią w pracy jako praktyczne narzędzie wspierające zarządzanie energią pracowników. Dobrze zaprojektowany program szkolenia zarządzanie nie tylko dostarcza wiedzy, ale przede wszystkim uczy konkretnych umiejętności, które można wdrożyć od razu — zarówno indywidualnie, jak i zespołowo.
Typowy program warsztatów opiera się na sprawdzonej strukturze, która obejmuje cztery główne moduły, zgodne z założeniami Zarządzania energią Toniego Schwartz’a oraz modelem Kwadratu Zarządzania Energią:
1. Diagnoza energii – gdzie jesteśmy?
Warsztaty rozpoczynają się od autoanalizy — uczestnicy identyfikują swoje wzorce pracy, poziomy energii w ciągu dnia oraz nawyki, które im służą lub przeszkadzają. To wprowadzenie do budowania świadomych nawyków zarządzania energią i poznanie własnego rytmu funkcjonowania.
2. Fundamenty energii – jak nią zarządzać?
W kolejnych etapach uczestnicy poznają cztery najważniejsze obszary energii: fizyczną, emocjonalną, umysłową i duchową. Omawiane są konkretne techniki zarządzania energią, takie jak mikropauzy, planowanie pracy zgodnie z naturalnym rytmem dnia, zarządzanie emocjami w trudnych sytuacjach, a także narzędzia wspierające zarządzanie energią emocjonalną i zarządzanie energią fizyczną.
3. Tworzenie planu działania – od teorii do praktyki
Największą wartością warsztatów jest ich praktyczny wymiar. Uczestnicy tworzą swój indywidualny plan wdrażania zmian, oparty na długofalowych nawykach zarządzania, które wspierają optymalne zarządzanie energią. Przykłady: zaplanowanie przerw w kalendarzu, wyciszenie powiadomień w czasie pracy głębokiej, świadome rozpoczynanie dnia od działań wysokiej wartości.
Tu szczególnie akcentujemy znaczenie zarządzania sobą w czasie, a nie tylko zarządzania zadaniami. Uczestnicy uczą się także łączyć efektywne zarządzanie czasem z dbaniem o własne zasoby energetyczne.
4. Praca zespołowa – energia jako kultura organizacyjna
Ostatni etap warsztatu koncentruje się na zespole. Uczestnicy uczą się wspierać siebie nawzajem, tworzyć środowisko sprzyjające otwartej komunikacji i zauważaniu sygnałów przeciążenia. To przestrzeń na budowanie kultury energii, w której możliwe jest zwiększenie zaufania i otwartości w zespole oraz lepsza kooperacja i komunikacja.
Efekty programu:
Dobrze zaprojektowany program szkolenia zarządzanie nie tylko zmienia sposób pracy, ale również wpływa na najważniejsze wskaźniki organizacyjne:
✅ Zwiększenie satysfakcji z pracy
✅ Zwiększenie efektywności zespołów
✅ Zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego
✅ Zwiększenie lojalności pracowników
✅ Retencja pracowników
Co ważne, programy te są elastyczne – mogą przyjąć formę jednodniowego warsztatu, cyklu spotkań online, a choćby długoterminowego procesu rozwojowego. Niektóre firmy wdrażają je jako element szerszych strategii wellbeingowych lub jako wsparcie w momentach dużych zmian organizacyjnych, np. w trakcie restrukturyzacji czy powrotu do biur.
Techniki i dobre nawyki – jak utrzymać wysoki poziom energii na co dzień
Wdrożenie wiedzy z warsztatów do codziennej praktyki to klucz do sukcesu. choćby najlepszy program szkolenia zarządzanie nie przyniesie efektów, jeżeli nie pójdą za nim trwałe zmiany w sposobie pracy. Dlatego tak istotne są konkretne techniki zarządzania energią i dobre nawyki w zarządzaniu energią, które można stosować każdego dnia – indywidualnie i zespołowo.
Mikroregeneracja zamiast długiego odpoczynku
Jednym z najprostszych, ale niedocenianych narzędzi jest tzw. mikroregeneracja – krótkie przerwy co 90–120 minut, które pozwalają naładować „wewnętrzne baterie”. Badania pokazują, iż regularne przerwy zwiększają efektywność osobistą, poprawiają koncentrację i zmniejszają ryzyko błędów. To przykład zarządzania energią fizyczną i zarządzania energią własną w praktyce.
Planowanie dnia zgodnie z rytmem biologicznym
Wysoki poziom energii nie utrzymuje się przez cały dzień – każdy z nas funkcjonuje w naturalnych cyklach. Dlatego warto planować najtrudniejsze zadania w porach największej wydajności (zwykle przed południem), a mniej wymagające w czasie spadku energii. To technika oparta na optymalnym zarządzaniu energią i łączeniu jej z zasadami efektywnego zarządzania czasem.
Rytuały na początek i koniec dnia
Zarówno liderzy, jak i zespoły mogą korzystać z prostych rytuałów energetycznych – np. wspólnego rozpoczęcia dnia od krótkiej rundy check-in, rozciągania lub praktyki oddechowej. Pomagają one regulować zarządzanie energią emocjonalną, wzmacniać zarządzanie emocjami własnymi i budować pozytywne nastawienie. Na koniec dnia warto wdrożyć rytuał „zamknięcia” – np. krótkie podsumowanie i określenie, co się udało. To wspiera inteligencję emocjonalną w zarządzaniu energią i pomaga wyciszyć się po pracy.
Nawyki zarządzania energią jako element kultury zespołowej
Ważne, by nawyki zarządzania energią nie były tylko indywidualną inicjatywą. Gdy stają się częścią kultury zespołowej – np. gdy szefowie modelują je własnym przykładem – pojawia się efekt synergii: lepsza kooperacja i komunikacja, zwiększenie zaufania i otwartości w zespole, a w dłuższej perspektywie – zwiększenie efektywności zespołów i retencja pracowników.
Przykładowe techniki zarządzania energią, które można wdrożyć od razu:
- Technika „Pomodoro” – 25 minut pracy, 5 minut przerwy.
- Zasada „najpierw trudne” – priorytetyzacja zadań według poziomu energii.
- Regularne przerwy offline – bez ekranu i powiadomień.
- Poranny rytuał „3W”: Wdzięczność, Wyzwanie, Wsparcie.
- Wspólna „pauza energetyczna” w zespole raz dziennie.
Warto podkreślić, iż budowanie dobrych nawyków w zarządzaniu energią nie polega na rewolucji, ale na małych, świadomych krokach. Dobrze zaprojektowany program szkoleniowy z zarządzania energią powinien wspierać uczestników także po warsztacie – poprzez przypominajki, spotkania utrwalające i elementy grywalizacji. To właśnie dzięki temu zmiany stają się trwałe i wpływają nie tylko na jednostkę, ale na całą organizację.
Efekty wdrożenia: większa retencja, lojalność i efektywność zespołów
Firmy, które inwestują w zarządzanie energią pracowników, gwałtownie dostrzegają, iż nie jest to jedynie działanie wellbeingowe – to realna strategia wspierająca cele biznesowe. Efekty wdrożenia programów opartych na zarządzaniu energią w pracy są wielowymiarowe i widoczne zarówno na poziomie jednostki, jak i całych zespołów.
1. Retencja pracowników i zwiększenie lojalności
Jednym z najbardziej odczuwalnych rezultatów jest poprawa wskaźnika retencji pracowników. Gdy organizacja dba o zarządzanie energią własną i oferuje narzędzia wspierające regenerację, odporność psychiczną i sens pracy – rośnie poziom zadowolenia i identyfikacji z firmą. Pracownicy czują się zauważeni i docenieni, co przekłada się bezpośrednio na zwiększenie lojalności pracowników i spadek rotacji.
2. Zwiększenie efektywności zespołów
Świadome zarządzanie energią fizyczną, emocjonalną i umysłową wpływa na poprawę koncentracji, lepsze podejmowanie decyzji i sprawniejsze działanie zespołów. Pracownicy uczą się dostrzegać momenty przeciążenia i reagować zanim dojdzie do wypalenia, co skutkuje optymalnym zarządzaniem energią w całej strukturze. Dodatkowo, w zespołach wdrażających wspólne nawyki zarządzania energią, zauważalna jest większa synchronizacja działań i efektywność operacyjna.
Wprowadzenie rytuałów energetycznych, praktyk wspierających zarządzanie sobą w czasie czy przerw od ekranów ma wpływ nie tylko na indywidualne wyniki, ale i na zwiększenie efektywności zespołów jako całości.
3. Lepsza komunikacja i większe zaufanie
Efekty warsztatów często obejmują także aspekt relacyjny. Dzięki pracy nad emocjami, refleksji i budowaniu świadomości, zespoły doświadczają lepszej współpracy i komunikacji. Uczestnicy uczą się nie tylko, jak lepiej zarządzać sobą, ale też jak wspierać innych – co skutkuje zwiększeniem zaufania i otwartości w zespole. To szczególnie ważne w środowisku pracy hybrydowej lub rozproszonej, gdzie kontakt zespołowy wymaga jeszcze większej uważności.
4. Realna ochrona przed wypaleniem
Firmy wdrażające metody zarządzania energią zauważają też spadek absencji, krótsze L4 i mniejszą liczbę przypadków wypalenia zawodowego. Świadomość, iż można wpływać na własną energię – i iż organizacja to wspiera – działa profilaktycznie. Pracownicy lepiej radzą sobie z presją, a liderzy zyskują nowe narzędzia do zarządzania zespołem w sytuacjach kryzysowych.
Inwestycja w program szkolenia zarządzanie energią przynosi organizacjom wymierne rezultaty:
- ✅ Retencja pracowników
- ✅ Zwiększenie lojalności pracowników
- ✅ Zwiększenie satysfakcji z pracy
- ✅ Efektywność osobista i zespołowa
- ✅ Zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego
- ✅ Trwałe zmiany w sposobie pracy
Podsumowanie
W czasach, gdy stres, wypalenie i przeciążenie zadaniami stają się normą w wielu organizacjach, inwestowanie w zarządzanie energią w pracy przestaje być dodatkiem, a staje się koniecznością. Zarządzanie energią własną, zespołową i organizacyjną to dziś jedna z kluczowych kompetencji liderów i pracowników, a odpowiednio zaprojektowany program szkolenia zarządzanie energią może przynieść realną zmianę – zarówno na poziomie jednostki, jak i całej kultury organizacyjnej.
Dzięki wdrożeniu sprawdzonych technik zarządzania energią, budowaniu dobrych nawyków w zarządzaniu energią i rozwijaniu świadomości w czterech obszarach – fizycznym, emocjonalnym, umysłowym i duchowym – możliwe jest osiągnięcie efektywności osobistej, lepszej współpracy w zespole, a także poprawa kluczowych wskaźników: retencji pracowników, zwiększenia lojalności pracowników i zwiększenia efektywności zespołów.
Pamiętaj: to nie czas, a energia jest dziś najcenniejszym zasobem Twojego zespołu.
