20 marca obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej – w tym roku poświęcony związkom między zdrowiem jamy ustnej a zdrowiem psychicznym. Światowa Federacja Dentystyczna FDI zachęca, by przy tej okazji udostępniać przygotowane materiały promocyjne, a Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zwraca uwagę na problemy państw afrykańskich z zapewnieniem swoim mieszkańcom opieki stomatologicznej.
Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej (World Oral Health Day, WOHD) został ustanowiony w 2007 r. przez Światową Federację Dentystyczną (World Dental Federation, FDI). Ma on na celu zwiększać świadomość społeczną dotyczącą profilaktyki chorób jamy ustnej, edukować na temat dobrych nawyków związanych z higieną jamy ustnej, a także podkreślać znaczenie opieki stomatologicznej w kontekście socjalnym i ekonomicznym.
Co roku w ramach WOHD przypomina się, iż stan zębów i dziąseł to nie tylko kwestia estetyki. Choroby jamy ustnej, przede wszystkim próchnica i zapalenie dziąseł, dotykają aż 3,5 mld osób na świecie – to więcej niż połowa globalnej populacji. Co więcej, badania wykazują, iż choroby jamy ustnej mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia ogólnego – powiązano je z cukrzycą, chorobami serca, nerek i układu oddechowego, a choćby niektórymi nowotworami. Problemy stomatologiczne mogą także powodować przewlekły stres, obniżone poczucie własnej wartości i trudności w relacjach społecznych.
Szczęśliwa jama ustna to… szczęśliwy umysł!
W 2025 r. ma miejsce drugi etap ogłoszonej przez FDI trzyletniej kampanii „A happy mouth is…”, której celem jest edukowanie i inspirowanie ludzi do dbania o zdrowie jamy ustnej. Po ubiegłorocznym haśle „A happy mouth is… a happy body” („Szczęśliwa jama ustna to szczęśliwe ciało”) w tym roku podkreśla się, w jaki sposób zdrowie zębów wpływa na samopoczucie psychiczne. Zależności te wybrzmiewają w haśle „A happy mouth is a happy mind” („Szczęśliwa jama ustna to szczęśliwy umysł”).
Obchody WOHD 2025 wspiera maskotka FDI – bóbr o imieniu Toothie. Animowana postać występuje m.in. w filmie promującym kampanię FDI i ma zwracać uwagę nie tylko dzieci, ale także osób dorosłych na cele kampanii Światowej Federacji Dentystycznej. Materiały promocyjne i edukacyjne z bobrem Toothie – filmy, plakaty, grafiki – są dostępne na stronie internetowej https://www.worldoralhealthday.org/. Można je bezpłatnie pobierać i udostępniać w swoich social mediach.
WHO przypomina o wyzwaniach w regionie Afryki
Przy okazji Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej 2025 WHO przypomniała natomiast o wyzwaniach, z jakimi w kontekście zapewniania opieki stomatologicznej swoim mieszkańcom zmagają się kraje afrykańskie. W 2021 r. u 42% mieszkańców regionu afrykańskiego WHO występowały choroby jamy ustnej. Region ten notuje również najwięcej przypadków nomy (tzw. raka wodnego) – poważnej, gwałtownie postępującej choroby jamy ustnej o podłożu bakteryjnym, która dotyka głównie dzieci i prowadzi do poważnych komplikacji zdrowotnych, przede wszystkim zniszczenia policzka i jamy ustnej.
W latach 2021-2023 przyjęto szereg planów działania, aby poprawić dostęp do opieki stomatologicznej w Afryce. Niektóre kraje podjęły w tym celu konkretne kroki. Lesotho, Nigeria i Sierra Leone opracowały narodowe strategie zdrowia jamy ustnej. Etiopia i Kenia przeszkoliły w kierunku profilaktyki stomatologicznej ponad 180 pracowników medycznych i 1200 pracowników społecznych. Z kolei Japonia zdecydowała się wesprzeć projekt zwiększenia dostępności materiałów stomatologicznych w Kenii, Tanzanii i Zambii.
Mimo to, tylko 17% mieszkańców Afryki ma dostęp do podstawowej opieki stomatologicznej. Dodatkowo, zdecydowanie zbyt niska jest liczba stomatologów w tym regionie świata, co utrudnia skuteczną profilaktykę i leczenie.
WHO zaapelowała o kolejne działania, które pozwolą wypracować strategie poprawy dostępu do opieki stomatologicznej w Afryce. Zaproponowano m.in. przeznaczanie części podatków na stomatologię, włączenie leczenia stomatologicznego do krajowych pakietów opieki zdrowotnej oraz rozszerzenie działań profilaktycznych i edukacyjnych dla lokalnych społeczności.
Źródło: https://www.who.int
