Podobnie jak większość osiągnięć technologicznych, smartfon ma ogromne zalety, ale także wady. Jako nasz stały codzienny towarzysz z dostępem do internetu, dostarcza nam wszystkich ważnych informacji, których potrzebujemy. Z drugiej strony, często zanurzamy się w niekończącej się zawartości internetu na zbyt długo i niepotrzebnie.
Według stowarzyszenia Bitkom osoby w wieku od 16 do 29 lat w Niemczech spędzają średnio ok. trzech godzin dziennie na swoim telefonie. W przypadku osób w wieku powyżej 30 lat to 2,5 godziny.
Jak pokazują badania, częste korzystanie ze telefona może pogorszyć koncentrację, a tym samym wydajność poznawczą. Z drugiej strony, ostatnie badanie pokazuje rzeczywiste korzyści wynikające z mniejszego zaabsorbowania telefonami. Zwłaszcza jedno ustawienie przyniosło niezwykłe efekty w badaniu.
Naukowcy z kilku uniwersytetów w USA i Kanadzie chcieli dowiedzieć się, jaki wpływ na użytkowników miałoby to, gdyby nie zawsze mieli internet na swoim telefonie. W tym celu zrekrutowali 467 użytkowników iPhone’ów w średnim wieku 32 lat. Następnie podzielili ich losowo na dwie grupy.
Uczestnicy badania nie musieli całkowicie wyłączać swoich telefonów. Aby było to jak najbardziej praktyczne, zainstalowali aplikację, która blokowała mobilny dostęp do Internetu. Jednak telefony przez cały czas mogły wykonywać połączenia, a także odbierać i wysyłać wiadomości tekstowe. Były zatem ograniczone do podstawowych funkcji komunikacyjnych, podobnie jak stare dobre telefony komórkowe.
Przez pierwsze dwa tygodnie jedna grupa miała zablokowany dostęp do Internetu, a druga służyła jako grupa kontrolna. Następnie na kolejne dwa tygodnie zamieniły się — grupa kontrolna zablokowała dostęp do internetu, a pierwsza grupa ponownie miała do niego dostęp.
Tzw. projekt krzyżowy badania umożliwił naukowcom porównanie zmian u poszczególnych uczestników i między dwiema grupami. W tym celu wszyscy uczestnicy musieli wypełnić testy poznawcze na początku, po dwóch tygodniach i po czterech tygodniach fazy testowej. W regularnych odstępach czasu otrzymywali również wiadomości tekstowe z pytaniami o ich aktualny nastrój i sposób spędzania czasu.
Analiza testów poznawczych i odpowiedzi uczestników na wiadomości tekstowe ujawniła zaskakujące wyniki. Po dwóch tygodniach bez mobilnego Internetu na swoich telefonach uczestnicy wykazali znaczną poprawę w kilku obszarach wydajności poznawczej. Badani zgłaszali również, iż czuli się szczęśliwsi i bardziej zadowoleni, a ich zdrowie psychiczne uległo poprawie.
Fascynujące jest to, iż według naukowców efekt był choćby bardziej wyraźny niż w badaniach klinicznych z lekami przeciwdepresyjnymi. Badani nie tylko osiągali lepsze wyniki w testach uwagi. Wykazali również pozytywne efekty odwracające, które są porównywalne z odmłodzeniem poznawczym o ok. 10 lat.
— telefony drastycznie zmieniły nasze życie i zachowanie w ciągu ostatnich 15 lat, ale nasza podstawowa ludzka psychologia pozostała taka sama — komentuje wyniki główny autor, prof. Adrian Ward. Głównym pytaniem na początku badania było to, czy ludzie są zaprojektowani tak, aby być stale podłączeni do wszystkiego. — Dane sugerują, iż tak nie jest — dodaje profesor.
Lepsza koncentracja i dłuższy sen
Pozytywne skutki ograniczonego dostępu do Internetu były imponujące. Ogólnie rzecz biorąc, poprawiła się nie tylko koncentracja, ale także ich sen. Średnio spali oni o 17 minut dłużej w ciągu nocy bez dostępu do niekończącej się zawartości Internetu.
Niemniej jednak w badaniu pojawił się jeden problem: wielu uczestnikom trudno było sprostać wymaganiom bez mobilnego internetu. Tylko około 25 procent badanych wytrzymało całe dwa tygodnie. Pokazuje to, iż wiele osób rozwinęło swego rodzaju uzależnienie od Internetu.
Były jednak dobre wieści: choćby ci, którym nie udało się wytrzymać dwóch tygodni bez internetu, wykazali pozytywne efekty. Sugeruje to, iż samo zmniejszenie ilości czasu spędzanego online może pomóc.
Nastolatka ze telefonem. Zdjęcie ilustracyjne
W swojej analizie badania naukowcy wskazują, iż mniej ekstremalne podejście może działać lepiej dla większości ludzi. Nie jest konieczne całkowite blokowanie mobilnego internetu. Wystarczy ograniczyć dostęp online na telefonie w określonych godzinach. Można to ustawić bezpośrednio w wielu telefonach lub pobrać odpowiednią aplikację, która zawiera tę funkcję.
Pomimo imponujących wyników, naukowcy zwracają uwagę na pewne ograniczenia badania. Próba badanych składała się w dużej mierze ze zmotywowanych uczestników, którzy sami chcieli ograniczyć korzystanie z telefonu. W związku z tym wyniki te mogą nie mieć zastosowania do osób, które nie postrzegają czasu spędzanego przed ekranem telefona jako problematycznego lub nadmiernego.
Co więcej, uczestnicy, którzy w pełni wytrwali w projekcie badania, mieli lepsze wyjściowe wyniki w zakresie zdrowia psychicznego i czujności w porównaniu do tych, którzy wcześnie zrezygnowali. Naukowcy twierdzą również, iż efekt oczekiwań uczestników (oczekiwanie lepszego samopoczucia bez Internetu) mógł mieć wpływ na niektóre wyniki.
