Statyny - kiedy trzeba je brać?
Biorąc do ręki ulotkę dołączoną do opakowania jakiejkolwiek ze statyn (np. atorwastatyny, lowastatyny czy rozuwastatyny) z łatwością można odnaleźć informacje, o tym dla kogo są przeznaczone. Ich zażywanie rekomenduje się przede wszystkim osobom z bardzo wysokim poziomem cholesterolu LDL, szczególnie jeżeli towarzyszą temu inne czynniki ryzyka, takie jak nadciśnienie, cukrzyca czy choroby kardiologiczne. Leki z tej grupy są również kluczowym elementem profilaktyki wtórnej u pacjentów, którzy przebyli zawał serca: ci zwykle muszą przyjmować je do końca życia.Reklama
Czy statyny są dla wszystkich?
Statyny jak to leki, mają swoje skutki uboczne. Najbardziej typowymi są: bóle mięśni, podwyższenie enzymów wątrobowych czy zaburzenia trawienia. Chociaż statyny są ogólnie uznawane za bezpieczne, wspomniane zagrożenia związane z ich stosowaniem, dla niektórych mogą być tak przerażające, iż skłaniają do poszukiwania alternatyw. W takich przypadkach lekarze mogą zaproponować inne rozwiązania.
Zmiana stylu życia zamiast statyn
U pacjentów, którzy nie tolerują statyn lub u których poziom cholesterolu nie jest na tyle wysoki, by uzasadniał włączenie farmakoterapii, warto rozważyć zmianę stylu życia. Zweryfikowanie codziennych nawyków i podjęcie regularnej aktywności fizycznej, powinny być pierwszą linią walki ze zbyt wysokim stężeniem cholesterolu we krwi. Dlaczego?
aktywność fizyczna - o ile kończy się na samym postanowieniu, może przynieść spektakularne efekty. Eksperci zalecają, by ćwiczyć min. 4 dni w tygodniu po 30 minut. Dzięki temu zwiększa się stężenie ,,dobrego" cholesterolu HDL, a jednocześnie obniża poziom cholesterolu LDL. Łatwiej metabolizują się także kwasy żółciowe, potrzebne do syntezy cholesterolu. Jaką aktywność wybrać? Sprawdzą się zarówno ćwiczenia aerobowe, takie jak bieganie czy jazda na rowerze, jak i marsze na łonie natury;rzucenie palenia - palenie papierosów negatywnie wpływa na zdrowie naczyń krwionośnych i pogarsza profil lipidowy. Zaprzestanie palenia to istotny krok w prewencji chorób sercowo-naczyniowych; rezygnacja z alkoholu - nadmierne spożycie alkoholu prowadzi do wzrostu trójglicerydów i przyczynia się do przybierania na wadze. ,,Obrywa" także wątroba: zaburzony metabolizm tłuszczów prowadzi do ich akumulacji, co może skutkować stłuszczeniem narządu; utrzymanie prawidłowej masy ciała - co prawda, problemy z gospodarką lipidową dotyczą także szczupłych osób, ale u większości pacjentów sprawdza się zasada, mówiąca o tym, iż pozbycie się nadmiarowych kilogramów obniża cholesterol całkowity i frakcję LDL.
Dieta zamiast statyn
Jeśli nic nie zmienia się w jadłospisie osoby, u której zdiagnozowano hiperlipidemię, trudno liczyć na cud, dlatego przestrzeganie prawidłowej diety jest ważne zarówno u osób, które nie przyjmują statyn, jak i u tych którzy je zażywają. Jakie produkty warto włączyć do jadłospisu, a czego unikać? Oto najważniejsze wskazówki:
jedz dużo błonnika rozpuszczalnego - to tarcza ochronna dla naczyń. Produkty bogate w błonnik, takie jak owies, nasiona lnu czy owoce, są niezwykle skuteczne w obniżaniu poziomu cholesterolu. Działają jak gąbka: wiążą kwasy żółciowe w jelitach, zmniejszając tym samym wchłanianie cholesterolu LDL;spożywaj tłuszcze roślinne - zdrowe tłuszcze pochodzenia roślinnego, obecne w oleju rzepakowym, oliwie z oliwek czy awokado, to naturalni sprzymierzeńcy w walce z cholesterolem. Działają jak "naturalne statyny", pomagając obniżyć poziom LDL, jednocześnie podnosząć frakcję HDL;nie unikaj steroli roślinnych - to związki chemiczne, obecne w orzechach, nasionach, kiełkach i roślinach strączkowych. Skutecznie ograniczają wchłanianie cholesterolu z pożywienia; ogranicz tłuszcze nasycone i trans - tłuszcze nasycone (znajdujące się w czerwonym mięsie, pełnotłustych produktach mlecznych) oraz tłuszcze trans (obecne w przetworzonej żywności) to prosta droga do podwyższenia cholesterolu LDL. Redukcja ich spożycia jest jednym z fundamentów zdrowego żywienia;kwasy omega 3 to podstawa - znajdziesz je tłustych rybach (np. łososiu, makreli), orzechach i siemieniu lnianym. Działają wielokierunkowo: obniżają poziom trójglicerydów, wspierają redukcję cholesterolu LDL, a także zwiększają poziom ochronnego HDL. Hamują również procesy zapalne, chroniąc układ sercowo-naczyniowy.
Jakie leki przyjmować zamiast statyn?
O tym oczywiście decyduje lekarz, który bierze pod uwagę wyniki badań, tolerancję leków oraz inne choroby współistniejące. jeżeli statyny okazują się nieskuteczne lub nietolerowane, nie oznacza to braku możliwości leczenia - dostępne opcje pozwalają skutecznie kontrolować stężenie cholesterolu, dbając jednocześnie o bezpieczeństwo pacjenta.
W przypadku nietolerancji statyn lekarz może zalecić inne terapie. Oto najważniejsze grupy leków obniżających cholesterol:
fibraty - pochodne kwasu fibrynowego, są skuteczne w redukcji trójglicerydów. Mają także umiarkowany wpływ na obniżenie poziomu cholesterolu LDL. Ich działanie sprawdza się szczególnie u pacjentów z wysokim stężeniem trójglicerydów;inhibitory PCSK9 - te nowoczesne leki biologiczne, to przeciwciała podawane podskórnie. Ich działanie polega na zwiększeniu liczby receptorów dla cholesterolu LDL, co skutecznie obniża jego poziom. Są szczególnie skuteczne w przypadkach opornej hipercholesterolemii;żywice jonowymienne - działają w jelitach, wiążąc kwasy żółciowe. Proces ten zmniejsza ich zwrotny transport do wątroby, co prowadzi do obniżenia poziomu cholesterolu LDL i nasilenia jego wydalania z organizmu;ezetymib - hamuje wchłanianie cholesterolu w jelitach, co ogranicza jego ilość dostarczaną do wątroby.
Źródła:
Olszanecki R. Wołkow P, Jawień J. Farmakologia Ryszard Korbut, PZWL, 2017;Welty FK. Dietary treatment to lower cholesterol and triglyceride and reduce cardiovascular risk. Curr Opin Lipidol. 2020.
CZYTAJ TAKŻE:
