Alarmujące prognozy: rak wątroby stanie się poważnym problemem
Według ekspertów z prestiżowego czasopisma medycznego „The Lancet”, rak wątroby to jedno z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Już w tej chwili jest to szósta najczęściej rozpoznawana choroba nowotworowa na świecie oraz trzecia najczęstsza przyczyna śmierci z powodu nowotworów. W 2022 roku zarejestrowano aż 870 tysięcy nowych przypadków, a liczba zgonów sięgnęła 760 tysięcy.
Badacze alarmują, iż do 2050 roku liczba zachorowań może niemal się podwoić, osiągając choćby 1,52 miliona, a zgony mogą wzrosnąć do 1,37 miliona rocznie. Szczególnie niepokojący jest przewidywany wzrost na obszarach Afryki, ale problem ten dotyka również Europę i Polskę.
Prof. dr hab. n. med. Piotr Paluszkiewicz, specjalista chirurgii i przewodniczący Rady Medycznej Radomskiego Centrum Onkologii, podkreśla:
„Nawet jeżeli terapia jest możliwa, bywa skomplikowana, a jej skuteczność ograniczona — długotrwałe przeżycie obserwuje się u około 30 proc. pacjentów.”
Trzy główne przyczyny raka wątroby, na które można mieć wpływ
Przez lata wielokrotnie prowadzono badania mające ustalić czynniki sprzyjające powstawaniu raka wątroby. Ostatnie ustalenia wskazują na trzy najważniejsze czynniki ryzyka, z których większość można modyfikować, by znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania.
- Wirusowe zapalenie wątroby typu B (HBV) i typu C (HCV) – główna przyczyna rozwoju raka na całym świecie.
- Stłuszczeniowa choroba wątroby związana z dysfunkcją metaboliczną (MASLD) – powiązana z otyłością, cukrzycą i innymi zaburzeniami metabolicznymi.
- Nadmierne spożycie alkoholu – jedna z najczęstszych przyczyn uszkodzeń wątroby.
Profesor Paluszkiewicz wyjaśnia, iż czynniki modyfikowalne dzielą się na zakaźne i środowiskowe. Wirusy hepatotropowe mogą prowadzić do przewlekłego zapalenia wątroby oraz marskości, co sprzyja powstawaniu pierwotnych nowotworów wątrobowokomórkowych. Z kolei czynniki środowiskowe, takie jak dieta i nadużywanie alkoholu, wpływają negatywnie na funkcję komórek wątrobowych.
Obecnie MASLD dotyczy około jednej trzeciej światowej populacji, a jej cięższa postać, MASH, staje się najszybciej rozwijającą się przyczyną raka wątroby. Szacuje się, iż odsetek nowotworów wynikających z MASH wzrośnie z 8% w 2022 do 11% w 2050 roku, a związanych z alkoholem z 19% do 21%.
Co możemy zrobić, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania?
Przewlekłe zapalenie i marskość wątroby prowadzą do rozwoju nowotworów, dlatego oprócz leczenia niezwykle ważna jest profilaktyka i eliminowanie czynników ryzyka.
Prof. Paluszkiewicz przypomina o sukcesach w dziedzinie profilaktyki zakażeń wirusowych:
„Szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B znacząco redukuje ryzyko infekcji. Niestety w przypadku WZW typu C szczepionki jeszcze nie posiadamy, a zakażenie może nastąpić poprzez kontakt z krwią, śliną, drogą płciową czy podczas zabiegów medycznych.”
W obszarze czynników żywieniowych i stylu życia najważniejsza jest edukacja społeczeństwa i motywacja do zmiany nawyków, które mogą skutecznie chronić wątrobę. Profesor wskazuje na możliwość tworzenia prewencyjnych programów dietetycznych dedykowanych osobom zagrożonym chorobami wątroby, co mogłoby ograniczyć rozwój MASLD oraz negatywnych skutków spożycia alkoholu.
Oto najważniejsze zasady, które każdy z nas może wdrożyć, by obniżyć ryzyko raka wątroby:
- Zaszczep się przeciwko HBV.
- Unikaj ryzyka zakażenia HCV.
- Dbaj o prawidłową wagę poprzez zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną.
- Ogranicz spożycie alkoholu.
- Regularnie wykonuj badania kontrolne.
