26 marca Bruksela wprowadziła przełomową Strategię Unii Gotowości dla 450 milionów Europejczyków. Każdy ma mieć zapas jedzenia i wody na 72 godziny. Polskie RCB idzie dalej – nasze zalecenia są bardziej szczegółowe niż całej reszty kontynentu.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
W marcu 2025 roku Unia Europejska po raz pierwszy w historii wprowadziła strategię, która każe wszystkim obywatelom przygotować się na kryzys. To nie są już abstrakcyjne plany polityków, ale konkretne zalecenia, co każda rodzina powinna mieć w domu na wypadek wojny, sabotażu czy cyberataków.
Komisja Europejska pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen zaleca każdemu obywatelowi utrzymywanie w domu zapasów na 72 godziny. Komisarz Hadja Lahbib nie ukrywa powagi sytuacji: „gotowość musi być wpleciona w tkankę naszych społeczeństw”. To fundamentalna zmiana z reaktywnego na proaktywne zarządzanie kryzysowe, która odpowiada na rosnące zagrożenia bezpieczeństwa.
Osiem państw tworzy koalicję gotowości
Na wezwanie Brukseli odpowiedziała koalicja ośmiu krajów: Belgia, Estonia, Finlandia, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Holandia i Szwecja. Ta grupa wzywa do „pilnych, europejskich skoordynowanych działań”, uznając, iż krajowe wysiłki są niewystarczające wobec transgranicznego charakteru współczesnych kryzysów.
Finlandia służy jako wzór z długoletnim systemem gotowości obywatelskiej i obowiązkowymi obowiązkami obrony cywilnej dla obywateli w wieku 18-68 lat. Szwecja ponownie rozpowszechniła do wszystkich gospodarstw domowych poradnik „Jeśli nadejdzie kryzys lub wojna”. Niemcy zaktualizowały w 2024 roku Ramowe Wytyczne Obrony Powszechnej, a Holandia rozwija ustawę o odporności przemysłu obronnego.
Francja już wcześniej wdrożyła zalecenia 72-godzinnych zestawów awaryjnych, pokazując, iż niektóre kraje od dawna traktują przygotowania obywatelskie bardzo poważnie.
Polskie zalecenia przewyższają całą UE
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa opracowało znacznie bardziej szczegółowe zalecenia niż minimalne standardy UE. Podczas gdy Bruksela rekomenduje 72-godzinne zapasy, RCB zaleca 3-7 dniowy zapas podstawowych potrzeb, przewyższając unijne minimum.
Polska lista zawartości plecaka ewakuacyjnego obejmuje ponad 25 szczegółowych pozycji. Radio z bateriami, latarka z zapasowymi bateriami, otwieracz, nóż wielofunkcyjny, klucz francuski, łom, szczypce, linki i opaski zaciskowe. Do tego 2-dniowy zapas żywności niewymagającej obróbki termicznej, butelka z filtrem wodnym, kompletne sztućce.
Nie zabrakło też dokumentów i komunikacji – najważniejsze dokumenty osobiste, gotówka w małych nominałach, ołówek i notatnik, kompas lub GPS, mapy lokalnego obszaru. Na wypadek zagrożeń chemicznych czy biologicznych RCB zaleca maski ochronne, kurtki przeciwdeszczowe, śpiwory, zmianę ubrania, mydło i środki dezynfekujące.
Kampania „Bądź Gotowy” uczy Polaków
RCB prowadzi kompleksowe kampanie edukacyjne z flagowym programem „Bądź Gotowy” zaktualizowanym w 2024 roku. Obejmuje podręcznik dostępny w języku polskim i angielskim, serię infografik tematycznych oraz interaktywne narzędzia online, w tym grę przygotowującą plecak ewakuacyjny.
System Alert RCB zapewnia natychmiastowe ostrzeżenia SMS do wszystkich obywateli. To ten sam system, który sprawdził się podczas pandemii COVID-19 i został nagrodzony jako GISCOVID-19. Specjalistyczna strona alert.rcb.gov.pl koncentruje się na zagrożeniach chemicznych, biologicznych, radiologicznych, nuklearnych i wybuchowych.
Polski system pozostaje w stanie podwyższonej gotowości na poziomie BRAVO do sierpnia 2025 roku. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego zawiera ponad 190 modułów operacyjnych dla różnych scenariuszy zagrożeń.
Europa buduje odporność na niepewne czasy
Strategia wprowadzona 26 marca 2025 roku opiera się na raporcie Sauli Niinistö z października 2024 i obejmuje 30 kluczowych działań w siedmiu obszarach. Przewidywanie zagrożeń, odporność funkcji społecznych, przygotowanie ludności, kooperacja publiczno-prywatna, kooperacja cywilno-wojskowa, koordynacja odpowiedzi kryzysowej oraz partnerstwa zewnętrzne.
Komisja proponuje ustanowienie corocznego Dnia Gotowości UE i integrację edukacji kryzysowej z programami szkolnymi. To ma być „kontrola bezpieczeństwa i gotowości” włączona do wszystkich przyszłych polityk UE.
Polska, sprawując prezydencję w Radzie UE w 2025 roku, promuje wzmocnioną współpracę UE-NATO w zarządzaniu kryzysowym. Chcemy pokazać innym krajom nasze doświadczenia z systemem Alert RCB i kampanią „Bądź Gotowy”.
72-godzinne wymogi samowystarczalności to dopiero początek budowania odporności na niepewne czasy.
