Alkohol, nikotyna, narkotyki – są to najczęstsze rzeczy, które kojarzą nam się z terminem „uzależnienie”. Oczywiście, substancje te nie bez powodu są łączone z tym zjawiskiem, ale zapominamy o innych, mniej oczywistych czynnikach wywołujących uzależnienia.
Co gorsza, niektóre z nich są uznawane za walor danej osoby, wychwalane oraz wskazywane jako przykład do naśladowania. Są to tzw. uzależnienia behawioralne, uzależnienia od zachowań lub czynności. Część z nich faktycznie jest uznawana za problem, ale możemy znaleźć również takie, które w społecznej świadomości nie są postrzegane jako patologie.
Co powinniśmy więc wiedzieć o uzależnieniach behawioralnych? Od czego możemy się uzależnić? Na co zwracać uwagę?
Czym jest uzależnienie behawioralne?
Uzależnienia behawioralne, zwane również czynnościowymi, to zespół objawów związanych z powtarzaniem utrwalonych czynności w celu osiągnięcia określonych stanów emocjonalnych tj. spełnienie, euforia, przyjemność. Wg przyjętej klasyfikacji chorób ICD-10, uzależnienia te zaliczane są do grupy zaburzeń oraz popędów. Podstawowymi kryteriami, które służą opisowi oraz diagnozie, to:
1. Zaabsorbowanie – dane zachowanie staje się najważniejsze i dominuje nad innymi aspektami życia.
2. Modyfikacja nastroju – odnosi się do efektu, przynoszonego przez dane zachowanie, najczęściej jest to przejaw patologicznego mechanizmu radzenia sobie z problemami.
3. Tolerancja – opisuje ona wzrastające zapotrzebowanie na dany czynnik w celu osiągnięcia takiego samego poziomu gratyfikacji (uczucia spełnienia/przyjemności/zadowolenia). Wzrost tolerancji może objawiać się, np. wydłużeniem czasu danych zachowań, zwiększenie ich częstotliwości.
4. Syndrom odstawienia – jest to zespół objawów, których doświadcza uzależniony w przypadku gdy możliwość wykonania danej czynności jest utrudniona. Mogą być to symptomy fizyczne (drżenie rąk, pocenie się) lub psychiczne (złość, rozdrażnienie, smutek)
5. Konflikt – możemy opisywać go na trzech obszarach:
· konfliktów interpersonalnych, np. kłótnie, sprzeczki z rodziną i przyjaciółmi;
· konfliktów pomiędzy uzależnionym a jego innymi aktywnościami tj. nauka, praca;
· konfliktów intrapersonalnych, które możemy rozumieć jako przeżywanie negatywnych emocji na skutek angażowanie się w dane zachowanie
6. Nawrót – charakteryzuje tendencję do powrotu wzorców danego zachowania po okresie całkowitej lub częściowej abstynencji.
Bardzo trudnym okazuje się niekiedy jednak określenie granicy, kiedy dany wzór czynności możemy postrzegać jako pasję i silne zaangażowanie, a kiedy stanowi to początek problemu. Przyjmuje się, iż o uzależnieniu możemy mówić, gdy wykonywanie określonego zachowania osiąga poziom fiksacji, który negatywnie wpływa inne aspekty życia jednostki i jej otoczenia.
Do uzależnień czynnościowych możemy zaliczyć:
· patologiczny hazard
· pracoholizm
· zakupoholizm
· seksoholizm
· uzależnienie od pornografii
· cyberseks
· komputer i internet
· uzależnienie od gier komputerowych
· uzależnienie od ćwiczeń fizycznych
· kompulsywne objadanie się
· uzależnienie od telefonu komórkowego i mediów społecznościowych
· tanoreksja (uzależnienie od opalania się)
Leczenie
W procesie leczenia uzależnień behawioralnych główną praktyką jest psychoterapia uzależnień. W terapii tej uczestniczy grupa specjalistów (psychiatra, psycholog, terapeuta uzależnień), a jej celem jest m.in. uświadomienie sobie mechanizmów chorobowych przez osobę uzależnioną, nauka radzenia sobie z problemami oraz zmiana destrukcyjnych nawyków. We wsparciu procesu terapii można zastosować środki farmakologiczne, gdy nasilenie objawów uniemożliwia podjęcie leczenia. Chorzy mogą również zwrócić się do instytucji samopomocowych (np. Anonimowi Seksoholicy, Hazardziści), których program oparty jest na tzw. 12 krokach, wypracowanych przez Anonimowych Alkoholików.
Po całość artykułu zapraszamy pod poniższy link.
