W jaki sposób mogą ćwiczyć chorzy na raka?

Nie jest prawdą, iż chory na raka nie może korzystać z fizjoterapii czy uprawiać aktywności fizycznej. Są oczywiście pewne ograniczenia wynikające z choroby. Jednak co do zasady, dostosowany do stanu chorego ruch pomaga mu, a nie szkodzi.

• Nie bój się ruchu!
• Czy można ćwiczyć podczas chemioterapii i radioterapii?
• Jakie ograniczenia dla chorych na nowotwory?

Wykonywanie ćwiczeń fizycznych i uprawianie sportu przez osoby chore na nowotwory wzbudzało jeszcze do niedawna wątpliwości i obawy. Wynikały one z przeświadczenia o ich wpływie na obniżenie odporności organizmu oraz nasilenie skutków ubocznych leczenia onkologicznego, np. zaburzeń czynności układu krążenia, osłabienia struktury kości i ich złamań. Nie bez znaczenia była także zła kondycja psychofizyczna chorych i ich niechęć do ćwiczeń fizycznych.

Tymczasem okazało się, iż to unikanie wysiłku fizycznego nasila skutki uboczne leczenia nowotworów, obniżając jego skuteczność. w tej chwili nie ma już wątpliwości, iż ćwiczenia fizyczne są bezpieczną i skuteczną metodą przywracania sprawności psychofizycznej chorych na nowotwory. Potwierdzają to między innymi przykłady wyczynowych sportowców, którzy powrócili do uprawiania sportu po leczeniu nowotworów; np. hokeisty Mario Lemieux, kajakarki Anety Koniecznej, tenisistki Alisy Klejbanowej czy piłkarza Jose Moliny.

Nie bój się ruchu!

Ćwiczenia fizyczne można stosować w każdym rodzaju nowotworu, etapie choroby i metodzie jej leczenia. Istotna różnica dotyczy tylko intensywności i zakresu tych ćwiczeń, uwzględniających deficyty czynnościowe i możliwości wysiłkowe chorych.

Najbardziej wskazanymi ćwiczeniami fizycznymi dla chorych na nowotwory są naturalne formy ruchu, angażujące duże grupy mięśniowe np. swobodny marsz lub marsz z kijami Nordic Walking, który poprawia bezpieczeństwo ćwiczących, jednocześnie zwiększając udział mięśni podczas marszu. W zależności od rodzaju nowotworu, można również biegać, jeździć na rowerze czy pływać.

Czas trwania ćwiczeń to od 30 do 60 minut, a intensywność powinna być na poziomie 60-80 proc. maksymalnej częstości akcji serca (tętna), zależnie od wieku. Specjaliści posługują się tu wzorem: 220-wiek. Jest to wzór, na podstawie którego określa się maksymalną częstość akcji serca w zależności od wieku. Na przykład dla człowieka 60-letniego jest to 160 uderzeń serca na minutę, ponieważ 220-60=160. Ćwiczenia powinny być powtarzane 3 – 5 razy w ciągu tygodnia i kontynuowane przez co najmniej sześć tygodni.

Osoby o lepszej wydolności mogą wykonywać ćwiczenia w formie ciągłej (bez przerwy), natomiast w przypadku gorszej kondycji wskazana jest forma interwałowa (z przerwami w czasie ćwiczeń)

Czy można ćwiczyć podczas chemioterapii i radioterapii?

Tak, jednak zaleca się wtedy formę interwałową.

Chorzy na nowotwory mogą również wykonywać ćwiczenia siłowe. Najczęściej od 50 do 70 proc. maksymalnego jednokrotnego powtórzenia ćwiczenia (maksymalnego obciążenia, które dana osoba jest w stanie pokonać). w tej chwili najbardziej polecanym programem ćwiczeń chorych na nowotwory jest połączenie ćwiczeń wytrzymałościowych, stosowanych trzy razy w tygodniu z ćwiczeniami siłowymi stosowanymi dwa razy w tygodniu.

Celem fizjoterapii w onkologii jest…

…psychofizyczne przygotowanie chorego do leczenia choroby nowotworowej, bezpieczne przeprowadzenie go przez okres leczenia, powrót do aktywności życiowej, obniżanie ryzyka nawrotu choroby i przedwczesnej śmierci oraz poprawa jakości życia. Jej podstawą są ćwiczenia fizyczne wspomagane i uzupełniane fizykoterapią i masażem.

Jakie ograniczenia dla chorych na nowotwory?

Nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do ćwiczeń fizycznych chorych na nowotwory, ale mogą być pewne ograniczenia. I tak na przykład:

• W przypadku anemii nie są wskazane ćwiczenia fizyczne w formie ciągłej, ale w interwałowej.
• Niski poziom płytek krwi jest przeciwwskazaniem do ćwiczeń zwiększających ryzyko urazu. Chodzi tu o np. gry zespołowe.
• Neutropenia wyklucza ćwiczenia fizyczne w warunkach narażających na infekcję. Nie zaleca się zatem w tym stanie np. ćwiczeń w wodzie, w dużych grupach lub na świeżym powietrzu w zimie.
• Przez sześć miesięcy po leczeniu raka odbytnicy lub prostaty nie należy jeździć na rowerze.
• Pacjenci z osteoporozą nie powinni wykonywać ćwiczeń z dużymi obciążeniami.
• Osoby z zaburzeniami koordynacji powinny powstrzymać się od ćwiczeń w pozycji stojącej, np. marszu na bieżni mechanicznej.

Ćwiczenia fizyczne poprawiają sprawność psychofizyczną. Ułatwiają i przyspieszają powrót do pełnej aktywności życiowej. Wspomagają leczenie choroby nowotworowej, zwiększając odporność organizmu oraz poprawiając stan psychiczny. Wszystkie badania wskazują, iż osoby aktywne i sprawne fizycznie mają znacznie mniejsze, choćby o 50 proc., ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej, jej nawrotu lub przedwczesnej śmierci. Korzyści te można uzyskać dzięki systematycznej aktywności fizycznej o wydatku energetycznym co najmniej 1000 kcal tygodniowo (6 godzin marszu lub 2 godziny biegu lub 2,5 godziny tańca tygodniowo) lub wykonując co najmniej 12 tys. kroków dziennie.

Prof. Marek Woźniewski

Dziękujemy, iż przeczytałaś/eś do końca nasz artykuł. o ile Cię zainteresował, to bądź na bieżąco i dołącz do grona obserwujących nasze profile społecznościowe. Obserwuj Facebook,

Wyświetl ten post na Instagramie

Obserwuj Instagram.