Czym jest trzustka i jaką rolę pełni w organizmie?
Trzustka to niewielki narząd, mierzący około 20 cm, umiejscowiony w górnej części brzucha. Składa się z trzech części: głowy, trzonu oraz ogona, a jej kształt przypomina gruszkę lub balonik. U zdrowych osób cechuje się delikatnym, bladoróżowym kolorem.
Jej podstawowym zadaniem jest wytwarzanie enzymów trawiennych, które trafiają do jelita cienkiego oraz produkcja hormonów, takich jak insulina i glukagon. Hormony te są niezbędne do utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi.
Najczęstsze choroby trzustki – co warto znać?
Problemy trzustki zwykle wynikają z różnych przyczyn, w tym nadmiernego spożycia alkoholu, palenia papierosów, kontaktu z pestycydami oraz stosowania niektórych leków. Znaczącą rolę odgrywają także czynniki genetyczne, które często utrudniają jednoznaczne określenie przyczyny choroby.
– W Polsce diagnozuje się około 5 tysięcy przypadków raka trzustki rocznie, z których jedynie około 10% pacjentów przeżywa dłużej niż 5 lat – podkreśla dr Olga Urbanowska-Domańska, onkolog.
Do głównych chorób trzustki należą:
- ostre zapalenie trzustki,
- przewlekłe zapalenie trzustki,
- torbiele trzustki,
- rak trzustki.
Dodatkowo otyłość oraz cukrzyca typu 2 zwiększają ryzyko wystąpienia problemów z trzustką. Statystyki wskazują, iż schorzenia te najczęściej dotyczą osób powyżej 50. roku życia, a częściej występują u mężczyzn.
Jak rozpoznać chorobę trzustki? Najważniejsze objawy
Ze względu na późne pojawianie się symptomów chorób trzustki, często diagnoza jest znacznie opóźniona, co niestety pogarsza rokowania. Zwykle objawy wiążą się z toczącym się stanem zapalnym i towarzyszącym bólem.
– Ból promieniujący do pleców, szczególnie w okolicy lędźwiowej, bywa często mylnie interpretowany jako problem kręgosłupa, jednak może być także oznaką rozwijającego się raka trzustki – tłumaczy dr Olga Urbanowska-Domańska.
Dodała, iż nagły rozwój cukrzycy, uporczywa biegunka czy niestrawność to sygnały wymagające dokładniejszej diagnostyki. U niektórych pacjentów mogą wystąpić również obniżony nastrój lub depresja, które również nie powinny zostać zignorowane.
Typowe objawy chorób trzustki to między innymi:
- ból w górnej części brzucha,
- ból rozprzestrzeniający się do kręgosłupa,
- utrata masy ciała,
- biegunki,
- nudności i wymioty,
- podwyższony poziom cukru we krwi,
- gorączka,
- utrata apetytu,
- osłabienie oraz chroniczne zmęczenie,
- wzdęcia i uczucie pełności,
- zmiany na skórze.
Do objawów widocznych na skórze związanych z chorobami trzustki należą przede wszystkim uporczywy świąd i żółtaczka, spowodowana uciskiem na przewód żółciowy. Mogą pojawić się również krwawe wybroczyny wokół pępka oraz zaczerwienienie twarzy i dekoltu.
Jak zadbać o zdrową trzustkę, aby uniknąć chorób?
Choroby trzustki często ujawniają się w zaawansowanym stadium, dlatego ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia. Zaleca się coroczne badanie poziomu cukru we krwi oraz przeprowadzanie diagnostyki obrazowej, takiej jak USG jamy brzusznej lub rezonans magnetyczny, co dwa lata.
Dieta odgrywa ogromną rolę w profilaktyce – osoby narażone na problemy z trzustką powinny ograniczać spożycie tłuszczów, zwłaszcza tych pochodzenia zwierzęcego, jak margaryna czy smalec. Nie można zapomnieć również o codziennej aktywności fizycznej, która wspiera funkcjonowanie całego organizmu.
W przypadku wystąpienia bólów brzucha o niewyjaśnionej przyczynie warto wykonać badania laboratoryjne, które pozwolą ocenić poziom enzymów trzustkowych, takich jak amylaza i lipaza. Dostępne są także specjalistyczne zestawy diagnostyczne dedykowane ocenie funkcji trzustki.
Na co szczególnie zwracać uwagę?
Choroby trzustki są podstępne i często długo nie dają charakterystycznych objawów. Niemniej jednak zmiany skórne, takie jak uporczywy świąd lub żółtaczka, mogą być sygnałem rozwijającego się poważnego problemu. Wczesna diagnoza to klucz do skutecznego leczenia, dlatego nie wolno bagatelizować tych symptomów.
